The government lifted the two-year moratorium on vehicle import on August 18. This moratorium was imposed by the previous government in August 2022 to stabilise the economy and manage the fast plummeting foreign currency reserve. The present government has announced that its decision to lift the ban is based on the improved economic health of the country.

Interestingly, when the previous government imposed the import ban, foreign currency reserve was USD 736.02 million. However, as of June this year, the forex reserve had dropped to USD 624.11 million. Unless there has been a miraculous spike, it is difficult to believe that any significant surge in the forex reserves could have happened in the months since.

And this leads us to the critical question of whether the lifting of the ban was a little premature at this point in time. Could the government have waited for the economy to fully recover? And, worse still, was the government under pressure to make this policy move?

That aside, the immediate consequences of vehicle imports will be two-fold. First, it will accelerate the depletion of foreign currency reserves, leaving our economy even more vulnerable. Second, the vehicle population will surge, worsening traffic congestion in major towns, amplifying our carbon footprint, and leading to increased consumption of fossil fuel – which will drive imports, further depleting foreign reserves. It is a vicious cycle.

Look at the past statistics. In 2021, Bhutan imported Nu 4.72 billion worth of vehicles. In 2022, the vehicle import bill was Nu 3.2 billion, which significantly dropped to Nu 926.09 million in 2023. This decline was a direct outcome of the moratorium, which helped conserve foreign currency reserves.

According to trade statistics, fuel import surged from Nu 11.37 billion in 2022 to Nu 13.35 billion in 2023. And this has direct correlation to vehicle import figures. Currently, there are 127,316 vehicles in the country, roughly translating to one car for every five Bhutanese. And Thimphu alone has a staggering ratio of one car for every three person.

Over the years, several measures have been put in place to reduce vehicle imports, through higher taxes and stringent financial regulations. The green tax and reduced loan equity were intended to curb the number of new vehicles entering the market. However, these measures have been anything but ineffective. Those with deeper pockets are still able to buy multiple vehicles while low-income families are disproportionately affected, unable to afford their first car.

A more balanced approach is needed to address both the economic and equity issues at play. We need to implement a progressive taxation system, where the first vehicle is imposed lower taxes with subsequent vehicles incurring higher taxes. This could help manage vehicle numbers while supporting first-time buyers. Setting limits on the number of vehicles an individual or household can own can also control the vehicle population.

Investing in public transportation is another critical area. Enhancing the availability, affordability, and frequency of public transport can reduce the reliance on private vehicles.

The government’s decision to lift the vehicle import ban appears to be driven by short-term considerations rather than a long-term strategy for economic and environmental sustainability.

Neten Dorji

Trashigang—Parking in front of shops with hazard lights on in Trashigang town will quickly draw the attention of traffic police, whose sharp whistles will remind you of the rules.

The new lane markings, resembling those on highways, signal a no-parking zone, yet this initiative by the dzongkhag municipality and police has faced criticism from residents and drivers since its implementation.

Residents and customers in Trashigang are expressing frustration over the strict no-parking policy in the town, particularly when stopping to shop, even for a few minutes. Many argue that the new regulations, enforced by the dzongkhag municipality and the police, make it difficult to park, even when there are no other vehicles in sight.

“We have to park far from the shops, making it very difficult to buy goods,” said Kinzang Wangchuk, a driver. “Even in bigger towns, we can park with hazard lights on for a few minutes. Why enforce this rule in a small town like Trashigang?”

Business owners like Galay Wangchuk are also feeling the impact. “Unlike before, cars can no longer park for a few minutes with parking lights on while customers shop. This is affecting our business as well as hoteliers,” he noted.

Despite requests to allow short-term parking, the traffic police have remained firm in their stance.

Kelzang Choden, another business owner, echoed these concerns, stating that the restriction is hurting both hoteliers and shopkeepers. “The number of customers has decreased. Some pass by without stopping, so shopkeepers are hardly earning any money.”

Sonam Yangchen, a hotelier, shared similar worries. “Customers don’t even have a moment to eat and drink because the traffic police force them to move. If this rule continues, it will be difficult to earn enough to pay rent.”

The policy has impacted all 21 business entities in the lower part of Trashigang town, including seven hotels. Residents also criticise the lack of communication from the municipality.

“In meetings, the Police, Bhutan Transport and Construction Authority, and municipal officials decided on these restrictions, but it would have been better if they allowed only customer vehicles to park in front of shops,” a resident pointed out.

Phuntsho, another resident, lamented that customers can’t even stop briefly to buy Doma without being whistled at by the traffic police. “Trashigang town does not have much traffic, and the road is not a highway. We feel customers should be allowed to park for a few minutes.”

In response, traffic police explained that the measure was implemented to streamline traffic and enhance safety.

“When vehicles are parked along the way, it is not safe for commuters. If someone crosses the road behind a parked car, there’s a risk of being hit,” a traffic officer said. He added that prolonged parking leads to congestion and increased risk.

Municipality representative, Sonam Dorji, acknowledged the challenges in enforcing traffic rules in a small town like Trashigang.

“I understand how this has affected businesses, but once the rules are implemented, we cannot do anything,” he said, suggesting that allowing a few more minutes for parking might be a better approach.

A group of 12 Bhutanese teenage baseball and softball players are in the United States to participate in a cultural exchange programme centred around America’s beloved pasttime-baseball. 

Invited by the Hudson Valley Renegades, a High-A Affiliate of the New York Yankees, the Bhutanese team will get to watch live baseball games at the Renegades’ home field and also engage with players and participate in various activities designed to deepen their understanding of the game.

Baseball as a sport has been steadily gaining popularity in Bhutan.

For the teenagers, this is their first time travelling outside the country.

The Hudson Valley Renegades has planned a series of activities to ensure that the young Bhutanese team make the most of their time in the United States. They will explore the Hudson Valley, participate in local community events, and interact with baseball players fostering a deeper understanding and appreciation of each other’s cultures.

The General Manager of the Hudson Valley Renegades, Zach Betkowski, said that through this exchange programme, they were creating lifelong memories for the Bhutanese teenagers as well providing awareness to the local and the global community of baseball.

“Our efforts to grow the game of baseball have been very successful thus far, and we look forward to a long term partnership between the Hudson Valley Renegades and the Bhutan Baseball and Softball Association,” Zach Betkowski said.

Thukten Zangpo

The initial excitement over the lifting of the vehicle import moratorium on August 18 has quickly turned to dismay, as prospective car buyers are now shocked by the sharp rise in vehicle prices.

The increase in price is attributed to revisions in the Tax Bill 2022, which have significantly impacted the pricing of automobiles in the country. For instance, the popular Alto K10 LXI, with the cylinder capacity of 998cc, now cost a staggering Nu 0.76 million.

Vehicle dealers said that this steep rise in prices is due to the revised tax regulations introduced by the previous government.

The then finance minister Namgay Tshering introduced the Tax Bill 2022 to the Parliament on November 8, 2022. The Bill increased taxes on non-essential goods that are harmful to health and the environment, while reducing taxes on essential commodities.

Of the 417 goods proposed for tax revision, 235 goods saw amendments in sales tax, 165 on customs duty and 53 goods on green tax. The vehicle tax revision was included in the list.

As per the Public Finance Act, the tax revisions, which include increases in customs duties, sales tax, and green tax, were implemented retroactively from the date they were introduced to Parliament.

Finance Minister Lekey Dorji clarified that the current government did not endorse any new tax hikes. Instead, the increases were set in motion by the previous government. “Our government that took office in February this year did not even think of raising taxes.  Taxes were raised by the third government in 2022,” Lyonpo said.

The Chief Executive Officer of the State Trading Corporation of Bhutan Limited (STCBL), Tshering Wangchuk, explained that the dramatic rise in vehicle prices is a direct result of the tax revisions that took effect from August 2022.

For instance, the tax on the Land Cruiser 300 model has spiked from 180 percent to 205 percent, pushing its price from Nu 19.6 million to Nu 24.89 million. Similarly, the cost of a Prado has escalated to Nu 16.36 million from Nu 8.99 million.

“The hike in price is because of inflation and new technology, including the increased shipping costs were added to the costs to tax revision,” Tshering Wangchuk said.

He also said that the vehicle dealers keeping high margins is not true because STCBL has agreements with principal companies-Tata, Eicher, and Toyota and does not have the discretion to increase the price.

Tshering Wangchuk said that STCBL provides one-year warranty and free service, which can provide additional value to local buyers.

The Senior General Manager of Bhutan Hyundai Motors, Pema Loday, said that the revised tax structure has affected various vehicle categories, with increases in both sales and green taxes.

“The revision came up with a new tax segment for 1,200cc to 1,500cc engine cars from the earlier tax bracket of 1,000cc to 1,500cc,” Pema Loday said.

Vehicles with a cylinder capacity between 1,200cc and 1,500cc now face a 60 percent sales tax and 20 percent green tax. Diesel cars have also seen a rise in green tax, now at 30 percent for certain models.

Before the revision, the sales tax was 45 percent on the cost of vehicles with 10 percent green tax for vehicles with a cylinder capacity between 1,000cc to 1,500cc imported from India.

Pema Loday said that although there has been a marginal increase in vehicle prices from manufacturers, ranging from 6-10 percent, discounts are available through Hyundai dealers.

Vehicles imported from India are not subject to custom duties.

As per the Tax Act 2022, the revision was effective from November 8, 2022. However, Pema Loday said that the government directed the implementation effective from August the same year, which increased the cost of vehicles for customers.

ན་ཧིང་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ འཁོར་ལམ་༣༤༠ དེ་ཅིག་ བསུབས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

༉ འཕྲལ་འཕྲལ་ར་ ཆུ་རུད་དང་ ས་རུད་ དེ་ལས་ འཁོར་ལམ་རྒྱུན་སྐྱོང་ལུ་བརྟེན་ སྣུམ་འཁོར་རྒྱུན་འགྲུལ་ བཀག་ཆ་འབད་དགོཔ་ཐོན་མི་དེ་ མི་མང་ལུ་ གོ་བ་བརྡ་སྤྲོད་ ཡར་དྲག་གཏང་ནིའི་དོནལས་ འགྲོ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ འབྲུག་ལམ་འགྲུལ་ཉེན་སྲུང་ཝཆི་ཟེར་མི་ འགྲུལ་སྐྱོད་དང་ ཡོངས་འབྲེལ་རིམ་ལུགས་གསརཔ་ཅིག་ འགོ་འབྱེད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྒྱལ་ཁབ་ནང་ འཁོར་ལམ་མང་ཤོས་ར་ ས་རུད་དང་ ཆུ་རུད་ཐོན་ཏེ་ རྡོ་རུག་ཚུ་ལུ་བརྟེན་ བསུབས་དོ་ཡོདཔ་ད་ ན་ཧིང་ ལོ་༡ ནང་ར་ འཁོར་ལམ་༣༤༠ བསུབས་ཡོད་མི་ལས་ བརྒྱ་ཆ་༡༦ དེ་ འཁོར་ལམ་སྦོམ་སྦེ་ར་ བསུབས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རིམ་ལུགས་དེ་ རང་སོའི་མོ་བཱ་ཡེལ་ ཨེནཌ་རོ་ཡཊི་ ཨའི་ཨོ་ཨེསི་ དེ་ལས་ ཡོངས་འབྲེལ་ལམ་ལུགས་ཐོག་ལས་ བལྟ་ཚུགས་པའི་ཁར་ འཐོབ་ཚུགས་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ དེ་གིས་ འཁོར་ལམ་གྱི་ གནས་སྟངས་ཚུ་ དུས་མཐུན་གྱི་ བརྡ་དོན་སྙན་ཞུ་ཚུ་ དུས་ཚོད་ཁར་ འཐོབ་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
ལས་ཁུངས་ཀྱི་ འཁོར་ལམ་རྒྱུན་སྐྱོང་འཆར་གཞི་སྡེ་ཚན་གྱི་ བཟོ་རིག་གཙོ་འཛིན་འོགམ་ དཱན་རཆ་ཆེ་ཏི་རི་དང་ འཁྲིལ་བ་ཅིན་ རིམ་ལུགས་ཀྱིས་ ལག་ལེན་འཐབ་མི་ཚུ་ལུ་ ས་ཁོངས་ཚུ་ འཇམ་ཏོང་ཏོ་སྦེ་ འཚོལ་འཐོབ་ནི་དང་ རང་བཞིན་ ཡང་ཅིན་ རྒྱུན་སྐྱོང་གི་ལཱ་ལུ་བརྟེན་ འཁོར་ལམ་བསུབས་ཡོད་པའི་ གནས་སྟངས་ཚུ་གི་སྐོར་ལས་ ཤེས་ཚུགས་ནི་ལུ་ ལྷན་ཐབས་འབད་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
འཁོར་ལམ་བསུབས་ཡོད་པའི་ པར་རིས་ལིངཀ་ཡོད་མི་གིས་ ལག་ལེན་འཐབ་མི་ཚུ་ལུ་ འཁོར་ལམ་བསུབས་ཡོད་པའི་ གནས་སྟངས་དང་ ནམ་བསལ་ཚར་ནི་ཨིན་ནའི་ དུས་མཐུན་སྙན་ཞུ་ཚུ་ཡང་ འཐོབ་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་ཁུངས་ཀྱི་ བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་ འཕྲིན་ལས་དབང་ཕྱུག་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ རིམ་ལུགས་ཐོག་ལས་ འཁོར་ལམ་བསུབས་མི་དང་ འཁོར་ལམ་རྒྱུན་སྐྱོང་ ཉེན་བརྡ་ དེ་ལས་ འཁོར་ལམ་སེལ་ཡོད་པའི་ བརྡ་དོན་ཚུ་ ཐོབ་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁཝ་དང་ རྡོ་དང་ རྡོ་རུག་ དེ་ལས་ ཆུ་རུད་ལུ་བརྟེན་ འཁོར་ལམ་བསུབས་པའི་ སྙན་ཞུ་ཚུ་ དུས་ཐོག་ལུ་ ཐོབ་ཚུགས་ཟེར་ འཕྲིན་ལས་དབང་ཕྱུག་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
རིམ་ལུགས་དེ་ཡང་ ཇའི་ཀ་མཉམ་འབྲེལ་ལས་རིམ་གྱི་ ལས་འགུལ་ཡན་ལག་ཅིག་སྦེ་ བཟོ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ལས་འགུལ་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༦ ལས་ འགོ་བཙུགས་ཏེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༣ ཟླ་༧ པའི་ནང་ མཇུག་བསྡུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྤྱི་ལོ་༢༠༡༩ ལུ་ རིམ་ལུགས་ཀྱི་དོན་ལུ་ ལག་ལེན་དགོས་མཁོ་དེ་ གཞུང་ལས་ མི་སེར་ཞབས་ཏོག་གིས་ བཟོ་ཡོདཔ་ད་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༢ ལུ་ རིམ་ལུགས་ཀྱི་ འོས་འབབ་བརྟག་ཞིབ་དེ་ འབྲུག་གཞུང་འཕྲུལ་རིག་གིས་ བཟོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རིམ་ལུགས་བཟོ་ནིའི་དོན་ལུ་ ཟད་འགྲོ་དངུལ་ཀྲམ་༨༠༠,༠༠༠ བཏང་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།
ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

༉ ཁ་ཙ་ བློན་ཆེན་གྱིས་ ལི་སོ་ཐོ་རྒྱལ་བརྒྱུད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ རྒྱལཔོ་མཆོག་དང་ མཇལ་ཕྲད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མཇལ་ཕྲག་གནང་པའི་སྐབས་ བློན་ཆེན་གྱིས་ འབྲུག་གཞུང་དང་ མི་སེར་གྱི་ཁ་ཐུག་ལས་ ལི་སོ་ཐོ་རྒྱལཔོ་མཆོག་ལུ་ བྱོན་ཞུ་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མཇལ་ཕྲད་ཞལ་འཛོམས་ཀྱི་ གསུང་གྲོས་སྐབས་ རྒྱལཔོ་དང་ བློན་ཆེན་གྱིས་ མ་གཞི་ རྒྱལ་བརྒྱུད་ཀྱི་ རྒྱལ་ཁབ་༢ ས་ཆ་ཐག་རིང་སྦེ་ ཆགས་ཡོད་རུང་ འབྲུག་དང་ ལི་སོ་ཐོ་རྒྱལ་ཁབ་༢ ཀྱི་བར་ན་ ཁྱད་ཆོས་གཅིག་མཚུངས་ ལེ་ཤ་ཡོདཔ་སྦེ་ བཤད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་དང་ ལི་སོ་ཐོ་རྒྱལ་ཁབ་༢ ཆ་ར་ སྐོབས་ཚུད་ཅན་དང་ གངས་རི་ཅན་གྱི་ རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཨིནམ་ད་ འབྲུག་དང་ ལི་སོ་ཐོག་རྒྱལ་ཁབ་༢ པོ་དེ་ ཧ་ལམ་ འཛམ་གླིང་ལྷོ་བྱང་གི་ སྦུག་ལུ་མཚམས་ཀྱི་ བྱང་དང་ ལྷོ་གི་ ཌི་གིསི་༢༨ ནང་ ཆགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྒྱལཔོ་དང་ བློན་ཆེན་གྱིས་ རང་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ སྤྱིར་བཏང་ གདོང་ལེན་དང་གོ་སྐབས་ དམིགས་བསལ་དུ་ མི་རློབས་དང་ དཔལ་འབྱོར་ཆུང་ཀུའི་སྐོར་ལས་ གསུང་གྲོས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་དང་ ལི་སོ་ཐོ་རྒྱལ་ཁབ་༢ ཆ་ར་གིས་ གོང་འཕེལ་གྱི་དོན་ལུ་ སོ་ནམ་དང་ ལྟ་བཤལ་ དེ་ལས་ གློག་མེ་ལུ་བརྟེན་ སྡོད་དོ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

༉ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༤ གི་ལྷོ་ཨེ་ཤི་ཡ་ཕུཊ་བཱོལ་ཚོགས་སྡེའི་ སྐྱེས་ལོ་༢༠ མན་ཆད་ཀྱི་ འགྲན་བསྡུར་དེ་ཁ་ཙ་ ནེ་པཱལ་ལུ་སྦེ་ འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་ད་ འབྲུག་པའི་སྡེ་ཚན་གྱིས་ རྒྱ་གར་གྱི་སྡེ་ཚན་དྲག་ཤོས་ལས་ གཱོལ་ཅིག་གིས་ ཕམ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

འབྲུག་པའི་སྡེ་ཚན་འགོ་ཁྲིདཔ་ པདྨ་བཟང་པོ་གིས་ རྒྱ་གར་དང་གཅིག་ཁར་ རྩེད་འགྲན་འབདཝ་ད་ འབྲུག་པའི་སྡེ་ཚན་གྱིས་ རིག་རྩལ་དང་ ཁྱད་རིག་ སྡེ་ཚན་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་རྩེད་འགྲན་ཚུ་ ག་ནི་བ་དྲགཔ་སྦེ་ རྩེད་འགྲན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

རྩེད་འགྲན་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ དུས་ཡུན་སྐར་མ་༣༦ གི་ནང་འཁོད་ རྒྱ་གར་གྱི་རྩེད་འགྲན་པ་ མི་ནི་རུལ་མོ་ལ་གིས་ གཱོལ་ཅིག་བཙུགས་ཡོདཔ་ད་ བར་མཚམས་ངལ་གསོ་འགྱོ་བའི་ཤུལ་ལུ་ འབྲུག་པའི་སྡེ་ཚན་གྱིས་ རིག་རྩལ་ཚུ་ མ་འདྲཝ་ཅིག་བཏོན་ཐོག་ལས་ རྩེད་འགྲན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ གཱོལ་བཙུགས་ནི་ལུ་ ལཱ་ཁག་བཏང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

རྩེད་འགྲན་དེ་ གཞན་དང་མ་འདྲཝ་ཅིག་ སོང་མི་དེ་ཡང་ དྲང་དཔོན་གྱིས་ ཉེན་བརྡའི་ཤོག་བྱང་དམརཔོ་༣ བཏོན་མི་ལས་ གཉིས་རྒྱ་གར་གྱི་རྩེད་འགྲན་པ་དང་ གཅིག་འབྲུག་པའི་རྩེད་འགྲན་པ་ལུ་ བཏོན་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

བར་མཚམས་ཀྱི་སྐབས་ལུ་ སློབ་སྟོན་པ་གིས་ གནས་སྐབས་དང་ ཐབས་བྱུས་བཏོན་མི་དང་འཁྲིལ་ འབྲུག་པའི་ན་གཞོན་ཚུ་གིས་ ག་དེ་དྲག་དྲག་ རྩ་འགེངས་རྩེད་འགྲན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ཨིན་རུང་ རྩེད་འགྲན་གྱི་ དུས་ཡུན་ཚངམ་ད་ འབྲུག་པའི་སྡེ་ཚན་གྱིས་ གཱོལ་ཅིག་ཡང་བཙུགས་མ་ཚུགསཔ་ད་ རྒྱ་གར་སྡེ་ཚན་གྱིས་ གཱོལ་ཅིག་བཙུགས་མི་ལུ་བརྟེན་ རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

༉ མི་སྡེ་དང་ སློབ་གྲྭ་ཚུ་ནང་ལས་ཕར་ སྒྲིག་ལམ་རྣམ་གཞག་དེ་ མར་ཉམས་སུ་འགྱོ་དོ་ཡོད་མི་ལུ་བརྟེན་ འབྲུག་པའི་སྔར་སྲོལ་དང་ ལམ་སྲོལ་གཞན་གྱི་རིགས་ཚུ་ ཡར་འཕེལ་དོན་ལུ་ སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་ བྱིན་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གནད་དོན་འདི་ཚུ་ལུ་བརྟེན་ སྤ་རོ་ལུ་ ཁ་ཙ་མཇུག་བསྡུ་མི་ ཉིནམ་༡༢ ཀྱི་སྒྲིག་ལམ་རྣམ་གཞག་གི་ སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་ནང་ སློབ་དཔོན་༩༧༠ དང་ རྫོང་ཁག་༢༠ འི་ལས་བྱེདཔ་ དེ་ལས་ སྒེར་གྱི་སློབ་གྲྭ་༦ ཡོད་མི་ཚུ་གིས་ སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་ཡོདཔ་ད་ སྤྱི་ཟླ་༨ པའི་ཚེས་༩ ལས་ འགོ་བཙུགས་མི་སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་དེ་གི་ དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ཅིག་ སློབ་དཔོན་དང་ སློབ་གྲྭའི་སློབ་ཕྲུག་ཚུ་ལུ་ སྒྲིག་ལམ་རྣམ་གཞག་གི་ དམིགས་ཡུལ་བསྐྱེད་དེ་ཨིན་པས།
ནང་སྲིད་ལྷན་ཁག་གི་འོག་ལུ་ རྫོང་ཁག་ཤེས་རིག་སྡེ་ཚན་དང་ སྒྲིག་ལམ་སྡེ་ཚན་གྱིས་ སྦྱོང་བརྡར་ཐེངས་གཉིས་པ་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་དོ་ཡོདཔ་ད་ འདི་དང་ཅོག་འཐདཔ་སྦེ་ དབང་འདུས་ལུ་ཡང་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
རྫོང་ཁག་ཤེས་རིག་གཙོ་འཛིན་འགོ་དཔོན་འོགམ་ ཀརྨ་ཚེ་རིང་གིས་ བཤདཔ་མིའི་ནང་ ལས་རིམ་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ སློབ་གྲྭ་དང་ མི་སྡེ་ཚུ་ནང་ལས་ཕར་ སྒྲིག་ལམ་རྣམ་གཞག་ཚུ་ མར་ཉམས་འགྱོ་དོ་ཡོད་མི་ལུ་ ཚ་གྱང་ལང་སྟེ་ སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་ བྱིནམ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
སྦྱོང་བརྡར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་གཞན་མི་དེ་ སློབ་གྲྭ་ཚུ་ནང་ལས་ཕར་ རང་སྲོག་བཅད་མི་དང་ བརྙེས་བཅོས་འབད་མི་ ཕམ་ཡ་བྲལ་གྱི་ གནད་དོན་ཚུ་ལུ་ ཞི་བདེ་བྱིན་ཐབས་ལུ་ དམིགས་ཏེ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
སྦྱོང་བརྡར་གྱི་སྐབས་ལུ་ རིག་རྩལ་དང་ ལུས་སྦྱོང་གི་ཐོག་ལས་ ལྷབ་སྦྱང་ཚུ་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
དབང་གསལ་སྤེལ་ཁང་གི་སློབ་དཔོན་ བདེ་ཆེན་དབང་འདུས་ཀྱིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ལས་རིམ་ཚུ་ རྣམ་ཅོག་གོ་མ་ཚུགས་མི་ཚུ་ལུ་ དམིགས་བསལ་གྱི་ ཁེ་ཕན་བྱུང་ཡོད་རུང་ ཁྱིམ་ནང་་འབྲེལ་བ་འཐབ་ནི་ལུ་ གདོང་ལེན་ཚུ་བྱུང་བཞིན་དུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
དབང་པོ་ལུ་ཐོ་ཕོག་སློབ་དཔོན་དང་ སློབ་དཔོན་གཞན་ཚུ་ག་ར་ལུ་ སྒྲིག་ལམ་རྣམ་གཞག་གི་ སློབ་སྟོན་ཚུ་བྱིན་ཡོདཔ་ད་ བདེ་ཆེན་དབང་འདུས་ཀྱིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ང་བཅས་ཀྱིས་ ལྷབ་སྦྱང་འབད་མི་ཤེས་ཡོན་ཚུ་ ག་དེ་སྤེལ་ཚུགས་ཚུ་ སྤེལ་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
འབྲུག་རྒྱལ་སློབ་གྲྭ་ལྟེ་བའི་དབུ་འཛིན་ དབང་མོ་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ སྦྱོང་བརྡར་བྱིན་མི་གིས་ འབྲུག་པའི་གནད་ཚད་ཡར་དྲག་བཟོ་ཚུགས་པའི་ཁར་ ལས་རིམ་འདི་ནང་ལས་ ང་བཅས་ནང་པའི་ལམ་སྲོལ་ལུ་ ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་ག་ཅི་སྦེ་་ཁག་ཆེཝ་ཨིན་ན་ ཧ་གོ་ཡི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ སྦྱོང་བརྡར་ལུ་བརྟེན་ ང་བཅས་ཀྱི་མི་སྡེའི་ནང་ འགྱུར་བ་ཚུ་ ཡར་དྲག་འགྱོ་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
ཝ་ན་ཁ་སློབ་གྲྭ་ལྟེ་བའི་སློབ་དཔོན་ དམ་ཆོས་རྡོ་རྗེ་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ སྦྱོང་བརྡར་གྱི་སྐབས་སུ་ བཀབ་ནེ་དང་ རག་ཅུང་བཀབ་ཐངས་ལས་འགོ་བཙུགས་ ལྷབ་སྦྱང་འབད་མི་གིས་ སློབ་དཔོན་ཚུ་གིས་ ཁོང་རའི་སློབ་ཕྲུག་ཚུ་ལུ་ ལམ་སྲོལ་དེ་ ག་དེ་ཅིག་བརྩི་མཐོང་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ ཧ་གོ་ཚུགསཔ་ བཟོ་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
སྦྱོང་བརྡར་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ ལ་ལོ་ཅིག་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ འདི་བཟུམ་གྱི་སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་ འཕྲལ་འཕྲལ་སྦེ་ར་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་དང་ ས་མཚམས་མི་སྡེ་ཚུ་ནང་ལས་ཕར་ དར་ཁྱབ་བཏང་པ་ཅིན་ ལེགས་ཤོམ་འོང་ནི་མས་ཟེར་ ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།
ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

…around 340 roadblocks occurred in the country last year

YK Poudel

The Department of Surface Transport (DoST) launched a new mobile and web application ‘Bhutan Road Safety Watch’ yesterday to improve public awareness on frequent traffic disruptions caused by flash floods, landslides, and road maintenance.

Landslides, debris flow and flash floods are major causes of roadblocks in the country. Around 340 roadblocks occurred in the country last year, of which 16 percent were major disruptions.

Available in both android, iOS and web-based systems, the new application will provide real-time updates and information on road conditions.

According to the deputy executive engineer, Road Maintenance Planning and GIS Section of DoST, Dhan Raj Chhetri, the app helps users to easily locate and identify type of road closure, whether due to natural calamities or road maintenance works.

Around 340 roadblocks occurred in the country last year

“An image function linked to the roadblock information helps users gauge the scale and magnitude of the obstruction and estimate the time required for clearance,” he said.

An engineer at the DoST, Thinley Wangchuk, said that the application has features such as road block information, road maintenance, cautionary information, and road clearance updates.

“Commuters can also see real-time information of roadblock due to snowfall, slope failures, rock and debris fall, and landslides.”

“The app also allows commuters to message updates on roadblocks to the admin through a Facebook icon in the app,” he said. However, the details will be verified and updated accordingly.

More than 100 site engineers spread across the country will update real-time information on road conditions.

Bhutan Road Safety Watch app has four major roads available – AH 48, PNH 01, PNH 03 and PNH 05 – which are the major road categories under which all other roads in the country are linked.

The details are available both in Dzongkha and English.

The application was developed as a part of the Japan International Cooperation Agency’s (JICA) Technical Co-operation Programme project. The project, which began in 2016 and concluded in July 2023.

The erstwhile G2C office developed user requirements for the app in 2019 while the GovTech Agency developed the detailed features of the application in 2022.

A total of Nu 800,000 was invested in the development of the app.

Thinley Namgay

Amid growing concerns over the erosion of driglam namzha in schools and society at large, a series of trainings are conducted to foster traditional Bhutanese social etiquette and other aspects of driglam namzha.

As part of this initiative,  970 teachers and staff from 20 government and six private schools have been attending a 12-day driglam namzha (etiquette) training in Paro which will end today. The training, which began on August 9, focused on the role of teachers and schools in cultivating social etiquette among students, including  other aspects of driglam namzha.   

This is the second such training organised by the dzongkhag’s education sector and the Driglam Division under the Home Ministry, following a similar event in Wangdue.

The deputy chief dzongkhag education officer of Paro, Karma Tshering, said the primary goal of the training is to address the growing concern of deterioration of driglam namzha in schools and the society.  “Teachers and supporting staff play a crucial role in the lives of students as they interact and learn from them.”

The training also aimed at improving overall well-being in schools by addressing issues such as suicide, bullying, and parental engagement, among others.

The training included both theoretical and practical components of driglam namzha.

A teacher from the Wangsel institute for the Deaf, Dechen Wangdi, said that the programme was particularly beneficial for hearing impaired students, who often face communication barriers at home.

“Now that all teachers from the Institute, including hearing-impaired instructors, have been trained in driglam namzha, we are confident that we will be able to impart essential human values that we have learnt from this programme,” Dechen Wangdi added.

The Principal of Drukgyel Central School, Wangmo, highlighted the significance of the training in reinforcing Bhutanese values. “I understood why it is important to be Bhutanese in body, mind and speech through this programme,” she said. “This training helped us recognise areas for improvement to bring progress in our society.”

Wanakha Central School’s teacher Damcho Dorji said that hands-on components of the training such as learning how to wear kabney and rachu enhanced participant engagement and empowered teachers to impart cultural values to their students.

Drupthop Zangmo, teacher, from  Khangkhu Middle Secondary School commended the training for its focus on physical presence, communication skills, and a mindful approach to interactions. “Driglam namzha is crucial for fostering a respectful and harmonious environment,” she said.

Some participants suggested that similar training sessions should be held more frequently and extended to the broader public to promote cultural values.

While officials said that the training is planned for schools in all dzongkhags across the country, the implementation will depend on the available funds from each dzongkhag’s education sector, which are required to cover costs such as food and refreshment.

YK Poudel

Bhutan will experience a drastic increase in heat and rainfall over the coming decades, which will result in an increased number of flash floods, affecting agriculture, hydropower, and forestry – the most climate-sensitive sectors.

This is according to the ‘Climate Change Projection’ report launched recently by the National Centre for Hydrology and Meteorology (NCHM).

As per the NCHM data, Bhutan receives an average annual rainfall of 1,800 millimetres (mm), with maximum temperatures averaging around 23 degree Celsius and minimum of about 12 degree Celsius.

The country’s mountainous terrain makes it particularly vulnerable to extreme weather events such as floods, landslides, seasonal droughts, and glacial lake outburst floods (GLOFs).

The report states that the retreat of mountain glaciers is resulting in fluctuating water availability and increasing the risk of GLOFs, endangering lives and properties.

Bhutan has seen a sharper increase in both maximum and minimum temperatures, largely driven by greenhouse gas emissions and global socio-economic development. There has been a significant rise in temperatures observed since the 1960s and between 1991 and 2020.

The Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) states that Himalayan temperatures are rising, especially in Bhutan’s northern and western regions.

Historical precipitation trends in Bhutan show a complex pattern. Between 1950 and 2020, precipitation decreased until the 1970s followed by an increase, particularly from the 1990s onward.

According to the IPCC projections, heavy precipitation will continue to rise throughout the 21st century, with the most significant increases expected under higher emission scenarios.

The northern, western, north-western, and south-western regions of Bhutan are likely to see the greatest rise in precipitation, increasing the risk of floods. Conversely, some eastern and southeastern areas may experience reduced rainfall, potentially leading to seasonal droughts or water scarcity.

In the near to mid-term, accelerated glacial melt is expected to enhance water availability in river basins but also increase the risk of GLOFs. Over the long term, however, a reduction in glacial runoff could lead to higher chances of seasonal droughts, particularly in regions where rainfall is also expected to decrease. The Wangchhu basin is anticipated to be particularly affected by reduced glacial runoff.

Densely populated areas across the country are expected to face higher temperatures and increased rainfall, impacting agriculture and infrastructure. Major rice-producing regions in the east may face water shortages, while areas in the west, south, and north could experience flood-like conditions.

By 2040, climate projections suggest that rainfall distribution will vary from the baseline, with northern, western, central, and south-western dzongkhags likely to see increased precipitation. Wangdue, Gasa, Punakha, Bumthang, and Thimphu are expected to experience the highest increases. In contrast, eastern and south-eastern districts might receive less rainfall.

By 2060, precipitation is expected to increase across the country, with the most significant rises in the northern, western, central, and south-western dzongkhags. However, the eastern and south-eastern districts may continue to receive less precipitation, indicating potential water scarcity.

By end of the century, all dzongkhags in the country are likely to experience at least a 56mm increase in total annual precipitation compared to the baseline, with the highest increases expected in Punakha, Gasa, Thimphu, Paro, Bumthang, and Wangdue. This would also mean at least 2 degree Celsius increase in minimum temperatures even during the winter months.

The department of labour’s recent reminder to employers is not merely a reiteration of policy—it is a critical call to action. The insistence on adhering to the Regulations of Foreign Workers Recruitment, particularly concerning plumbing and electrical jobs, is aimed at fostering skill development and ensuring that local talent is prioritised. This is not just about following the rules; it is about safeguarding the livelihoods of Bhutanese workers and our self-reliance in key sectors.

Despite the clear guidelines issued last year, there remains a troubling trend of non-compliance among some construction owners. By continuing to hire foreign workers for jobs that should be reserved for local plumbers and electricians, these employers are undermining efforts to build a skilled workforce within the country. This practice not only deprives local professionals of employment opportunities but also hampers the broader goal of economic self-sufficiency.

The department’s directive is part of a comprehensive strategy to address the “critical skills shortage” that has historically justified the hiring of foreign workers. The shift in policy, which now classifies plumbing and electrical jobs as non-critical occupations, underscores a significant change in the government’s approach. No longer can employers use the excuse of a “closed occupation” status to bypass local workers. The message is clear: local talent must be given the first opportunity to work in these fields.

The Department of labour has made it clear that foreign workers should only be considered for these jobs if there is indisputable evidence of a local talent shortage or under exceptional circumstances on a case-by-case basis. This is not an arbitrary decision but a carefully considered policy aimed at promoting local employment and reducing dependency on foreign labor.

Non-compliance with these regulations is not a trivial matter. The labour department has warned that employers who continue to flout these rules will face legal consequences. This is a necessary step to ensure that the regulations are taken seriously and that the rights of Bhutanese workers are protected. The law must be upheld, not just for the sake of following the letter of the law, but to preserve the spirit of national development and self-reliance.

At the heart of this issue lies a fundamental question of quality over quantity. While foreign workers may be more readily available or cheaper to hire, the long-term implications of sidelining local talent are far more costly. The quality of construction in Bhutan should not be compromised by short-sighted hiring practices. Investing in local talent is investing in the future of the nation. When we prioritise our own skilled workers, we are not only ensuring better quality work but also fostering a sense of national pride and ownership.

Employers must recognise that by choosing to hire local talent, they are contributing to the greater good of the nation. It is not just about filling positions but about building a sustainable future for the country. The regulations are designed with this in mind, and it is imperative that they are followed.

The choice is clear: uphold the law, support local workers, and invest in the future of Bhutan. This is the path to true quality, both in our workforce and in the nation as a whole.

Sherab Lhamo

Bhutan Insurance Limited (BIL) launched its inaugural handbook on basic insurance to promote insurance literacy and empower Bhutanese citizens to make informed financial decisions during the company’s foundation day on August 20.

Designed to provide clear and accessible information, the handbook covers fundamental insurance terms, various types of risks, and the impact of insurance on both personal and financial well-being.

It also outlines a range of insurance products and concepts, including motor, fire, engineering project, personal accident, student care, liability, marine hull and cargo, and workmen’s compensation insurance.

The Chief Executive Officer of BIL, Damdi Dorji, said that the handbook aims to simplify insurance information and make it understandable for everyone. “We are committed to promoting insurance literacy throughout the country, and aim to empower the public with knowledge that can safeguard their future by availing themselves of appropriate insurance coverage.”

The handbook will be distributed to 168 middle schools and technical training institutes across the country.

The Head of Marketing and Research of BIL, Tobgay Dorji, said that students are not taught about insurance literacy in school, and BIL hopes to introduce insurance concepts to students through this handbook. “E-copies of the handbook will be available on BIL’s website,” he said.

He added that public awareness about insurance is limited. “Many people currently see insurance as unnecessary but, in the future, there will be a growing need for insurance,” he said. “Insurance is a critical but often overlooked component of financial planning.”

Tobgay Dorji said that since insurance is a vast topic, there are plans for a second edition of the handbook, which will dive deeper into various insurance clauses and concepts.

The Prime Minister of Bhutan received a royal audience from His Majesty King Letsie III of the Kingdom of Lesotho yesterday. During the meeting, the Prime Minister conveyed the warm greetings and hospitality of the government and people of Bhutan to the King.

In their discussions, the Prime Minister and His Majesty reflected on the many striking similarities between Bhutan and Lesotho, despite the great geographic distance that separates the two kingdoms. Both Bhutan and Lesotho are landlocked and entirely mountainous, with their territories located approximately 28 degrees north and south of the equator, respectively.

The leaders also discussed about the common challenges and opportunities faced by their countries, particularly in terms of their relatively small populations and economies. Both Bhutan and Lesotho rely heavily on agriculture, tourism, and hydropower as key sectors driving their development.

…thanks to the ready market provided by Bhutan Mountain Coffee

Lhakpa Quendren

Samtse—Fifty-year-old Savitri Ghalley from Shazhenkha village in Pemaling, Samtse is preparing to harvest her first batch of coffee beans next month from some 100 Arabica coffee trees that she planted a year ago.

Savitri Ghalley ventured into commercial coffee farming after Bhutan Mountain Coffee from Paro signed an agreement with local communities three years ago to purchase coffee cherries.

Once languishing without a market, she revived her 15 dormant coffee plants, with each tree now producing about seven kilogrammes of coffee cherries. These cherries are sold at a farmgate price of Nu 60 per kilogramme directly to Bhutan Mountain Coffee.

“We have found a market after a decade of uncertainty, and we see hope in coffee farming. I expect the price to rise in the coming years,” Savitri Ghalley said.

She has replaced cardamom with coffee trees on her 20-decimal land, about half a kilometre from her house. She plans to expand her farm into a larger commercial operation if all goes well.

Bhutan Mountain Coffee is distributing free saplings to promote coffee farming and is raising an additional 2,000 saplings in greenhouses in each chiwog involved in coffee cultivation.

Community-driven farming has surged in Pemaling gewog, with nearly every household in the four chiwogs—Norgyeling, Nakeyling, Manigang, and Thangchhennang—planting at least 10 coffee trees.

Farmer Kul Bahadur Ghalley, 52, sells about 140 kilogrammes of coffee cherries each season from his 20 coffee plants. These trees are from a coffee project that was started a decade ago, which was later abandoned due to the lack of market.

“Coffee has become a reliable alternative, especially where other crops are damaged by wild animals like monkeys,” he said. “Thanks to Mountain Coffee, we no longer have to worry about market access.”

Norgyeling Tshogpa Kul Bahadur Ghalley said that farmers are encouraged to undertake large-scale commercial coffee farming. “All 145 households in my chiwog are growing coffee. We will distribute additional free saplings starting next year,” he added.

Nir Bahadur Ghalley, who manages the coffee saplings at Shazhenkha, said that there has been an increase in coffee cultivation, and with that, the demand for saplings has been rising.

Over the past years, Mountain Coffee has been purchasing coffee cherries from Pemaling, Tashichhoeling, and Namgyalchhoeling gewogs in Samtse.

Savitri Ghalley planted over 100 Arabica coffee trees on 20 decimals of land

Coffee farming began in these gewogs in 2012 and 2013, when a private project launched a community participation programme that distributed free coffee saplings to interested farmers. The project later failed, citing unfavourable climate conditions for coffee cultivation.

“Most of these plants were removed because there was no market for the cherries. When it first started, many showed interest, but later they were reluctant to resume due to past experiences,” a farmer said.

The arrival of Bhutan Mountain Coffee has been a game-changer.

According to the founder of Bhutan Mountain Coffee, Karma Chime, his company engages more than 600 coffee-growing households spread across Samtse.

“Our coffee is grown using shade-grown practices,” Karma Chime explained. “This method not only supports biodiversity but also helps in carbon sequestration, fighting climate change. Our farms combat soil erosion and protect the rich ecosystem of Bhutan.”

The engagement with local communities eventually led to the formation of the Foothills Farmers Cooperative. “This cooperative model allows farmers to benefit from economies of scale and access to resources they would not have individually,” he said.

Bhutan Mountain Coffee provides free seedlings, technical guidance, and a guaranteed market for their coffee beans. “This holistic approach ensures that the economic benefits of coffee cultivation are shared equitably among the farming communities, creating a sustainable livelihood for many,” he said.

Bhutan Mountain Coffee operates a processing factory at the Damdum Industrial Estate in Samtse, where raw beans are manually processed.  The beans are then roasted and packaged at Mountain Café Roastery in Paro – a café franchise – owned by Karma Chime.

Some of the popular Mountain Coffee product range includes house blend coffee, premium blend coffee, drip coffee, and coffee brew bags.

“The collaboration with the coffee farmers in Samtse has been win-win for the local community and Bhutan Mountain Coffee. We provide free saplings and technical guidance and we purchase the coffee beans directly from their door-step,” Karma Chime said.

Bhutan Mountain Coffee is planning to expand coffee plantations in other parts of southern Bhutan.

…a new high since 2020

KP Sharma

The Bhutan Civil Service Examination’s (BCSE) preliminary examination (PE) this year has seen a marked increase in the pass percentage, reaching 65.48 percent – the highest pass rate in four years, up from 60.77 percent last year.

Out of 4,102 graduates who sat for the PE, 2,686 have qualified to sit for the main examination, scheduled from October 3 to 5. These candidates will vie for approximately 1,300 positions in the civil service.

The graduates with B.Ed, MBBS, and B.Sc Nursing degrees are exempt from the PE.

The Royal Civil Service Commission (RCSC), which announced the results yesterday, maintained the cut-off percentage at 50 percent.

The number of graduates appearing for the PE has increased compared to the previous year. Last year, 3,370 graduates appeared for the PE, with 2,048 qualifying for the main exam, resulting in a pass percentage of 60.77 percent.

In 2022, of the 2,543 candidates who took the PE, only 1,650 qualified, resulting in a pass percentage of 64.88 percent.

The pass percentage was 26.28 percent in 2021 and 49.18 percent in 2020.

Following the preliminary examination, document verification will take place from August 26 to September 4 at Tarayana Hall in Chubachu.

In addition to the existing parameters where graduates are tested on English communication skills, Dzongkha communication skills, problem-solving, logical and analytical ability, and data interpretation, a new parameter was introduced this year.

General awareness or current affairs, worth 20 marks, was added to assess the competencies required in the civil service, helping candidates stay informed about political and economic trends and developments both regionally and globally.

According to the vacancies announced by the RCSC, there are 493 positions in technical services, 55 in administrative services, 40 in finance, and 28 in legal services.

In addition, there are 280 vacancies in education services and 410 for B.Ed categories.

However, these numbers are likely to change depending on the number of candidates opting for each category.

༉ ཁ་ཙ་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་ མི་དབང་རྒྱལ་བཙུན་རྣམས་༢ ཀྱིས་ ཐིམ་ཕུག་ བཀྲིས་ཆོས་རྫོང་ནང་སྦེ་ ལི་སོ་ཐོ་གི་ རྒྱལཔོ་དང་ རྒྱལ་བཙུན་ལུ་ མཇལ་ཕྲད་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལི་སོ་ཐོ་གི་ མི་དབང་རྒྱལ་བཙུན་དང་གཅིག་ཁར་ ཕྱག་ཞུ་སྟེ་ རྒྱལ་སྲསམོ་༢ ཡང་ བྱོན་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ལི་སོ་ཐོ་གི་ མི་དབང་སྐུ་འཁོར་ཚུ་ རང་ལུགས་ཆིབས་གྲལ་བཙར་ཏེ་ བཀྲིས་ཆོས་རྫོང་ནང་ གདན་འདྲེན་ཞུ་མི་བསྟུན་ མི་དབང་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་ མི་དབང་རྒྱལ་བཙུན་རྣམས་༢ ཀྱིས་ བྱོན་ཞུ་ཕུལ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཕེབས་སུའི་རྟེན་འབྲེལ་ནང་ རྒྱལ་གཞུང་འབྲུག་གི་དམག་སྡེ་དང་ ཁྲིམས་སྲུ་འགག་སྡེ་ རྒྱལ་པོའི་སྐུ་སྲུང་ དེ་ལས་ བདེ་སྲུང་ཚུ་གིས་ དྲག་པོའི་སྟི་སྭོ་ ཞུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ལི་སོ་ཐོ་གི་ རྒྱལཔོ་དང་ སྐུ་འཁོར་ཚུ་ཡང་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ མགྲོན་བརྡ་གནང་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ཉིན་གྲངས་༨ ཀྱི་ གཟིགས་སྐོར་ནང་ སྤྱི་ཟླ་༨ པའི་ཚེས་༢༠ ལུ་ འབྲུག་ལུ་ཕེབས་གནང་ ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

ཨིན་རུང་ འདས་པའི་ལོ་དང་ཕྱདཔ་ད་ དུས་ཅི་ ཆོས་རྒྱུགས་རྐྱབ་མི་གི་ གྱངས་ཁ་ཡང་ ཡར་སེང་སོང་ཡོཔ་ཨིན་པས།

༉ དུས་ཅི་ རྒྱལ་གཞུང་ཞི་གཡོག་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ སྔོན་འགྲོའི་ཆོས་རྒྱུགས་ནང་ལས་ མཐོ་རིམ་ཤེས་ཚད་འཆང་མི་༢,༦༨༦ འབདཝ་ད་ བརྒྱ་ཆ་༦༥.༤༨ རྐྱངམ་གཅིག་གིས་ མཐར་འཁྱོལ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ ཆོས་རྒྱུགས་ཀྱི་ གྲུབ་འབྲས་ཡང་ ད་རིས་ གསལ་བསྒྲགས་འབད་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ མི་ངོམ་༡,༤༡༦ གིས་ མཐར་འཁྱོལ་མ་ཚུགས་པས།
ཆོས་རྒྱུགས་ནང་ལས་ བརྒྱ་ཆ་༥༠ ཐོབ་སྟེ་ མཐར་འཁྱོལ་མི་དང་ སྔོན་འགྲོའི་ཆོས་རྒྱུགས་མ་རྐྱབ་མི་ ཤེས་རིག་མཐོ་རིམ་ཤེས་ཚད་མཐར་འཁྱོལ་མི་དང་ སྨན་གཡོགམོ་ ཌོག་ཊར་གྱི་སྦྱོང་བརྡར་འཆང་མི་ཚུ་གིས་ ཞི་གཡོག་གི་ ས་སྟོང་ཡོངས་བསྡོམས་༡,༣༠༦ ཡོད་མི་ལུ་ དོ་འགྲན་འབད་ནི་ཨིན་པས།
མི་ངོམ་ཚུ་གིས་ ཞི་གཡོག་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ སྤྱིར་བཏང་ཆོས་རྒྱུགས་ཡང་ སྤྱི་ཟླ་༡༠ པའི་ཚེས་༣ ལས་༥ ཚུན་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ཨིན་པས།
དུས་ཅི་ ཆོས་རྒྱུགས་མཐར་འཁྱོལ་གྲུབ་འབྲས་དེ་ འདས་པའི་ལོ་དང་ཕྱདཔ་ད་ བརྒྱ་ཆ་༤ དེ་ཅིག་ ཡར་སེང་སོང་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ཆོས་རྒྱུགས་རྐྱབ་མི་གི་ གྱངས་ཁ་ཡང་ དུས་ཅི་ ཡར་སེང་སོང་ནུག།
སྤྱི་ལོ་༢༠༢༣ ལུ་འབད་བ་ཅིན་ མི་ངོམ་༣,༣༧༠ གིས་ སྔོན་འགྲོའི་ཆོས་རྒྱུགས་ རྐྱབ་མི་ལས་༢,༠༤༨ རྐྱངམ་གཅིག་གིས་ མཐར་འཁྱོལ་མི་འབདཝ་ད་ བརྒྱ་ཆ་༦༠.༧༧ གྱི་བརྩིས་ཨིན་པས།
དུས་ཅི་ རྒྱལ་གཞུང་ཞི་གཡོག་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ ལཱ་གཡོག་གི་ ས་སྟོང་ཚུ་ཡང་ འདས་པའི་ལོ་དང་ཕྱདཔ་ད་༡༨༡ དེ་ཅིག་ ཡར་སེང་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ན་ཧིང་ ལྷན་ཚོགས་ནང་ ས་སྟོང་༡,༡༢༥ ལས་བརྒལ་མེདཔ་ཨིན་པས།
དུས་ཅི་ ཤེས་རིག་ནང་ གཙུག་ལག་ཁྱད་རྩལ་ཤེས་ཡོན་ནང་ ས་སྟོང་༢༨༠ དང་ སློབ་དཔོན་སློབ་སྦྱོང་གི་ ས་སྟོང་༤༡༠ དེ་ལས་ འཕྲུལ་རིག་ཞབས་ཏོག་གི་ དབྱེ་ཁག་ནང་ ས་སྟོང་༤༩༣ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
དེ་བཟུམ་སྦེ་ རྒྱལ་གཞུང་འཛིན་སྐྱོང་སློབ་སྡེའི་ བདག་སྐྱོང་ཞབས་ཏོག་ནང་ ས་སྟོང་༥༥ དང་ དངུལ་འབྲེལ་ཞབས་ཏོག་ནང་ ས་སྟོང་༤༠ དེ་ལས་ ཁྲིམས་དོན་གྱི་ཞབས་ཏོག་ནང་ ས་སྟོང་༢༨ བརྩིས་ཏེ་ ས་སྟོང་ཡོངས་བསྡོམས་༡༢༣ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཞི་གཡོག་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ ཆོས་རྒྱུགས་ངོ་མ་ རྐྱབ་མི་ཚུ་གི་ ཡིག་ཆ་ཚུ་ སྤྱི་ཟླ་༨ པའི་ཚེས་༢༦ ལས་ ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༥ གི་ནང་འཁོད་ལུ་ བདེན་དཔྱད་འབད་དགོཔ་ ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

༉ ལས་མི་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ ཡང་བསྐྱར་དུ་ འབྲུག་པའི་ལས་སྡེ་ཚུ་ལུ་ ཆུ་དུང་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་མི་དང་ གློག་མེ་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་ནིའི་ལཱ་ནང་ ཕྱི་མི་མ་བཙུགས་ཟེར་ ཉེན་བརྡ་འབདཝ་ཨིན་པས།
ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ འབད་བ་ཅིན་ ལམ་ལུགས་དེ་ ཕྱི་མི་ལས་མི་བཙུགས་ནིའི་སྒྲིག་གཞི་ལུ་ གཞི་བཞག་ཐོག་འབད་ཡི་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ ང་བཅས་ནང་འཁོད་ཀྱི་ ལཱ་འབད་མི་ཚུ་ལུ་ རིག་རྩལ་གོང་འཕེལ་དང་ ལཱ་འབད་ནི་ལུ་ སེམས་ཤུགས་བསྐྱེད་བཅུག་ཐབས་ལུ་ ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ན་ཧིང་གི་ལོ་ལས་ གསལ་བསྒྲགས་ཁྱབ་སྤེལ་འབད་རུང་ བཟོ་སྐྲུན་ཇོ་བདག་ལ་ལོ་ཅིག་གིས་ དམ་འཛིན་ཅན་གྱི་ས་ཁོངས་ནང་ ཕྱིའི་ལས་མི་ཚུ་ འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ བཙུགས་དོ་ཡོད་མི་གིས་ ནང་འཁོད་ཀྱི་ ཆུ་དུང་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་མི་དང་ གློག་མེ་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་མི་ཚུ་ལུ་ ལཱ་གཡོག་འཐོབ་ནི་ལུ་ གདོང་ལེན་བྱུངམ་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ འབྲེལ་གནད་འབད་མི་དེ་ཡང་ ཐབས་བྱུས་རྒྱ་ཆེ་ས་ལས་ རིག་རྩལ་ཅན་གྱི་ ལས་མི་ཚུ་ ཕྱི་མི་འཛུལ་ཞུགས་སྒྲིག་གཞི་ནང་ ཉུང་སུ་བཙུགས་ནི་སྦེ་ འཁོད་དེ་ཡོད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ལྷན་ཁག་གིས་ འབད་བ་ཅིན་ ཕྱི་མི་ལས་མི་བཙུགས་ཆོག་མི་ཚུ་ཡང་ ས་ཁོངས་ནང་ ནང་འཁོད་ཀྱི་ལས་མི་རྩ་ལས་ར་ ཐོབ་མ་ཚུགས་པའི་ གནས་སྟངས་ནང་ཡོད་པའི་ བདེན་རྟགས་བཀོད་ཐོག་ལས་ འབད་ན་མ་གཏོགས་ གཞན་མ་ཆོགཔ་སྦེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
འདི་བཟུམ་གྱི་ ལཱ་འབད་མི་ཚུ་ མ་ལང་པའི་གནས་སྟངས་ མི་ཤར་ནིའི་དུས་ཚོད་ཁར་ ལྷོད་དེ་ཡོདཔ་ལས་ ཕྱི་མི་ཚུ་ བཙུགས་དགོཔ་མེད་ཟེར་ཨིན་པས།
གསལ་བསྒྲགས་ལྟར་དུ་འབད་བ་ཅིན་ ལས་སྡེ་ཚུ་གིས་ གསལ་བསྒྲགས་ལུ་མ་གནས་པར་ ཚུལ་མིན་རེ་འབད་བ་ཅིན་ སྒྲིག་གཞི་དང་ ཁྲིམས་མཐུན་ལྟར་ བསྟར་སྤྱོད་འབད་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ གལ་སྲིད་ཕྱི་མི་ཆུ་དུང་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་མི་དང་ གློག་མེ་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་མི་ཚུ་ ལས་གཡོག་བདག་སྐྱོང་གཙོ་འཛིན་དང་ ལཱ་གི་ཆོག་ཐམ་ནང་ ཁ་གསལ་བཀོད་དེ་མེད་པར་ ལཱ་བཀོལ་མི་རེ་ཐོན་པ་ཅིན་ ཚུལ་མིན་ཐབས་པའི་གྲངས་ལུ་ བསྟར་སྤྱོད་འབད་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁྲིམས་འགལ་གྱི་ལཱ་འབད་མི་ཚུ་ ལཱ་གཡོག་དང་ ལས་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་༢༠༠༧ ཅན་མའི་ དོན་ཚན་༢༢༡-༢༢༢ ལྟར་དུ་ གནས་རིམ་བཞི་པའི་ཉེས་ཆེན་ སྨིན་དགོ་ནི་ཨིནམ་ལས་ དོན་ཚན་དེ་ ལས་སྡེ་ཚུ་ལུ་ བསྟར་སྤྱོད་འབད་འོང་ཟེར་ཨིན་པས།
སྤྱི་ལོ་༢༠༢༤ ལུ་ འཁྲི་སྣོན་འབད་མི་ ཕྱི་མི་ལས་མིའི་འཛིན་སྐྱོང་ བཅའ་ཡིག་དང་སྒྲིག་གཞི་ཚུ་ ནང་འཁོད་ཀྱི་ལས་མི་གིས་ ལང་ཚུགས་པའི་ ས་ཁོངས་ནང་ ཕྱི་མི་ལས་མི་འཛུལ་ཞུགས་འབད་དེ་ཡོད་པ་ཅིན་ སྒྲིག་གཞི་ཚུ་ དམ་དམ་སྦེ་ར་ ལག་ལེན་འཐབ་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
སྒྲིག་གཞི་ལྟར་དུ་འབད་བའི་བསྒང་ལས་ ཕྱི་མི་ཅིག་གིས་ ཁྲིམས་བརྒལ་གྱི་ལཱ་རེ་ འབད་ཐོན་སོ་པ་ཅིན་ འདི་ལུ་ཉེས་ཆད་ཉིན་བསྟར་ལས་མིའི་གླ་ཆ་ལས་ ཚར་༩ འབད་མི་དེ་ ཐེངས་དང་པའི་སྐབས་སུ་ བཀལ་ནི་དང་ ཐེངས་གཉིས་པའི་སྐབས་ལུ་ ལཱ་གཡོག་གི་ཆོག་ཐམ་ ཆ་མེད་གཏང་ནི་དང་ ལས་མི་དེ་ ཕྱི་མི་ནང་སྐྱོད་ལས་ཁུངས་ལུ་རྩི ས་སྤྲོད་འབད་དེ་ ལོག་ཁོང་རའི་ས་ཁོངས་ནང་ བཏང་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
རྩི་རང་དང་ དར་དཀར་ནང་གི་གློག་མེ་དང་ ཆུ་དུང་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་མིའི་འགོ་ཁྲིདཔ་ པར་སུ་རམ་ཆམ་ལཱ་ག་ཡེ་གིས་ འབད་བ་ཅིན་ འབྲུག་པའི་ལས་མི་ཚུ་ སྦྱོང་བརྡར་བྱིན་ཏེ་ སྤུས་ཚད་དང་ལྡནམ་སྦེ་ཡོདཔ་ལས་ གལ་སྲིད་ ཕྱི་མི་ཚུ་གིས་ར་ ལཱ་དེ་འབད་དེ་ སྡོདཔ་འདྲཝ་འབད་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ཀྱི་མི་ཁུངས་ཚུ་ ལཱ་འབད་ནི་ནང་ སེམས་ཞནསུ་སོང་སྟེ་ སྦྱོང་བརྡར་བྱིན་མི་དེ་ཡང་ ཁུངས་མེདཔ་འགྱོ་ནི་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་བཤད་མིའི་ནང་ ལག་ཤེས་སྦྱོང་བརྡར་སྤེལ་ཁང་དང་ སྤེལ་ཁང་གཞན་ཚུ་ནང་ལས་ མཐར་འཁྱོལ་མི་ན་གཞོན་ཚུ་ ལཱ་གཡོག་གི་གོ་སྐབས་དེ་ཅིག་ར་ ཐོབ་མི་ཚུགས་པས་ཟེར་ ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།
ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

༉ ཇ་པཱན་གྱི་ཁས་བླངས་པ་ སྡེ་ཚན་ཅིག་གིས་ འབྲུག་གཟེར་ནད་གཞི་ཚོགས་ལུ་ གཟེར་ནད་ཐོབ་མི་ ནདཔ་སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་ སྣུམ་འཁོར་ཅིག་ གྲོགས་རམ་སྦེ་ བྱིན་ཡོདཔ་ད་ སྣུམ་འཁོར་དེ་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ གཟེར་ནད་ཐོབ་མི་ནདཔ་དང་ འདི་དང་འབྲེལ་བའི་ ནད་གཞི་ཡོད་མི་ཚུ་ སྐྱེལ་ལེན་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ གྲོགས་རམ་འགོ་དང་པ་ བྱིན་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྐྱེལ་ལེན་སྣུམ་འཁོར་དེ་ ཇ་པཱ་ནིས་གི་ གྲོགས་རམ་སྡེ་ཚན་གྱིས་ བྱིན་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཇ་པཱན་གྱི་ཁས་བླངས་སྡེ་ཚན་དེ་ཡང་ འབྲུག་ཧན་ཌ་ན་གཞོན་བརྗེ་སོར་ཚོགས་སྡེ་དང་ ཏོ་མི་ཡོ་ཀུ་མཏ་སུའི་ཤི་གྲོས་སྟོན་པ་གིས་ འགོ་ཁྲིད་ཐོག་ལས་ སྣུམ་འཁོར་དེ་ འབྲུག་གཟེར་ནད་གཞི་ཚོགས་ལུ་ སྤྱི་ཟླ་༨ པའི་ཚེས་༡༩ ལུ་ རྩིས་སྤྲོད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཐིམ་ཕུག་རོ་ཊེ་རི་ཀ་ལབ་དང་གཅིག་ཁར་ ལཱ་འབད་མི་ ཏོ་མི་ཡོ་ཀུ་མཏ་སུའི་ཤི་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ གཟེར་ནད་སྣུམ་འཁོར་གྱི་དོན་ལུ་ མ་དངུལ་ཚུ་ མི་མང་ཚུ་ལས་ བསྡུ་ལེན་འབད་འབདཝ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
འབྲུག་ལུ་ གསོ་བ་དང་འབྲེལ་བའི་ འདི་བཟུམ་གྱི་ གྲོགས་རམ་འབད་ཚུགས་མི་ལུ་ སེམས་དགའ་ཡི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ང་བཅས་ཀྱིས་ ཧ་གོ་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ གཟེར་ནད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་དེ་ ཚབས་ཆེན་སྦེ་ འདུག་ཟེར་ཨིན་མི་དེ་ཡང་ ནད་གཞི་དེ་གིས་ དར་ཁྱབ་སྦོམ་སུ་སྦེ་ར་སོང་སྟེ་ འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།
འབྲུག་གཟེར་ནད་གཞི་ཚོགས་ཀྱི་ མདོ་ཆེན་ ཟླ་བ་ཚེ་རིང་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ སྣུམ་འཁོར་འདི་ལུ་བརྟེན་ ད་ལྟོ་ གཟེར་ནད་སྨན་བཅོས་སྡེ་ཚན་གྱིས་ ཞབས་ཏོག་བྱིན་མི་ལས་ལྷག་སྟེ་ འབད་ཚུགས་པའི་ ཁྱད་པར་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
གཞན་ཡང་ ང་བཅས་ཀྱི་ སྨན་བཅོས་ཁང་ནང་ སྨན་བཅོས་འབད་བར་ འོང་མི་ཚུ་ལུ་ སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་ཞབས་ཏོག་ཚུ་ ལེགས་ཤོམ་སྦེ་ ཐོབ་ཚུགས་ཟེར་ཨིནམ་ད་ སྐྱེལ་ལེན་ཞབས་ཏོག་འདི་ལུ་བརྟེན་ འཕྲོད་བསྟེན་སྟོང་པའི་མཐའ་སྐྱོང་ཚུ་ འཐོབ་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
དེ་འབདཝ་ད་ སྣུམའ་ཁོར་དེ་ གློ་བུར་གྱི་སྣུམ་འཁོར་བཟུམ་སྦེ་ ལཱ་བཀོལ་མི་ཚུགས་ཟེར་ བཤད་མི་དེ་ཡང་ དེ་ཁར་ སྦྱོང་བརྡར་ཅན་གྱི་མི་སྟོབས་ཚུ་ དགོཔ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
ད་ལྟོ་བཟུམ་ཅིག་འབད་བ་ཅིན་ མི་སྡེ་ཚུ་ལུ་ ཁྱིམ་བཤལ་གྱི་ ལྟ་སྐོར་ཚུ་འབད་ཐོག་ལས་ ཞབས་ཏོག་ཚུ་ བྱིན་ཚུགས་པའི་ ཁེ་ཕན་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
འདས་པའི་རིང་ལུ་ འབད་བ་ཅིན་ སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་ དཀའ་ངལ་ཡོད་མི་ལུ་བརྟེན་ ཁས་བླངས་པ་ཚུ་གིས་ གཟེར་ནད་ཐོབ་མི་ནདཔ་ཚུ་དང་ ཕྱད་མ་ཚུགས་པར་ཡོདཔ་ད་ འཕྲུལ་ལས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་ཚུ་ཡང་ སྨན་གྱི་དོན་ལུ་དང་ གཟུགས་ཁམས་ལུས་སྦྱོང་གི་དོན་ལུ་ དུས་མཐུན་འབད་མ་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།
ད་རེས་ཀྱི་ སྣུམ་འཁོར་གསརཔ་འདི་ལུ་བརྟེན་ ཞབས་ཏོག་ཚུ་ སྒྲུབ་ཚུགས་པའི་ཁར་ ནད་པའི་དགོས་མཁོ་ཡོད་མི་ཚུ་ཡང་ ཐོབ་ཚུགས་ཟེར་ ཟླ་བ་ཚེ་རིང་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
འཇིགས་མེད་རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག་ རྒྱལ་ཡོངས་གཙོ་བསྟེན་སྨན་ཁང་གི་ གནས་ཐོ་དང་འཁྲིལཝ་ད་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༡ དང་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༣ ཟླ་༡༠ པའི་ནང་འཁོད་ལུ་ གཟེར་ནད་ཐོབ་མི་ནདཔ་༨༧༦ ཡོདཔ་ད་ དེ་ཚུ་གི་གྲས་ལས་ ནདཔ་༣༡༦ དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༡ ལུ་ ཐོན་ཡོད་པའི་ཁར་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༢ ལུ་ནདཔ་༣༣༢ ལུ་ ཡར་སེང་སོང་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
རྩིས་བཀོད་དང་འཁྲིལཝ་ད་ ནད་གཞི་ཐོབ་མི་ ཨམ་སྲུ་དང་ཕྱདཔ་ད་ ཕོ་སྐྱེས་མང་སུ་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།
དེ་ཡང་ ཨ་ལོ་སྐྱེས་ལོ་༡ ལས་འགོ་བཙུགས་ སྐྱེས་ལོ་༥ ཚུན་འབད་མི་ཚུ་གིས་ཡང་ ནད་གཞི་དེ་ཐོབ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
འབྲུག་གཟེར་ནད་གཞི་ཚོགས་ཀྱིས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༩ ལུ་ སྒོ་ཕྱེ་ཞིནམ་ལས་ཚུར་ ནདཔ་༣༠ ལུ་གྲོགས་རམ་འབད་ཡོདཔ་ད་ འདི་དང་འབྲེལ་ གྲོགས་རམ་ཚུ་དགོ་པའི་ མཁོ་འདོད་བཀོད་མི་དེ་ཡང་ ནདཔ་༢༠༠ དེ་ཅིག་གིས་ གྲོགས་རམ་གྱི་ དགོས་མཁོ་ཡོད་ལུགས་ཀྱི་ ཐོ་བཀོད་ཚུ་ འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།
ཚེ་རིང་དབང་འདུས།