Thukten Zangpo

Even as the economic masterplan of the Gelephu Mindfulness City (GMC)—a special administrative region in Bhutan envisioned by His Majesty the King—is currently being prepared, the GMC website that unveiled on Friday identifies seven core economic sectors that will be key drivers of growth and innovation.

This ground-breaking project aims to not only transform Bhutan’s economy but also enhance its engagement in international markets while generating future opportunities for its citizens.

According to GMC’s official website, the city is an innovative urban development project that integrates economic growth with principles of mindfulness, holistic living, and sustainability.

Located strategically at the intersection of South Asia, ASEAN, and China, GMC will capitalise on Bhutan’s commitment to sustainable development, its rich cultural heritage, and its strong governance framework. This positioning is expected to establish GMC as a global leader in mindful and sustainable urban development.

The GMC will be a sanctuary for global businesses and professionals who seek to combine sustainability, spiritual wellbeing, and commercial success. The project will proceed based on the philosophy of “Building with Nature” so that related structures are integrated with their pristine surroundings.

                                      Spanning over 2,500 square  kilometres in and around Gelephu in the Sarpang district, the city is poised to attract businesses and professionals looking to thrive in an environment that harmonises economic success with environmental and spiritual values.

The GMC is currently inviting expressions of interest from companies, entrepreneurs, and individual professionals from around the world.

The GMC’s development will focus on seven core economic clusters—spirituality, health and wellness, education and knowledge, green energy or tech industries, finance, agritech and forestry, and airport economy.

The GMC will leverage Bhutan’s rich spiritual traditions to become a prominent centre for Vajrayana Buddhism, supporting major spiritual and religious projects that are expected to boost its tourism development strategy.

In the health and wellness sector, the GMC’s pristine environment and commitment to mindfulness will facilitate the creation of world-class health and wellness centres. This focus is set to position the GMC as a leader in medical tourism, integrative medicine, and research and development.

The city’s education sector will serve as the cornerstone of its knowledge economy. By concentrating on higher education and technical learning institutions, the GMC aims to foster a robust ecosystem of talent development and innovation, driving growth across all sectors.

The GMC’s access to clean and affordable renewable energy, combined with Bhutan’s proximity to India’s large ICT market, provides an opportunity to support the development of green technology and digital industries. This includes emerging sectors such as green IT and cryptomining.

In the financial sector, the GMC offers a gateway to three major economies—China, India, and Bangladesh—through investment opportunities tailored to high-net-worth individuals and family offices.

The city’s focus on agritech and forestry aims to expand Bhutan’s export-oriented agri-food sector and capitalise on the potential of laminated timber as a construction material. This initiative seeks to establish the GMC as a hub for manufacturing, testing, and export.

With the construction of the Gelephu International Airport underway, the GMC is planning to develop an aviation and logistics hub to cater to the growing travel demand in South Asia, which has seen increasingly high numbers of outbound tourists after Covid-19.

Businesses operating in the GMC will enjoy the support of a range of key enablers, including market access with favourable tax and market access regulations, investment in incentives, funding and finance ecosystem, local and global talent support and simple access.

The GMC will receive structural advantages in terms of digitised and streamlined government services, political stability and transparency, comprehensive talent mobility support (for example like legal, medical, education service).

According to the GMC’s website, one of the enablers of GMC will be its autonomous executive, legislative, and judiciary systems that blend robust policies that build trust and accountability with mindful incentives designed to empower each resident and businesses to reach their fullest potential.

Built on a foundation of world-class infrastructure, the GMC will seamlessly integrate state-of-the-art technology with sustainable practices. With an international airport, advanced rail networks, and cutting-edge digital connectivity, all powered by 100 percent renewable energy, the GMC will ensure that every facet of life and business thrives in harmony with nature.

༉ ཆུ་ཁ་ དགེ་གླིང་རྒེད་འོག་ ཕྱག་ན་ཅན་གཡུས་ཚན་ནང་ བསྒྱུར་བཅོས་སྦོམ་འབད་དོ་ཡོད་མི་དེ་ཡང་ ཇ་པཱན་གྱི་ མིང་གཏམ་ཅན་གྱི་ལས་སྡེ་ རང་བཞིན་བཟའ་ཆས་ཐོན་སྐྱེད་མཁས་མཆོག་ སཱན་ཨིས་མ་ཡེལ་ཀོ་གིས་ གཡུས་ཚན་དེ་ རྫས་སྦྱོར་མེད་པའི་ རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེ་བའི་ལོ་ཐོག་གི་ སོ་ནམ་གྱི་དོན་ལུ་ ངོས་འཛིན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གསར་གཏོད་ཀྱི་བརྗོད་དོན་ རང་བཞིན་སོ་ནམ་ཐབས་རིག་དང་ ཡུན་བརྟན་ཚོང་ལས་ གོང་འཕེལ་གྱི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ ས་གནས་ཀྱི་ སོ་ནམ་པ་ཚུ་ལུ་ འབྲས་ལུ་ལེགས་ཤོམ་མ་འཚོ་མི་དང་ ཚོང་འབྲེལ་ཚད་ཅིག་ལས་བརྒལ་མེད་པའི་ གནད་དོན་ཚུ་ལུ་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་གྱི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ རང་བཞིན་གྱིས་འཚོ་མི་ སོ་ནམ་གྱི་ཐབས་ལམ་དང་ ཚོང་ལམ་ཡུན་བརྟན་གོང་འཕེལ་དོན་ལུ་ མདུན་ལམ་གཟང་ནི་ཚུ་ ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
སོ་ནམ་ཚོང་བསྒྲགས་དང་ མཉམ་འབྲེལ་ལས་ཁུངས་དང་ ཇ་པཱན་གྱི་རྒྱལ་སྤྱི་མཉམ་འབྲེལ་ལས་ཚབ་ ཇའེ་ཀ་གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༣ ལུ་ ཞབ་འཛོམས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་ཡིག་ཆ་གུ་ལུ་ མཚན་རྟགས་བཀོད་ནི་ཚུ་ཨིན་པས།
སོ་ནམ་ཚོང་བསྒྲགས་དང་ མཉམ་འབྲེལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མདོ་ཆེན་ བཀྲིས་རྡོ་རྗེ་དང་ འབྲུག་ལུ་ཇའེ་ཀ་ཡིག་ཚང་གི་གཞུང་ཚབ་གཙོ་འཛིན་ ཏོ་མོ་ཡོ་ཀི་ཡ་མ་ད་གིས་ གྲོས་ཆོད་ཡིག་ཆ་གུ་ མཚན་རྟགས་བཀོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་ལུ་ ཇའེ་ཀ་ཡིག་ཚང་གི་ ལས་འགུལ་གྲོས་དཔོན་ ཤིན་སོ་ཏོ་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ལས་འགུལ་དེ་ ཇ་པཱན་གྱི་ འཕྲུལ་རིག་མཉམ་འབྲེལ་ལས་འགུལ་གྱི་ ཆ་ཤས་ཅིག་ཨིན་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ཞལ་འཛོམས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་གུ་ མཚན་རྟགས་བཀོད་ཞིནམ་ལས་ གཡུས་ཚན་དེ་ ལས་འགུལ་དེ་གི་ཐོག་ལས་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ནིའི་ དམིགས་གཏད་བསྐྱེདཔ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་གྱི་ གྲུབ་འབྲས་དེ་ གཙོ་བོ་ར་ སོ་ནམ་པ་ཚུ་ རང་བཞིན་ཐོན་སྐྱེད་ཡར་དྲག་བཏང་ཐོག་ལས་ ཚོང་འབྲེལ་དང་ གོང་ཚད་ལེགས་ཤོམ་ ཐོན་སྐྱེད་ཚུ་དུས་རྒྱུན་ ཐོན་སྐྱེད་འབད་ཚུགསཔ་ བཟོ་ཐོག་ལས་ སོ་ནམ་པའི་ འོང་འབབ་ཡར་སེང་འབད་ནི་དེ་ ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ཇ་པཱ་ནིསི་གི་ལས་སྡེ་དེ་གིས་ ལས་འགུལ་ལག་ལེན་འཐབ་སྟེ་ ལོ་ངོ་༢༥ གི་ཉམས་མྱོང་ཡོདཔ་ལས་ རྒྱབ་སྐྱོར་ལུ་བརྟེན་ ཕན་ཐོགས་འབྱུང་ཚུགས་ཟེར་ ཤིན་སུ་ཏོ་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༧ ཟླ་༡༡ པ་ཚུན་ལུ་ ལག་ལེན་འཐབ་ནི་ཨིནམ་ལས་ དེ་གིས་ ཡུན་བརྟན་གོང་འཕེལ་གྱི་དམིགས་ཡུལ་ དང་པ་དབུལ་ཕོངས་མེདཔ་བཟོ་ནི་དང་ གཉིས་པ་ལྟོག་བཀྱེས་ཏེ་མ་ལུས་ནི་ དེ་ལས་ ཡུན་བརྟན་གོང་འཕེལ་དམིགས་ཡུལ་གྲུབ་སྟེ་ ལཱ་ཚུ་རྩ་འགེངས་འབད་བའི་ཁར་ དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚད་ལེགས་ལྡན་བཟོ་ནི་ཚུ་ ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་དེ་གི་ཆ་ཤས་སྦེ་ ཇ་པཱན་ལས་སྡེ་གིས་ འོད་གསལ་སྤང་ རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་སོ་ནམ་ལྟེ་བ་དང་ མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་ འབྲས་བུ་ལེགས་ཤོམ་མ་བཏགས་མི་ལོ་ཐོག་ཚུ་ ལེགས་བཅོས་དང་ ཡར་དྲག་གཏང་ནིའི་ དམིགས་ཡུལ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་གྱི་ རྫས་སྦྱོར་མེད་པའི་ མལ་ལུད་བཟོ་བཅོས་འབད་ནིའི་ ཐབས་བྱུས་བཏོན་ནི་དང་ ལོ་ཐོག་ལེགས་ཤོམ་མ་འཚོ་མི་ཚུ་ ཐབས་ལམ་གསརཔ་བཏོན་ནི་ཨིན་ཟེར་ ཤིན་སོ་ཏོ་གིས་ བཤད་པའི་ཁར་ ས་ཆ་ལེགས་བཅོས་དང་ བཟོ་བཅོས་འབད་ཐངས་དང་ སོ་ནམ་ལཱ་གི་ མོ་བཏབ་ལས་རིམ་ཚུ་ འབད་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་གྱིས་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་ཞིབ་འཚོལ་ཚུ་ ཐིམ་ཕུག་ལུ་འབད་ནི་ཨིནམ་ད་ ནང་འཁོད་ཀྱི་ཟ་ཆས་རིགས་ ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་མི་ཚུ་ལུ་ ཚོང་ལམ་གྱི་ ཐབས་བྱུས་ཚུ་བཏོན་ནི་དང་ ཚོང་འབྲེལ་ཚུ་ གོ་རིམ་བཞིན་དུ་སྦེ་ འཐབ་ཚུགསཔ་བཟོ་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
སྤྱིར་བཏང་ ཐིམ་ཕུག་འདི་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་དམིགས་གཏད་ གཙོ་བོ་ཅིག་ཨིནམ་ད་ གཞན་ཡང་ སྤ་རོ་དང་ ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཚུ་ནང་ རང་བཞིན་གྱི་ སོ་ནམ་ཐོན་སྐྱེད་ཚུ་ རྒྱ་སྐྱེད་འབད་དེ་ ལྷོད་ཚུགསཔ་བཟོ་ནི་ཨིན་ཟེར་ ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

རྒྱལ་ཁབ་རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་དང་ རྩ་བརྟན་བཟོ་ནི་ལུ་ མདུན་སྐྱོད།

༉ འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ག་ཏེ་འབད་རུང་ རྒྱལ་ཡོངས་ཞབས་ཏོག་དེ་ རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་དང་ རྩ་བརྟན་བཟོ་ནིའི་དོན་ལུ་ ནུས་ཤུགས་ཅན་གྱི་ ལག་ཆས་ངོ་མ་ཅིག་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ འབྲུག་ལུ་ རྒྱལ་སྲུང་སློབ་སྡེ་གིས་ འབད་བརྩོན་འདི་གི་ མིང་གཏམ་དང་ དཔེ་བཟང་གི་ བརྡ་མཚོན་སྟོནམ་ཨིན་མས།
ཤོ་ཐེངས་དང་པ་ འགོ་བཙུགསཔ་དང་གཅིག་ཁར་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་དེ་ སྦྱོང་བརྡར་གཞན་བཟུམ་མེན་པར་ ང་བཅས་རའི་ ན་གཞོན་ཚུ་ འབྲེལ་འཛིན་ཐོག་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ མ་འོངས་མདུན་ལམ་ རྩ་བརྟན་བཟོ་མི་ཨིན་པའི་ གོ་དོན་ལེན་ནི་དེ་ ཁག་ཆེ་དྲགས་ཅིག་ཨིན་མས།
རྒྱལ་སྲུང་ཟེར་མི་དེ་ ག་ཅི་སྨོ? ད་ལྟོའི་བར་ན་ཡང་ མང་ཤོས་ཅིག་གིས་ར་ འདྲི་བ་འདི་ བཀོདཔ་ཨིན་མས།
རྒྱལ་སྲུང་འདི་ སློབ་རིག་དང་ དམག་སྦྱོང་ལས་ལྷག་པའི་ ལས་རིམ་ཅིག་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ རྒྱལ་ཁབ་རྩ་བརྟན་བཟོ་ནི་ལུ་ ཀུན་ཚང་ཐབས་ལམ་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ ན་གཞོན་ཚུ་གི་ སེམས་དང་མནོ་བསམ་ ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་ བྱ་སྤྱོད་རྩ་བརྟན་བཟོ་ནི་ དེ་ལས་ ང་བཅས་རའི་ རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་ནང་ ལྷན་འདེབས་འབད་ནི་ལུ་ དགོས་མཁོ་ཡོད་པའི་ རིག་རྩལ་ཚུ་ བྱིན་ནི་ཨིན་མས།
ལྷག་པར་དུ་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ཐོག་ལས་ གཅིག་མཐུན་དང་ འགན་འཁྲི་ཅན་བཟོ་ནི་ དེ་ལས་ ང་བཅས་རའི་ རྒྱལ་ཁབ་མདུན་སྐྱོད་འབད་ཚུགས་པའི་ འགོ་ཁྲིད་པའི་རིག་རྩལ་ཚུ་ ངེས་བརྟན་འཐོབ་ཚུགསཔ་སྦེ་ བཟོ་ནི་ཨིན་པས།
གནད་དོན་ཁག་ཆེ་ཤོས་གཅིགཔོ་དེ་ ལུང་ཕྱོགས་སོ་སོར་དང་ རྒྱབ་རྟེན་མ་འདྲཝ་ དེ་ལས་ རེ་འདུན་སྣ་ཚོགས་སྦེ་ཡོད་མི་ ན་གཞོན་ཚུ་ གཅིག་ཁར་འཁྱིད་འོང་སྟེ་ ལས་རིམ་འདི་གི་ཐོག་ལས་ རྒྱལ་ཡོངས་ངོ་རྟགས་ཀྱི་ གཅིག་མཐུན་སེམས་ཚོར་བཙུགས་ནི་དང་ གཅིག་སྒྲིལ་དང་ གདོང་ལེན་ཅན་གྱི་ མི་སྡེ་བཟོ་ནི་དེ་ གནད་འགག་ཅན་ཅིག་ཨིན་མས།
རྒྱལ་སྲུང་ནང་ མ་རྩ་གཞི་བཙུགས་འབད་ནི་དེ་ དངུལ་འབྲེལ་དང་ ནང་རིག་གཉིས་ཆ་རའི་ཐད་ཁར་ བསམ་བརྗོད་ལས་འདས་པ་ཨིནམ་ད་ རྒྱལ་སྲུང་དེ་ མཐར་འཁྱོལ་ཅན་གྱི་ རེ་འདོད་ཡོད་པའི་ ལས་འགུལ་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ ཐོན་ཁུངས་སྤྱོད་མི་ལུ་བརྟེན་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་ འབྲུག་གི་མ་འོངས་དོན་ལུ་ ཕན་རླབས་ཆེ་བའི་ ཁས་བླངས་འབད་ནི་དེ་གིས་ཨིན་མས།
ཚུལ་མཐུན་ལམ་སྟོན་ཐོག་ལས་ མི་རབས་ཚུ་ སྒྲིག་ལྡན་དང་ ཤེས་ཡོན་ཅན་ དེ་ལས་ རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་གཏང་ནིའི་ནང་ གྲ་སྒྲིག་ཐོག་ལས་ འགན་ཁུར་འབག་ཚུགས་པའི་ མི་ཁུངས་ཤ་ཞེན་ཅན་ བཟོ་ནི་ཨིན་མས།
ང་བཅས་རའི་ ན་གཞོན་ཚུ་ གོང་འཕེལ་མདུན་སྐྱོད་ནང་ སྲོག་ཤིང་བཟུམ་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ འདི་བཟུམ་མའི་ ལས་རིམ་བརྒྱུད་དེ་ ཁོང་ཆ་ཁྱབ་ ལྕོགས་གྲུབ་ཅན་བཟོ་ཚུགས་ནི་ཨིནམ་ད་ འཛམ་གླིང་གཅིག་འགྱུར་ མགྱོགས་དྲགས་འགྱོ་བའི་དུས་སྐབས་ལུ་ འབྲུག་པའི་ན་གཞོན་ཚུ་གིས་ ང་བཅས་རའི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ སྒྲིང་སྒྲི་དང་ གདོང་ལེན་འབད་ཚུགསཔ་ ངེས་བརྟན་བཟོ་ནིའི་དོན་ལུ་ རིག་རྩལ་དང་ བློ་སྟོབས་ དེ་ལས་ བརྩོན་ཤུགས་དགོཔ་ཨིན།
འདི་གི་དོན་ལུ་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་གྱིས་ ཕྱི་གཟུགས་སྦྱོང་བརྡར་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་ མི་འབྲེལ་དང་ ཚོང་ལས་ དེ་ལས་ ཉེན་འཚུབས་གདོང་ལེན་ནང་ སློབ་སྦྱོང་བྱིན་ནི་དང་འབྲེལ་ དེང་སང་གི་དཀའ་ངལ་ཚུ་ གདོང་ལེན་འབད་ཚུགསཔ་སྦེ་ བཟོ་ནི་ཨིན་མས།
རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་དེ་ དོགས་སྣང་མེད་པར་ མཐར་འཁྱོལ་ཅན་བཟོ་ནིའི་དོན་ལུ་ མི་ཁུངས་ཆ་མཉམ་ལས་ར་ རྒྱབ་སྐྱོར་ཧྲིལ་བུམ་དགོཔ་མ་ཚད་ ལས་རིམ་ནང་ གྲལ་གཏོགས་འབད་མི་ཚུ་གི་ འགན་ཁུར་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་ འབྲུག་མི་ཆ་མཉམ་གྱིས་ མི་ཚེ་སོར་བསྒྱུར་དོན་ལུ་ ཕན་རླབས་ཆེ་བའི་ལས་རིམ་འདི་ ངེས་པར་དུ་ མཐར་འཁྱོལ་འབྱུང་དགོཔ་ཨིན།

༉ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༥ ལུ་ འབྲུག་པའི་ན་གཞོན་ཚུ་གི་ མ་འོངས་མདུན་ལམ་ལེགས་ལྡན་བཟོ་ནིའི་དོན་ལུ་ རྒྱལ་པོའི་ཞིང་སློབ་སྡེ་ནང་སྦེ་ རྒྱལ་རབས་ཅན་གྱི་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་འགོ་འབྱེད་ཀྱི་ མཛད་སྒོའི་རྟེན་འབྲེལ་ནང་ མི་དབང་རྒྱལ་ཚབ་ འཇིགས་མེད་རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག་མཆོག་གིས་ དབུ་བཞུགས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མི་དབང་རྒྱལ་ཚབ་མཆོག་དང་གཅིག་ཁར་ ཨ་ཞེ་ཡིད་མཚོ་ལྷ་མོ་ བྱོན་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ གཙུག་ལག་སློབ་དཔོན་ ཀརྨ་རང་གྲོལ་དང་ ཤེས་རིག་དང་རིག་རྩལ་གོང་འཕེལ་བློན་པོ་ ཡིད་བཟང་ཌི་ཐཱ་པ་ དེ་ལས་ གཞུང་དང་རྫོང་ཁག་གི་ འགོ་དཔོན་ཚུ་གིས་ གྲལ་གཏོགས་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ འགོ་འབྱེད་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ ཕམ་ཚུ་ལུ་ སྤྲོ་སྣང་སྦོམ་བྱུང་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་ ཁོང་རའི་ཨ་ལུ་ཚུ་ ལྕོགས་གྲུབ་ཅན་དང་ འགན་འཁྲི་ཅན་གྱི་ མི་ཁུངས་ཅིག་སྦེ་ ཕོཝ་རྒྱགས་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
ལྷུན་རྩེ་ལས་ ཀུན་བཟང་ལ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཁོ་གི་བུ་དེ་ ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་རིག་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ནང་ དཔེ་ཆ་ལྷབ་ནིའི་ གོ་སྐབས་ཐོབ་ཡོད་རུང་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ལུ་ གདམ་ཁ་རྐྱབ་ཅི་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ དུས་རབས་༢༡ པའི་ འཛམ་གླིང་དོན་ལུ་ ང་བཅས་རའི་ ཨ་ལུ་ཚུ་ གྲ་སྒྲིག་འབད་ནིའི་དོན་ལས་ རང་གི་ཡར་ཐོན་དང་ རིག་རྩལ་གོང་འཕེལ་གཏང་ནིའི་ གོ་སྐབས་བཟང་པོ་བྱིནམ་མས་ཟེར་ སླབ་ཨིན་པས།
དེ་མ་ཚད་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་གྱིས་ ཁོ་གི་བུ་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་ འབྲུག་པའི་ན་གཞོན་མང་རབས་ཅིག་གི་ མ་འོངས་མདུན་ལམ་ལུ་ ཕན་ཐོགས་འབྱུང་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་ ཀུན་བཟང་ལ་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
སྤྱི་ལོ་༢༠༢༤ དང་༢༠༢༥ འི་དོན་ལུ་ དུས་ཡུན་ཟླཝ་༣ འབད་མི་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ནང་ གཞི་རྟེན་དམག་སྦྱོང་དང་ རྒྱལ་ཡོངས་ཤེས་རིག་ལེགས་སྦྱར་ དེ་ལས་ མི་ཚེའི་རིག་རྩལ་ལས་རིམ་ཚུ་ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྒྱལ་གཞུང་བསྟན་སྲུང་དམག་སྡེ་གིས་ དམག་སྦྱོང་ལས་རིམ་ཚུ་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ རྒྱལ་འཛིན་གཞུང་སྐྱོང་དང་ཐབས་རིག་སྤེལ་ཁང་གིས་ འགོ་ཁྲིད་པའི་ སློབ་སྦྱོང་ཚུ་ བྱིན་ནི་ཨིན་པས།
གཞུང་གྲྭ་ཚང་གིས་ ཆོས་བཤད་ལས་རིམ་ཚུ་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ཨིནམ་ད་ མཁས་མཆོག་ཚུ་གིས་ སྒྲིག་ལམ་རྣམ་གཞག་དང་ འབྲུག་གི་རྒྱལ་རབས་ དེ་ལས་ རྒྱལ་ཡོངས་ཉེན་སྲུང་ལ་སོགས་པ་ཚུ་ སློབ་སྟོན་འབད་ནི་ཨིན་པས།
མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ འདི་བཟུམ་མའི་ གོ་སྐབས་གནང་མི་དེ་ལུ་ བཀའ་དྲིན་དགའ་ཚོར་ཡོད་ལུགས་ཚུ་ སྤ་རོ་ལས་ ཨ་ལུའི་ཕམ་ རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་ བཤད་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ང་ར་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་གྱི་སྐོར་ལས་ ལོ་རྒྱུས་གོཝ་ད་ ང་རའི་བུ་དེ་ ལས་རིམ་ནང་ གྲལ་གཏོགས་འབད་བཅུག་ནིའི་དོན་ལུ་ སག་ལང་སྟེ་སྡོད་པའི་ཁར་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་དེ་གིས་ ལྕོགས་གྲུབ་ཅན་གྱི་ མི་ཁུངས་ཅིག་སྦེ་ བཟོ་ཚུགས་པའི་རེ་བ་ཡོད་ཟེར་ སླབ་ཨིན་པས།
སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༥ ལས་ འགོ་བཙུགས་མི་ ཤོ་ཐེངས་དང་པའི་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༤ ཟླ་༡༢ པའི་ཚེས་༣ ལུ་ མཇུག་བསྡུ་ནི་ཨིནམ་ད་ ཤོ་ཐེངས་༢ པ་དེ་ སྤྱི་ཟླ་༡༢ པའི་ཚེས་༡༦ ལས་ འགོ་བཙུགས་ཏེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༥ ཟླ་༣ པའི་ཚེས་༡༥ ཚུན་ཨིན་པས།
རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་དེ་ དབང་འདུས་མཁོ་ཐང་ཁ་དང་ བསམ་རྩེ་རྒྱ་མཚོ་གླིང་ མོང་སྒར་རྒྱལ་པོའི་ཞིང་ དེ་ལས་ བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ པདྨ་ཐང་ལུ་ གཞི་བཙུགས་འབད་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།
བཙན་སྐྱོགས་དབང་འདུས།

༉ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༥ ལུ་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ བསམ་རྩེ་ཁྲོམ་ལས་ ཀི་ལོ་མི་ཊར་༤༠ གི་ས་གནས་ བཀྲིས་ཆོས་གླིང་ཁ་ཐུག་ རྒྱ་མཚོ་གླིང་ལུ་ རྒྱལ་རབས་ཅན་གྱི་རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ འགོ་འབྱེད་མཛད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྒྱ་མཚོ་གླིང་རྒྱལ་སྲུང་དེ་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ སྦྱོང་བརྡར་ལྟེ་བ་༤ ཡོད་པའི་གྲས་ལས་གཅིག་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ ལྟེ་བ་དེ་ནང་ ཕོ་སྐྱེས་༢༧༠ དང་ ཨམ་སྲུ་༢༩༠ བརྩིས་ཏེ་ ན་གཞོན་ཡོངས་བསྡོམས་༥༦༩ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ན་གཞོན་ཚུ་གིས་ ཟླཝ་༣ གྱི་རིང་ གཞི་རྟེན་དམག་སྦྱོང་འབད་ནི་ཨིན་པས།
རྒྱལ་སྲུང་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ འགོ་རིམ་དང་པའི་ནང་ སྒྲིག་ལམ་དང་ གཅིག་སྒྲིལ་ དེ་ལས་ རྒྱལ་ཁབ་ལུ་ ཤ་ཞེན་བསྐྱེད་བཅུག་ནིའི་དོན་ལུ་ བཟོ་བཀོད་འབད་དེ་ཡོད་པའི་ སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ཨིན་མས།
རྒྱལ་སྲུང་གི་ སྦྱོང་བརྡར་འགོ་བཙུགས་མི་ལུ་བརྟེན་ བསམ་རྩེ་གི་ མི་སེར་ཚུ་གི་བར་ན་ དགའ་བ་དང་ སྤྲོ་སྣང་སྦོམ་སྦེ་ར་ བྱུང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལས་རིམ་འགོ་འབྱེད་ནང་ མི་དབང་མཆོག་གིས་ སྦྱོང་བརྡར་སྤེལ་ཁང་ཚུ་ནང་ འཕྲལ་འཕྲལ་ར་ བྱོན་གནང་ནི་སྦེ་ གསུངས་ཡོད་པའི་ཁར་ ཟླ་རིམ་བཞིན་དུ་ ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ གྲུབ་འབྲས་འཐོན་ནི་ལུ་ དོགས་པ་མེདཔ་མ་ཚད་ རྒྱལ་སྲུངཔ་ནང་འཁོད་དང་ གཞན་ལུ་ གཞི་སྒྱུར་སྦོམ་སྦེ་ར་ འབྱུང་ཚུགས་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ འགྲོས་ཀྱིས་སྦེ་ རྒྱལ་སྲུངཔ་ཚུ་གིས་ འབྲུག་གི་མ་འོངས་སྒྲིང་སྒྲི་བཟོ་ནི་ལུ་ བརྡ་མཚོན་སྟོན་འོང་ཟེར་ཨིན་པས།
མི་དབང་མཆོག་གིས་ རྒྱ་གར་གྱི་བློན་ཆེན་ ན་རེན་ད་ར་མོ་དཱི་དང་ རྒྱ་གར་གཞུང་ལུ་ རིན་ཐང་ཆེ་བའི་ རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ སེམས་ཤུགས་ དེ་ལས་ ཕན་གྲོགས་འབད་མི་དེ་ལུ་ བཀྲིན་དགའ་ཚོར་ཡོད་ལུགས་ གསུངས་གནང་ཡི།
རྒྱལ་རབས་ཅན་གྱི་ རྒྱལ་སྲུང་སྦྱོང་བརྡར་ ཤོ་ཐེངས་དང་པའི་ནང་ ན་གཞོན་༢,༠༠༠ གིས་ གྲལ་གཏོགས་འབད་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ཟླཝ་༣ གྱི་ སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་དེ་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༥ ལས་ འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྦྱོང་བརྡར་ནང་ རྒྱལ་སྲུངཔ་ཚུ་གིས་ གཞི་རྟེན་དམག་སྦྱོང་དང་ རྒྱལ་ཡོངས་ཤེས་རིག་ སྒྲིག་ལམ་རྣམ་གཞག་ ཆོས་བཤད་ལས་རིམ་ འགོ་ཁྲིདཔ་གོང་འཕེལ་ འཚོ་བའི་རིག་རྩལ་ དེ་ལས་ ལས་སྣ་གཞན་ གདོང་ལེན་དང་ གྲ་སྒྲིག་དང་ མ་འོངས་གོ་སྐབས་ཀྱི་ གྲ་སྒྲིག་སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་ འབད་ནི་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

༉ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༥ ལུ་ འབྲུག་གི་ རྒྱལ་ཡོངས་ཞབས་ཏོག་ལས་རིམ་ རྒྱལ་སྲུང་དེ་ དབང་འདུས་ཕོ་བྲང་ མཁོ་ཐང་ཁ་དང་ བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ པདྨ་ཐང་ མོང་སྒར་རྒྱལ་པོའི་ཞིང་ དེ་ལས་ བསམ་རྩེ་ རྒྱ་མཚོ་གླིང་བརྩིས་ཏེ་ རྒྱལ་སྲུང་སྦྱོང་བརྡར་སྤེལ་ཁང་༤ དུས་མཉམ་དུ་ འགོ་འབྱེད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
བསམ་རྩེ་རྒྱ་མཚོ་ཆོས་གླིང་ལུ་ རྒྱལ་སྲུང་སྦྱོང་བརྡར་ལྟེ་བའི་ནང་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ འགོ་འབྱེད་གནང་སར་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ དབུ་བཞུགས་མཛད་དེ་ ལྟེ་བ་ཁག་གི་ རྒྱལ་སྲུངཔ་ཚུ་ལུ་ རྒྱ་མཚོ་གླིང་ལུ་སྦེ་ གསུང་བཤད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མི་དབང་མཆོག་གིས་ དམག་སྡེ་ཚུ་ལུ་ བཀྲིན་དགའ་ཚོར་དང་ ཁོང་གི་ བརྩོན་ཤུགས་དང་ བློ་སྟོབས་ལུ་ བསྟོད་བསྔགས་གནང་སྟེ་ རྒྱལ་ཡོངས་ཞབས་ཏོག་ མཐར་འཁྱོལ་དང་ གྲུབ་འབྲས་ཅན་སྦེ་ བཟོ་ནིའི་དོན་ལུ་ འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ བློ་གཏད་ནི་ཨིན་ཟེར་གསུངས་ནུག།
དེ་བཟུམ་སྦེ་ མི་དབང་མཆོག་གིས་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་བྱེད་སྡེ་ཚན་གཙོ་ཅན་དང་ ལྷན་ཁག་ ལས་ཁུངས་ ཞི་གཡོགཔ་ འབྲུག་གི་མི་སེར་ དེ་ལས་ དམིགས་བསལ་དུ་ རྒྱལ་སྲུང་གི་ ཕམ་ཚུ་ལུ་ བཀྲིན་དགའ་ཚོར་ཡོད་ལུགས་ཚུ་ གསུངས་གནང་ནུག།
རྒྱལ་སྲུང་ཞབས་ཏོག་ལས་རིམ་དེ་ ང་བཅས་ངོ་མ་ག་ཨིན་ན་ལུ་ གཞི་བཞག་སྟེ་ བཟོ་ཡོདཔ་ད་ ང་བཅས་ཀྱི་ བློ་སྟོབས་དང་ བཟོད་བསྲན་ ང་བཅས་ཀྱི་ཉམ་ཆུང་ དེ་ལས་ དྲང་བདེན་ཚུ་ཡོདཔ་ད་ ང་བཅས་རའི་ སྒྲིག་ལམ་དང་ ལམ་སྲོལ་ དེ་ལས་ བརྩི་མཐོང་ཚུ་ལུ་ གཞི་བཞག་སྟེ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ང་བཅས་ཀྱིས་ ག་ཅི་ལུ་ དམིགས་གཏད་བསྐྱེད་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་ན་དང་ མ་འོངས་པ་ལུ་ འབྲུག་གིས་ ག་ཏེ་ལུ་ འཆར་སྣང་བསྐྱེདཔ་ཨིན་ན་ དེ་ཚུ་གི་ཐོག་ལུ་ཡང་ གཞི་བཞག་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ མི་དབང་མཆོག་གིས་ གསུངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མ་འོངས་པ་དེ་ བདག་མེད་སྦེ་ བཀོག་མ་བཞག་པར་ ད་ལས་ཕར་ འགོ་བཟུང་སྟེ་ ང་བཅས་རའི་ སྦུང་དང་ཤུགས་ རིག་པ་ གནས་སྐབས་བཏོན་ ལཱ་ག་ར་ ལགཔ་མཐུད་དེ་ གཅིག་མཐུན་གྱི་སྒོ་ལས་ རྩ་འགེངས་ཏེ་ གཞན་མ་འདྲ་བའི་ རྒྱལ་ཁབ་སྒྲིང་སྒྲི་དང་ ངལ་རངས་ཏོག་ཏོ་ ཚ་ཐང་ཐ་ཅིག་བཟོ་ནིའི་དོན་ལུ་ ང་བཅས་ཀྱིས་ ལམ་སྟོན་དོ་ཟེར་ མི་དབང་མཆོག་གིས་ གསུངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མི་དབང་མཆོག་གིས་ ད་ལྟོའི་དུས་ཚོད་འདི་ རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ རྒྱལ་རབས་ནང་ དུས་ཚོད་གལ་ཅན་ཅིག་ཨིནམ་ད་ ད་རེས་ ང་བཅས་ཀྱིས་ གྲོས་ཐག་བཅད་མི་དང་ དང་ལེན་འབད་མི་གིས་ འབྲུག་གི་མ་འོངས་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ ཤུལ་མའི་ ལོ་སྟོང་ཕྲག་ནང་ སྒྲིང་སྒྲི་དང་ རང་དབང་ཅན་ དེ་ལས་ རང་དབང་ཅན་གྱི་ རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་སྦེ་ ཐག་བཅད་ཚུགས་ཟེར་ གསུངས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མི་རློབས་ཐེར་འབུམ་༢ དེ་ཅིག་ཡོད་པའི་ ས་ཁོངས་ནང་ འབྲུག་འདི་ འབྲེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་སྦེ་ འགྱུར་ནི་གི་ དམིགས་གཏད་དང་ མ་འོངས་ཉེན་སྲུང་དང་ལྡནམ་སྦེ་ བཟོ་ཐབས་ལུ་ ཀུན་ཚང་དང་ གསར་བཏོད་ གཞི་སྒྱུར་ཚུ་འབད་འོང་ཟེར་ མི་དབང་མཆོག་གིས་ གསུངས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མི་དབང་མཆོག་གིས་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ མཛེས་ཆ་དང་ལྡནམ་སྦེ་ བཟོ་ནི་གི་ གོ་སྐབས་ཐོབ་མི་དེ་ ཁ་རྗེ་ཅིག་ཨིན་མས་ཟེར་གསུངས་ནུག།
མི་དབང་མཆོག་གིས་ གསུངས་མིའི་ནང་ ང་བཅས་ག་ར་གིས་ རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ གནམ་མེད་ས་མེད་དགའཝ་ཨིན།ང་བཅས་ར་ ག་ཨིན་ན་ དཔའ་ཉམས་བསྐྱེད་དེ་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ དེ་བ་ལྷགཔ་སྦེ་ ལེགས་ཤོམ་བཟོ་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
འཛམ་གླིང་གིས་ ང་བཅས་ག་ཨིན་ན་དང་ ག་ཅི་འབད་ཚུགསཔ་ཨིན་ན་ མ་མཐོང་པར་ཡོདཔ་ད་ ང་གིས་ འོས་འབབ་བཏོན་གི་ འཆར་གཞི་ཡོདཔ་ད་ ད་ལྟོ་ཚུན་ཚོད་ ང་བཅས་ཀྱིས་ གོམ་པ་རེ་རེ་བཞིན་ ང་བཅས་ག་ཨིན་ན་ རྒྱ་སྐྱེད་འབད་ནི་དང་ ང་བཅས་ཀྱི་ངོ་རྟགས་འདི་ བརྟན་ཏོག་ཏོ་བཟོ་ནི་ དེ་ལས་ མ་འོངས་ཡར་རྒྱས་དང་ བརྟན་ཏོག་ཏོ་ དེ་ལས་ འོད་མདངས་ཅན་ཅིག་སྦེ་ མཐུན་སྒྲིག་འབད་ཚུགས་ཏེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
མང་ཤོས་ཅིག་གིས་ རྒྱ་མཚོ་གླིང་དེ་ རྒྱལ་སྲུང་སྦྱོང་བརྡར་ལྟེ་བ་ཅིག་སྦེ་ བཟོ་མི་ལུ་ ཁ་རྗེ་ཅིག་སྦེ་ ཚོར་སྣང་བསྐྱེད་དེ་ཡོདཔ་ད་ ས་ཁོངས་དེ་ རྒྱལ་རབས་དང་ལྡནམ་སྦེ་ གོང་འཕེལ་གཏང་ནི་དང་ མ་འོངས་གོ་སྐབས་ཚུ་ བཟོ་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
བཀྲིས་ཆོས་གླིང་ལས་ རྣམ་རྒྱལ་རྡོ་རྗེ་གིས་ ད་ལྟོ་ཚུན་ཚོད་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ལུ་ བསྒུགས་སྡོད་པའི་མཐའ་མར་ འགོ་འབྱེད་འབད་བའི་སྐབས་ དགའ་བ་ཚད་མེད་བྱུང་ཡོདཔ་སྦེ་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
ལས་རིམ་དེ་ བརྩི་སྲུང་འབད་ནི་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་ ན་གཞོན་དང་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དོན་ལུ་ མ་འོངས་སྒྲིང་སྒྲི་བཟོ་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་ཡོདཔ་ད་ མི་དབང་མཆོག་གིས་ སྦྱོང་བརྡར་ལྟེ་བའི་ནང་ དངོས་སུ་ཞབས་བཅགས་ཏེ་ འགོ་འབྱེད་མཛད་གནང་མི་ལུ་ ཚད་མེད་པའི་ དགའ་བ་བྱུང་ཡི་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཧེ་མ་ འབྲིང་རིམ་སློབ་གྲྭའི་ཤེས་ཡོན་ མཇུག་བསྡུ་ཞིནམ་ལས་ དོན་མེད་སྦེ་སྡོད་དེ་ བྱ་ངན་ཚུ་འབད་དོ་ཡོདཔ་ད་ ལས་རིམ་དེ་གིས་ གནད་དོན་སེལ་ཐབས་ཀྱི་ ཐབས་ལམ་བྱིན་དོ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ མ་འོངས་པ་དེ་ འགན་འཁྲི་ཅན་དང་ རྒྱུན་བརྟན་ཅན་སྦེ་ བཟོ་ཚུགས་པའི་རེ་བ་ བསྐྱེད་ཚུགས་པས་ཟེར་ཨིན་པས།
རྣམ་རྒྱལ་རྡོ་རྗེ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ རྒྱལ་སྲུང་གི་ སྦྱོང་བརྡར་ལུ་བརྟེན་ ངོ་རྐྱང་ཚུ་ འགན་འཁྲི་ཅན་བཟོ་ཚུགས་ནི་དང་ མ་འོངས་པའི་དོན་ལུ་ རིག་རྩལ་དང་ལྡནམ་སྦེ་ བཟོ་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
བཀྲིས་ཆོས་གླིང་ གོ་ལ་བ་ཛར་ལས་ དི་ལིབ་ ཀུ་མར་གི་རི་ཡང་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་ལས་ རེ་བ་སྦོམ་བསྐྱེད་དོ་ཡོདཔ་ད་ ན་གཞོན་ཚུ་གིས་ གལ་ཆེ་བའི་ རིག་རྩལ་འཐོབ་ཚུགས་ནི་དང་ འགན་འཁྲི་ཡོདཔ་བཟོ་ནི་གི་ རེ་བ་བསྐྱེད་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ དེ་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ལུ་ ཁེ་ཕན་སྦོམ་སྦེ་ར་ ཐོགས་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་ རང་ལྡང་བཟོ་ནི་དེ་ གལ་ཅན་ཅིག་སྦེ་ བཀོད་ཡོདཔ་ད་ འབྲུག་གིས་ འཕྲལ་འཕྲལ་ར་ རིག་རྩལ་ལྡན་པའི་ ཕྱིའི་ལས་མི་ཚུ་ལུ་ བརྟེན་སྡོད་དགོཔ་ད་ ལས་རིམ་སྐབས་ ང་བཅས་རའི་ ན་གཞོན་ཚུ་གིས་ རིག་རྩལ་ཁག་མ་འདྲཝ་ཚུ་ སྦྱང་བརྩོན་འབད་ཚུགས་ནི་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ གལ་ཆེ་དྲགས་ཅིག་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ དེ་གིས་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ ཐུགས་ཀྱི་དགོངས་བཞེད་ཚུ་ འགྲུབ་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
མི་དབང་མཆོག་གི་ རྩོལ་སྒྲུབ་དེ་ལུ་ དགའ་ཚོར་ཡོད་ལུགས་ཚུ་ བཤད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ས་གནས་ནང་སྡོད་མི་ རུ་ཌ་ར་བྷ་དུར་གྱིས་ སླབ་མིའི་ནང་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་དེ་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དོན་ལུ་ དྲན་རྟགས་ཅན་ཅིག་ཨིནམ་ད་ རྒྱལ་སྲུང་གཞི་བཙུགས་འབད་མི་དེ་ འགན་འཁྲི་དང་ ལྕོགས་གྲུབ་ཅན་གྱི་ འགོ་ཁྲིདཔ་ཚུ་ བཟོ་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
བདེ་སྲུང་ལས་རིམ་ལུ་བརྟེན་ ཁས་བླངས་ཞབས་ཏོག་ཐོག་ལས་ ཁེ་ཕན་སྦོམ་སྦེ་ར་ བྱུང་ཡོད་པའི་གུ་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་དེ་གིས་ ད་རུང་ མ་འོངས་པ་ལུ་ ལྕོགས་གྲུབ་ཅན་གྱི་ འགོ་ཁྲིདཔ་ཚུ་གིས་ འགོ་ཁྲིད་འབད་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
རྒྱལ་སྲུང་སྦྱོང་བརྡར་ལྟེ་བ་གིས་ ས་གནས་ཀྱི་ མི་སེར་ཚུ་ལུ་ སོ་ནམ་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ ཚོང་ལམ་གསརཔ་བཟོ་སྟེ་ དཔལ་འབྱོར་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་ལུ་ ལྷན་ཐབས་འབད་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་བསྐྱེད་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
བསམ་རྩེ་གི་ མི་སེར་ཚུ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་རིམ་གྱིས་ འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་ མི་སྡེ་ལུ་ གོ་སྐབས་ཚུ་བཟོ་སྟེ་ ལྟེ་བ་ཚུ་ཡང་ གོང་འཕེལ་གཏང་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

Sources indicate that the Adani Group is insisting on acquiring a majority stake, as high as 60 percent, in the Wangchhu project

Dechen Dolkar

The Druk Green Power Corporation (DGPC) has clarified that the Memorandum of Understanding (MoU) signed with India’s Adani Group on the development of the Wangchhu Hydropower Project does not include specifics on the shareholding structure for the joint venture project. In June this year, the DGPC and the Adani Group signed the MoU to take forward the development of the Wangchhu Hydropower Project in Chukha.

Two options are currently being considered for the Wangchhu project: a 570 MW run-of-the-river scheme or a 900 MW reservoir-based scheme.

The Detailed Project Reports for both options are ready. The two parties will discuss the technical and cost parameters.

While details about the distribution of shares between the DGPC and the Adani Group are unclear, sources indicate that the Adani Group is insisting on acquiring a majority stake, as high as 60 percent, in the Wangchhu project.

However, discussions on project structuring and ownership stakes are yet to commence, according to DGPC officials. 

A DGPC official confirmed that the topic of shareholding has not been broached since the signing of the MoU. “The issue of shareholding in the Wangchhu project has not yet been raised,” the DGPC official said.

Bhutan has been selective in partnering with renowned companies to serve as strategic partners in developing its extensive hydropower resources. This strategic partnership model allows the country to choose partners based on reputation rather than through a competitive bidding process.

“The strategic partner is expected to leverage its market reputation to secure debt financing and help arrange off-take agreements for the surplus power generated during the summer months,” the official said.

DGPC intends to maintain a majority stake in such partnership projects. The strategic partner’s role would include facilitating non-recourse, project-based debt financing, guaranteeing Bhutan’s first right to firm power, and securing an export market for surplus electricity during the summer.

Officials said that as discussions on the Wangchhu project commences, clarity on shareholding will emerge, ensuring a well-structured and mutually beneficial partnership.

In a related development, the DGPC recently entered into a strategic partnership with Tata Power for the 600 MW Khorlochhu Hydropower Project—erstwhile Kholongchhu project.

According to the agreement, the DGPC will hold 60 percent equity stake while Tata Power will hold the remaining 40 percent.

However, many prospective buyers are waiting, speculating a tax cut during the upcoming parliamentary session

Thukten Zangpo

In a dramatic rebound,  automobile dealers in the country—that were out of business for the past two years—have reported hundreds of car bookings following the government’s lifting of the import moratorium on August 18.

As of September 5, the State Trading Corporation of Bhutan Limited (STCBL) has logged 91 bookings.

Among these, 15 are for the high-end Toyota Land Cruiser SUV, priced at Nu 24.89 million, and six bookings for the Toyota Hilux.

In addition, STCBL has received nine bookings for Tata vehicles.

“Toyota vehicles would take six months for delivery while Tata models from India will arrive in about four months,” said a STCBL official, adding that the number of bookings has reached pre-moratorium days.

Another major car dealer, Bhutan Hyundai Motors has also experienced a notable uptick in the bookings, with approximately 100 bookings confirmed since the moratorium was lifted. Of these, 70 percent are for the new Hyundai Creta, which is priced between Nu 1.69 million and Nu 2.4 million.

The senior general manager of Bhutan Hyundai Motors, Pema Loday, said that after the bookings, it normally takes three to four months to deliver the cars to the customers.

However, about 30 cars are expected to arrive next week.

Pema Loday hinted that the price of Creta could slightly drop.

Zimdra Automobiles also reported a similar trend, with around 100 bookings following the end of the import ban.

Despite the early enthusiasm among prospective buyers, some buyers are being deterred by stringent financing conditions.

Currently, banks provide only 30 percent of the loan amount for petrol or diesel vehicles, compared to up to 70 percent for hybrid or electric cars.

This shift follows a Royal Monetary Authority directive from August 1, 2017, which revised vehicle loan policies.

Earlier, the banks provided 50 percent of the price of the vehicles exceeding Nu 800,000 and 60 percent for cars that cost less.

There is also speculation that the government might reduce vehicle taxes in the upcoming parliamentary session. “Such expectations have led to some canceled bookings, as prospective buyers wait to see if tax adjustments will make car purchases more affordable,” a car dealer said.

During the recent meeting-the-press, Finance Minister Lekey Dorji said that the significant price increase cannot be solely attributed to changes in tax policy.

He added that even if the government were to reduce taxes, it might not lead to a decrease in vehicle prices due to other influencing factors. These include shipping charges, environmental standards, currency fluctuations, and model specifications.

The vehicle moratorium was introduced in August 2022 to safeguard foreign currency reserves and ensure macroeconomic stability. However, with the recent economic upturn, the government believes that resuming vehicle imports will further support economic expansion and enhance public confidence.

Under the moratorium, import of certain categories of vehicles such as utility vehicles valued at less than Nu 1.5 million and pickup trucks were allowed. Heavy machinery utilised in construction and agriculture activities and vehicles for the use and promotion of tourism were also exempted from the moratorium.

The previous government implemented the vehicle moratorium when the country’s foreign exchange reserve stood at USD 736.02 million in August 2022. The forex reserve had declined to USD 624.11 million as of June this year.

However, certain quarters have voiced concerns that the surge in vehicle imports could deplete the country’s foreign currency reserves further.

“Our key source of foreign currency, the tourism industry, is yet to fully recover. The only improvement in our forex reserves has come from donor and aid money,” one observer said. “If we continue importing vehicles at this rate, our reserves could quickly diminish. We might end up back where we started, necessitating another import ban to protect our reserves.”

In 2023, Bhutan imported vehicles worth Nu 926.09 million, a significant drop from Nu 3.2 billion in 2022. Bhutan imported vehicles worth Nu 4.72 billion in 2021.

As of July, Thimphu has the highest number of registered vehicles at 69,947, followed by Phuentsholing with 39,551, Gelephu with 8,927, Samdrupjongkhar with 5,782, and Mongar with 3,109.

Private sector credit is projected to grow by 22.6 percent in fiscal year 2023-24

Thukten Zangpo

The central bank, Royal Monetary Authority (RMA), projects a 22.6 percent increase in credit to the private sector, reaching a whopping Nu 204 billion, in the fiscal year 2023-24. 

According to RMA’s recent monetary policy statement, this is up from Nu 166.4 billion in the previous year, significantly higher than the 10.6 percent growth recorded during the pandemic in fiscal year 2021-22.

The rise in credit is seen as a positive indicator of economic recovery, enabling consumers to spend more on essentials like housing, education, and vehicles, and other personal expenses. In addition, businesses will also have access to more funds for investment.

The credit to the private sector is expected to continue growing, with forecasts of 21.4 percent growth in fiscal year 2024-25 and 22.3 percent in fiscal year 2025-26.

Key sectors such as hospitality and tourism, trade and commerce, agriculture, and manufacturing are expected to experience growth from this increased credit supply.

The credit to the private sector in fiscal year 2023-24 accounted for 76.8 percent of the total money supply of Nu 244.5 billion.

The money supply is projected to grow by 19.8 percent in fiscal year 2024-25, driven by increases in both net foreign assets and net domestic assets.

The credit to the private sector, constituting 80.5 percent of the money supply, saw a significant growth of 19.3 percent from the initial projection of negative 9.2 percent for fiscal year 2022-23.

This growth was fuelled by increased lending to the education sector (Nu 13.8 billion), tourism and services sector (Nu 35.8 billion), and transport sector (Nu 7.44 billion).

However, the housing sector, which comprises 28.1 percent of outstanding loans, saw only marginal growth due to the moratorium on housing loans.

The central bank’s monetary policy statement reported healthy liquidity in the banking sector, though lower than during the pandemic.

For the fiscal year 2023-24, the average liquidity surplus as indicated by the banks’ current accounts maintained with the RMA, was estimated at Nu 9.6 billion. This is projected to increase to Nu 14.5 billion in fiscal year 2024-25.

According to the report, this projection indicates that the banking sector will have sufficient liquidity to meet the government’s financing needs for the fiscal deficit through domestic borrowings, without adversely impacting the credit supply to the private sector.

Dechen Dolkar

The Competition and Consumer Affairs Authority (CCAA) has launched investigations into two online platforms—’Hamster Kombat’, a popular virtual game, and ‘Druksky,’ an online gambling site—over concerns that they may be illegal operations.

A CCAA official confirmed that an inquiry into ‘Hamster Kombat’ is underway and that the CCAA is currently reviewing its mode of operation. 

The game has gained traction on Telegram and many Bhutanese are playing this online game.

Hamster Kombat is a viral crypto-based game on Telegram which allows players to mine virtual Hamster coins through a simulated crypto exchange without requiring any real-money investment.

The CCAA is investigating how the game operates within the market. There have also been reports of some parents permitting their children to participate in the game

In a related case, the CCAA has referred the online gambling platform ‘Druksky’ to the police for further investigation.

Gambling activities are considered illegal under Bhutan’s Penal Code (Amendment) Act of 2021.

The official mentioned  that to participate in Druksky, individuals must deposit a minimum of Nu 100 and a maximum of Nu 1,000 to become members. Players can choose from various games, for which they have to pay Nu 10 per game.

Winners receive 200 percent of their game fee, which is Nu 30. But players must accumulate at least Nu 1,000 in their accounts before they can withdraw any funds.

In a separate matter, the CCAA is addressing a complaint from a cement agent regarding the sale of underweight cement bags. The investigation revealed that some bags weighed between 44kg and 50kg, rather than the standard 50kg.

The official said that the factory cannot be blamed for the underweight supply since several middlemen were involved in the distribution. The underweight issue was found only with a particular agent.

The CCAA also discovered that the cement agent was selling the cement at prices higher than the prescribed rate.

The CCAA has forwarded the agent’s name to the cement factory and the contractual agreement has been terminated.

In August, the CCAA received 11 complaints, comprising 10 individual grievances and one general complaint. Six of these cases were resolved to the satisfaction of the complainants while two were withdrawn due to insufficient evidence. The remaining three cases are still under investigation and mediation.

As I reflect on the past five years since 7th September 2019, during which I have published over 260 legal op-eds examining the rule of law and democratic values in Bhutan, I am struck by the profound implications of this journey for our nascent democracy. The response to my writings has been largely positive and many have expressed appreciation. Disconcertingly, some have resorted to extrajudicial tactics to suppress my voice, including intimations of incarceration and other punitive measures. Notwithstanding these challenges, I remain steadfast in my commitment to fostering discourse on these pivotal issues, recognizing their profound implications for our fledgling democracy.

Critics often argue that I focus solely on fundamental rights while neglecting fundamental duties. This perspective, however, misses the symbiotic relationship between rights and duties in fostering a society that values open dialogue and respects diverse viewpoints. The Constitution of Bhutan explicitly states that “every person shall have the duty and responsibility to respect and abide by the provisions of this Constitution”.” The exercise of freedom of speech and expression is also fulfilling our fundamental duties as citizens.

My writings are an important aspect of my fundamental duties as citizens to foster tolerance and mutual respect, as outlined in Article 8.3 of our Constitution. This delicate balance between rights and duties enriches our democratic fabric and propels us toward a future where diverse perspectives are not just tolerated but celebrated.

Our great monarchs, since the establishment of the Wangchuck dynasty in 1907, have consistently upheld the rule of law and democratic values. They have introduced progressive reforms, from abolishing unreasonable taxes and slavery to establishing the National Assembly and separating the judiciary from the executive. The rapid decentralization process to the introduction of democracy, despite public reluctance, and the abdication of the throne with an age limit set for the monarch, exemplify their commitment to a unique democracy based on the rule of law and Gross National Happiness (GNH).

As a young democracy, Bhutan must recognize that dissent, differing views, and constructive criticism of legislation, policies, and public figures are not just essential but necessary. My op-eds primarily aim to stimulate dialogue, uncover solutions, and prioritize national interests as our young democracy evolves, while acknowledging occasional personal influences.

On hind side, while there is a general acceptance of criticism in the country, there are also significant repercussions for those who voice dissent or provide differing views. This environment of scrutiny can deter citizens from exercising their democratic rights, which are crucial for a healthy democracy.  Some even are afraid to like my op-ed on social media in public due to fear of repercussions instead send me private messages of support.

Reflecting on five years of legal op-eds examining Bhutan’s rule of law and democratic values, I am reminded of His Majesty’s inspiring words about our national journey during the launch of Historic Gyalsung this week. As His Majesty said, “Things are not achieved easily. Greatness can only be accomplished when you overcome great adversity put in an enormous amount of work and leave out gratification for now. We want to make sure Bhutan becomes one of the most relevant countries.”

As I continue to foster open dialogue and respect diverse viewpoints, I am only fulfilling my fundamental duties as a citizen to honour the legacy of our monarchs in building our unique democracy based on GNH.

Sonam Tshering

Lawyer, Thimphu

Disclaimer: The views expressed in this article are author’s own

Jigmi Wangdi

The government is taking major strides to improve childhood cancer care amid rising concerns about survival rates.

The recent data from the National Cancer Registry reveals 58 cases of childhood cancer between 2019 and 2022, with 26 cases in boys and 32 in girls aged 0 to 14 years.

Overall, 941 individuals, including 477 males and 464 females, succumbed to various forms of cancer between 2014 and 2018.

The Bhutan Cancer Control Strategy (BCCS) 2019-2025 states that many childhood cancers, including acute lymphoblastic leukemia—the most common diagnosis—are treatable.

The strategy aims to ensure early diagnosis and timely treatment for all affected children, provide prompt treatment, and eliminate delays and address financial barriers.

The strategy highlights the need to mobilise resources, build capacity, and develop infrastructure to improve childhood cancer care.

The WHO Global Initiative for Childhood Cancer aims to achieve at least 60 percent global survival rate and alleviation of suffering from childhood cancer by 2030.

Some of key actions under this strategy include improving services for the management of childhood cancer at the national and regional referral hospitals by training paediatric teams to support childhood cancer and promoting policies to support the completion of treatment (avoiding treatment abandonment) for children with cancer.

During the seventh Meet-the-Press session, Health Minister Tandin Wangchuk said that that currently, in Jigme Dorji Wangchuck National Referral Hospital (JDWNRH), children aged 0 to 12 years are evaluated by the paediatric department and referred abroad for further treatment if diagnosed or suspected of cancer.

Adolescents aged 13 and above undergo assessment by the medical department and are also referred overseas if necessary.

For the regional referral hospitals, the suspected cancer patients are referred to JDWNRH for diagnosis and appropriate management. For follow-up after referral, the patients are sent to relevant departments such as the paediatric department, surgical department, oncology unit, and neurosurgeon if required, Lyonpo said. 

The health minister added that the ministry is in the process of strengthening childhood cancer care in the country and plans are in the pipeline to address the gaps.

“One paediatrician will be sent for a fellowship in haemato-oncology who will be trained to diagnose and treat both blood-related disorders and cancers while two medical officers are selected for training in oncology this year. Upon completion of their studies, they can also contribute to childhood cancer care management,” Lyonpo said.

Bhutan will establish a shared care network through the South-East Asia Childhood Cancer Network. This network will build the capacity of current doctors and nurses in paediatric cancer care management.

The health ministry is also collaborating with the Bhutan Cancer Society to advocate and raise awareness on childhood cancer across the country.

To enhance justice for children in Bhutan

A two week Child Justice Summer school, the first to be held by the JSW Law and UNICEF to  enhance access to justice for children in Bhutan ended yesterday.

Held at the JSW Law campus in Pangbisa, Paro, the summer school is informed by the findings of a needs assessment on children’s access to justice and was organised to equip core service providers with the knowledge and skills necessary to advocate for the rights of children within the justice system.

“This summer school was conceived to address this very need for ongoing dialogue, education and capacity building. Our goal is to empower participants with knowledge and skills necessary to advocate for and implement effective access to justice for children” the Dean of JSW Law, Sangay Dorjee, said.

The needs assessment found that various training sessions done in the past lacked a targeted focus on key aspects of the child justice system. Among others, the assessment found that the salient training needs surfaced in domains such as child psychology and development, child-friendly procedures, restorative justice tenets, pertinent legal frameworks, and trauma-informed care.  Enhancing child psychology understanding among teachers and parents, it found, would also serve to better promote children’s developmental needs.

The Child Justice Summer School was designed to provide participants with a comprehensive understanding of the legal and social frameworks that govern child justice. Through interactive sessions, case studies, and group discussions, participants explored a range of topics, including child protection, rights-based approaches to justice, and the role of various stakeholders in safeguarding the rights of children.

“For UNICEF, justice for children means that justice is accessible, age appropriate, speedy, diligent, adapted to and focused on the needs and rights of the child.   UNICEF is proud to support this commendable initiative by the JSW School of Law to enhance child justice,” UNICEF Representative, Andrea James said.

This programme represents a significant step towards fostering a more inclusive and effective approach to justice, ensuring that the needs of children are met with the care and attention they deserve.

The programme had 20 participants from the Judiciary, the Office of the Attorney General, the Royal Bhutan Police, Nazhoen Lamtoen, and the PEMA Secretariat.

Cottage and small industries constitute about 95 percent of the businesses in the country and the government must revive the economy by supporting young entrepreneurs. However, such an initiative may be futile unless we first create enough entrepreneurship awareness among the youth.

This is because entrepreneurship awareness among youths is “very low” as indicated in our latest survey report, Human Flourishing and Youth Entrepreneurship in Bhutan, published by the Centre for Bhutan and GNH Studies (CBS). Over 60 percent of young people have low awareness of entrepreneurship prospects. Given such limited awareness about entrepreneurship, it would be impractical to expect young people to pursue entrepreneurship as a career option despite various programmes initiated.

The awareness is crucial because higher entrepreneurial awareness is linked to a greater intention to start a business. As indicated in the findings, 45.4 percent of those who reported low entrepreneurship awareness showed interest in starting their own business as one of the options for employment in the next few years. Another 72.8 percent of youth who had high entrepreneurship awareness expressed the same. This is a clear indication of young people’s interest in entrepreneurship.

Funded by the Templeton World Charity Foundation, the survey assessed entrepreneur awareness by asking whether the youth were familiar with the term ‘entrepreneur’ or ‘entrepreneurship’, awareness related to training, programmes, and competitions held in schools and institutions, and government policies facilitating entrepreneurship. The survey interviewed 2,269 school-going youth and 133 out-of-school youth selected based on random sampling. The data was collected through face-to-face interviews using a Computer-Assisted Personal Interviewing (CAPI) method.

Signifying the disparity in the levels of entrepreneurship awareness in terms of region, youth from the Eastern and Central, and those enrolled in the Arts and Science courses showed lower entrepreneurship awareness than the rest. “Students enrolled in the Arts stream believed that entrepreneurship was irrelevant to them.” Not only the awareness of entrepreneurship but there is also a need to familiarise youth with the availability of various financial incentives and low-cost financing mechanisms to support entrepreneurial activities.

Most youths seem to have low awareness about the availability of low-cost financing services extended by the government through financial institutions to branch entrepreneurship in the country. In addition, mentorship programmes for potential future entrepreneurs will further inspire the upcoming generation of business leaders. Interventions in the mindset shift from employment to entrepreneurship are deemed necessary. 

Although, appeal of TVET programs remains low among youths, those currently enrolled in TVET showed a positive outlook regarding future employment and entrepreneurship prospects. The survey results reveal that 31.9 percent of the youth are highly motivated to pursue entrepreneurship. Key factors driving this motivation were the desire to prove their ability, the flexibility to increase their salary, and the need for self-achievement and growth. The education ministry must come up with strategies or initiatives that introduce and support entrepreneurship in the schools while this motivation is at its peak.

If not considered, there is already an indication that a sizable proportion of youths (21.2%) who plan to look for employment in the next five years are planning to move abroad in search of better employment opportunities.

Youth well-being indicators

The research on human flourishing and youth entrepreneurship provides foundational data on various well-being indicators for young people. This study offers detailed insights into the well-being and happiness of youth, assessed through different measurement tools like the GNH Index, Flourishing Scale, and Subjective Well-being Measures.

The CBS recommends a requirement for policy intervention because of the prevalence of unfavourable social conditions such as social isolation (with 12.4 percent reporting no confidants and 24.5 percent having just one, putting them at risk of isolation), and experiences of bullying (29.8 percent experiencing some form of it).

The survey also saw experiences of discrimination or negative treatment (reported by 15 percent), and a lack of connection to school (24.5 percent feeling little to no sense of belonging to their school or community). For instance, the average days spent attending social and cultural activities in the community was 5.0 days in the past year. Males (5.3 days) spend slightly more days participating in social and cultural activities as compared to females (4.8 days).

Even a meagre of 1.5 percent of mental and physical bullying by school staff reported is still a concern. Any form of bullying and harassment can significantly impact the cognitive abilities and educational achievements of young people. The discriminations reported were based on one’s gender, age, ethnicity, health condition, religion, physique, or language or accent. The mental health index revealed that while 79.2 percent of youth experience ‘normal mental well-being,’ 6.5 percent suffer from ‘severe psychological distress,’ with this condition being more prevalent among female youth. In terms of perceived change in the observance and practice of Driglam Namzha, three in five youths (60.9%) believe that the practice has declined over the last few years.

The survey also saw that about 95 percent of day scholars in the Eastern region and only about 46 percent in the Western region walk to the school. Access to public transportation services is deemed very low in the Eastern and Central, including ownership of a private vehicle within the family. This may explain why a higher proportion of day-scholar students from the Eastern (94.9%) and Central (78.3%) still need to walk to school. The walking time differed from 15 minutes to more than an hour of walk.

It is interesting to note that over two-thirds of the youths rated the government’s performance relatively favourably (rating ‘very good’ or ‘good’) in providing health and education facilities, but only one-third of the youths rated the government’s performance ‘very good’ or ‘good’ in creating jobs (36.5%) and reducing the gap between rich and poor (30.2%).

The CBS hopes that these findings will bridge the current information gap on the issues of youth well-being, entrepreneurship, and employment. The insights from this study will drive further research and inform policy development to create conditions that enhance well-being and promote entrepreneurial knowledge among youth. It is time we implement strategies to improve employment opportunities for Bhutanese youth by taking up evidence-based reports.

Contributed by

Yangchen C Rinzin

Centre for Bhutan and GNH Studies

Aum Pema (name changed), a businesswoman in her late fifties, hurt her back while lifting some items fifteen years ago and had suffered low back pain since. Though she didn’t give much attention to it, the pain persisted and gradually spread down her right leg. When eventually she went to a doctor, the MRI showed a rupture of the disk below the fourth lumbar vertebrae.

Story such as this is the proverbial tip of the iceberg. Low back pain is indeed the cough and cold of the lower back; it’s something most people experience at least once in their life. It’s a global epidemic affecting at least 1 in 13 people in 2020 alone, as well as a leading cause of disability. Though it is often a temporary condition, yet, low back pain becomes disabling and distressing for many, negatively impacting their daily activities and the quality of life.

Causes of low back pain

Only 1 – 2 percent of low back pain is caused by serious pathology like cancer, infections, systemic inflammatory diseases and fractures. Such conditions require urgent and appropriate medical care. Another 5 – 10 percent of low back pain are due to specific and identifiable anatomical structures resulting in neurological deficits – weakness, loss of sensation and voiding dysfunction – requiring imaging and surgical treatment.

However, about 90 percent of low back pain are non-specific, meaning, there is no identifiable tissue to adequately account for the pain people feel. Such a pain often results from complex interaction between psychological, distress, pain response, behavioral, beliefs, social, genetic, physical, lifestyle and other health factors. Just as fingerprints are unique for individuals, the contributions of these factors in causing pain are unique among different people.

Doctor shopping

Aum Pema visited me five years ago. In the last 10 years, her pain had spread all over her back and legs, forcing her to shuttle from local healers to physiotherapists to masseuses to surgeons not just in Bhutan but also in India and Bangkok, depleting her resources in the process. This hopping from doctor to doctor in hope of getting better is called doctor shopping. When she finally came to me, her hopes were roundly dashed. And yet, she wanted to give it a go as she had seen me on the national television talking about patient care.

How people seek healthcare is influenced by a number of factors. In rural communities, people seek help from the shamans, bone setters, or rely on herbs and ointments. Some “wait and see” and knock at the hospital’s door only when they can no longer take the pain. Their urban counterparts get over-the-counter medicines from pharmacy shops. Some do visit a hospital where the common options available to them are painkillers, physiotherapy, and traditional medicine. In some cases, back surgeries and steroid injections are involved, if the common management options fail to alleviate the pain.

A study concluded the care for chronic musculoskeletal pain in Bhutan is inadequate as healthcare professionals focus on identifying defective tissue to pin the blame for the pain on such tissues. This lack has its roots in university training where chronic back pain is given a pass as non-life threatening and unworthy of much medical attention and resources.

If a patient receives inadequate treatments, he/she tries everything they can, hop places and professionals. When all recourse fails, the vicious cycle of trying everything begins, often interminably. Frustrated and distressed by conflicting health information, they fall victim to quacks and charlatans who milk their vulnerability, selling ersatz treatments based on bogus pseudoscience that are not just ineffective but also harmful.

Paradigm shift

Experts call for person-centered care for low back pain. Traditional doctor-imposed care of low back pain has largely failed as evidenced by the growing global burden of disabling low back pain, disproportionately affecting the developing countries already overloaded with infectious and non-communicable diseases, among other public health priorities.

Person-centered care takes into account a person’s culture, knowledge, value systems, preferences and goals in making treatment decisions and managing pain. In other words, communication between a doctor and patients becomes two-way, with patients having a say in their treatment and what works best for them. It’s about identifying modifiable and non-modifiable factors contributing to the pain experience and shared-decision making to arrive at the management plan together.

Patients often request radiological imaging or, simply, photographing the inside of the human body with the help of high energy beams. Experts don’t support this unless a serious and specific disease is suspected. Injudicious use of imaging is not just unhelpful; it can be harmful. For example, sensitive imaging like MRI captures normal physical changes in the body related to aging that do not cause pain but get interpreted as the cause of pain. Such misattribution can lead to medicalising benign age-related physical changes, resulting in avoidable worry and stress — or even unnecessary invasive treatments.

Musculoskeletal conditions do not receive sufficient attention in developing countries, and Bhutan is no exception.  We need to invest in epidemiological studies, assess the healthcare cost incurred in low back pain, economic implications (medical leave, early retirement, etc.) and negative impact on quality of life. Reliable data helps in providing appropriate care, planning human resources in healthcare and delivering public health messages. We need to translate the clinical guidelines of international standards to our socio-economic and cultural context.        

  

Role of Physiotherapy 

Physiotherapy often gets mistaken for massage and passive treatment options. Aum Pema expected the same from me – massage; though she already knew massage would not help her.

I had to take her through a personal journey of recovery. After thorough assessment, I entrusted her to steer her treatment. We picked on key contributors to her pain, her values and designed a person-centered care plan. She maintained a pain diary and the trajectory wasn’t simply linear in which pain gradually slopes down but spikes of ups and downs, highs and lows, hopes and despair. I only observed the progress. She detested being the driver but she knew she wouldn’t reach her destination without driving it herself. She followed up weekly for months. Once she gained confidence with the self-management strategies, she discontinued hospital visits. Three years later, Aum Pema claimed that she got back her life.

8th September is annually observed as World Physiotherapy Day. Every year a theme is highlighted. For 2024, it is low back pain. It’s a day to celebrate the success of past years, reflect on what could be better and reaffirm our responsibility to provide holistic, evidence-based, sustainable and person-centered care. It is also the day we create awareness on different health conditions to provide knowledge grounded in evidence.

Evidence-based and psychologically-informed physiotherapy management of low back pain is an effective non-pharmacological intervention to move away from harmful healthcare options and minimize the burden of low back pain.

Contributed by

Monu Tamang

Physiotherapist

Central Regional Referral Hospital, Gelephu