Our rivers, forests, and mountains are more than just picturesque landscapes—they are the foundation of our livelihoods. Agriculture, hydropower, and tourism, the pillars of our economy, all depend on the bounty of our natural surroundings. But while nature has blessed us, it has also left us vulnerable. With flash floods, landslides, glacial lake outburst floods, and increasingly unpredictable weather, especially during monsoon season, the need for precise weather forecasts and effective early warning systems has never been more urgent.

Climate change is no longer a distant concern for Bhutan—it is here, shaping our daily lives. Glaciers are retreating at an alarming rate, glacial lakes are swelling, and our once-predictable monsoon rains have become erratic. For a nation committed to remaining carbon-neutral, these shifts pose a serious threat. This is why reliable weather forecasting and climate services aren’t just important; they are critical for our survival.

The importance of early warning systems in disaster preparedness cannot be overstated. Our rugged terrain is highly susceptible to landslides and flash floods, where just a few hours of heavy rain can cut off entire communities, destroy vital infrastructure, and claim lives. When our people are warned in advance, they can evacuate, secure their homes, and safeguard their livestock and crops. A timely warning can be the difference between survival and tragedy.

Take hydropower, for instance. Our clean energy sector, which not only powers the nation but also generates significant revenue through exports, depends entirely on the steady flow of our rivers. Glacial melt and monsoon rains are critical to this balance. Any major disruption—whether from drought or excessive rainfall—could destabilise this crucial industry. With advanced climate services, we can better manage our water resources, ensure steady hydropower production and reduce economic risks.

Our agriculture sector, which sustains the majority of our population, also hinges on consistent weather patterns. A slight deviation in rainfall or temperature can devastate harvests, threatening food security across the nation. By providing farmers with localised weather forecasts, we enable them to make informed decisions about planting, irrigation, and harvesting, enhancing productivity and resilience.

Tourism, another backbone of our economy, is similarly dependent on favourable weather conditions. From high-altitude treks to cultural festivals, many of our key attractions require clear skies and predictable weather. With accurate forecasting, we can ensure tourists experience Bhutan’s beauty safely and continue to support the growth of this vital sector.

Weather forecasts and climate services are not mere conveniences—they are lifelines. As we face the growing challenges posed by climate change, we must continue investing in the technologies and systems that allow us to stay one step ahead. Preparedness is not just an option for Bhutan—it is the only path forward.

Thinley Namgay

Incentivising businesses that comply with anti-corruption mandates and promoting business integrity are essential for driving the country’s economic growth.

This advice comes from experts.

Bhutan is facing an increasingly urgent need to focus on economic development, especially as it recovers from the disruptions caused by the Covid-19 pandemic.

One of its key objectives is to improve its score on Transparency International’s Corruption Perception Index (CPI), aiming to raise it from 68 to 73 points—a figure that has remained unchanged for the past six years.

As part of its 13th Plan, the country has committed to making the private sector central to economic growth. This will be achieved through a government-supported, private-sector-driven development model. The plan includes creating a conducive environment for business growth, improving access to finance, promoting entrepreneurship, and increasing efficiency across all sectors.

Under the 13th Plan, Bhutan aims to maximise its GDP, targeting USD 5 billion, increasing GDP per capita to USD 6,174, achieving full employment with quality jobs by 2027, and quadrupling the income of the bottom 40 percent of the population.

However, a significant concern is the potential risk of corruption in the implementation of these economic activities, particularly within the private sector, which is often regarded as the engine of growth.

Elodie Beth Seo, Senior Manager at the Anti-Corruption Division of the Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD), highlighted that incentives can play a crucial role in fostering business integrity.

She suggested that companies prioritising ethical business practices could be rewarded with benefits such as tax exemptions, access to public tenders, and reduced penalties in cases of liability.

Elodie Beth Seo said that sanctions alone were insufficient to combat corruption. “A robust mechanism is needed, including innovative strategies, resource guides, and multi-sectoral collaborations,” she said.

Citing data from the U4 Anti-Corruption Resource Centre, Deki Pema, Chairperson of the Anti-Corruption Commission (ACC), highlighted that globally, bribe payments account for 5 to 20 percent of construction costs. “The Global Infrastructure Hub estimates that by 2040, the world will face an annual infrastructure investment gap of USD 435 billion in road transport and USD 164 billion in energy systems. These gaps are worsened by inefficiencies, fraud, and corruption, which erode trust,” Deki Pema said.

She also pointed out that investors globally are increasingly prioritising companies that adhere to business ethics aligned with Environmental, Social, and Governance (ESG) standards.

“More than USD 60 trillion in assets worldwide are reported to be managed under ESG principles, demonstrating the power of integrity as a business asset and its role in driving long-term value and resilience,” she added.

Deki Pema said that governments must create ecosystems where compliance is rewarded. “The modernisation of Bhutan’s asset declaration system, along with the introduction of the model code of conduct and integrity vetting systems, are vital steps in strengthening the national integrity framework,” she said.

Finance Minister Lekey Dorji reiterated that Bhutan’s goal is to become a high-income Gross National Happiness (GNH) economy by 2034. He stressed that economic prosperity must be built on a foundation of strong integrity, value for money, effective anti-corruption measures, and transparent legal principles.

Lyonpo Dorji further noted that the right policies, incentives, and unwavering commitment to integrity are essential. “The government’s Economic Stimulus Programme (ESP) will also play a key role in strengthening the economy,” he added.

Thukten Zangpo

The closure of Pasakha’s only Bailey bridge for heavy vehicles since September 3 has severely impacted local industries, particularly ferro-alloy and mining companies.

Currently, only light vehicles are permitted to cross the bridge, forcing companies to opt for longer routes for raw material transport.

The Bailey Bridge was built for temporary vehicle movement as the bridge over Singyechhu at Pasakha along the Pasakha-Manitar road in Phuentsholing, which began construction in 2006, missed several deadlines and failed load tests at the final stage of its completion.

The general secretary of the Association of Bhutanese Industries (ABI), Pema Namgyel Ghaley ,said that the industries are now compelled to transport raw materials via the Gedu route, which has increased the financial burden and operational risk of non-availability of raw material.

The ABI wrote to the Department of Surface Transport, Ministry of Infrastructure and Transport to expedite repair works on September 13. The ABI urged the ministry to restore the bridge at the earliest to minimise further impact on the industries.

The bridge is a vital lifeline for four mining operations,  a quarry site, a packaged drinking water plant, and a milk processing unit. Three mines supply quartzite chips to eight ferro-alloy industries in Pasakha.

“The prolonged disruption in the supply chain is having a severe financial and operational impact on our industries,” Pema Namgyel Ghaley said.

“The industries have now reached a critical point, with quartzite stocks running dangerously low, directly impacting production and leading to severe financial strain.”

“We have two bridges in the same location next to each other but the irony is that both are closed for traffic,” he said.

The managing director of Pelden Enterprise Mines, Pema Tenzin, said that the disruption has increased the cost of quartzite by about 40 percent. “We are forced to reroute our dumper trucks empty all the way via Gedu to our crusher site, which is actually 1.5 kilometres away from the Singye bridge, and loaded dumper trucks again via Gedu.”

The proprietor of Shimamo Quartzite, Karma, said that the closure of the Singyechhu Bailey bridge for nearly a month has brought his business activities of mining and supplying raw materials to the Pasakha ferro silicon industry to a complete standstill. This disruption has also halted exports.

He added that the issue is not new since the industries previously alerted relevant authorities on the bridge’s importance to the industries and the need for its maintenance.

The Department of Surface Transport’s regional office in Phuentsholing stated that the engineers of the regional office in Phuentsholing and engineers from the department jointly visited the bridge on September 3.

The inspection team observed that the bridge had developed a vertical crack in one of the transoms along with noticeable lateral deflection, both at the centre of the bridge.

The department has since requested Project Dantak to handover the truss permanent bridge to the regional office.

The Project Dantak has agreed to follow up with its headquarters for approval to launch the temporary Bailey bridge over the existing steel truss bridge using its abutments.

“We are constantly following up with Project Dantak and the department for restoring the bridge at the earliest possible,” the department stated.

The Officiating Chief Engineer of the Bridge Division under the ministry, Tashi Phuntsho, said that the aging bridge has become unstable due to overloading. The bridge has a carrying capacity of 30 metric tonnes, and the absence of a weighing machine has exacerbated the issue.

He added that the department is trying to fast track construction work on the bridge through procurement of bridge components. “We expect to complete the construction of the bridge within the next one month or two.”

༉ འབྲུག་གསར་བཏོད་གྲོས་འཛོམས་དེ་ སྤ་རོ་ སྤང་སྦིས་ས་ དུང་དཀར་རྫོང་ནང་སྦེ་ སྤྱི་ཟླ་༡༠ པའི་ཚེས་༡ ལས་༣ ཚུན་ ཉིན་གྲངས་༣ གྱི་རིང་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ཨིན་པས།
དགེ་ལེགས་ཕུག་ལུ་ འཛམ་གླིང་ནང་ འགོ་དང་པ་ཨིན་མི་ རེ་འདོད་ཅན་གྱི་ དྲན་ཤེས་ཁྲོམ་ཚོགས་ཆགས་ནི་གི་ ལས་འགུལ་ཅིག་འོང་དོ་ཡོདཔ་ལས་ གྲོས་འཛོམས་ནང་ འཛམ་གླིང་ནང་གི་ མཁས་མཆོག་དང་ མནོ་རིག་ཅན་ཚུ་ དྲན་ཤེས་འབྲེལ་མཐུད་དང་ གསར་བཏོད་ ཚོང་འབྲེལ་ དེ་ལས་ ཡུན་བརྟན་གྱི་ གོ་སྐབས་ལེན་པར་འོང་མི་ཚུ་ སྤུངས་འཛོམས་འབད་ནི་ཨིན་པས།
དགེ་ལེགས་ཕུག་དྲན་ཤེས་ཁྲོམ་ཚོགས་(ཇི་ཨེམ་སི་)དེ་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ ཐུགས་ཀྱི་དགོངས་བཞེད་ཅིག་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ དེ་ནང་ ཞི་བའི་གཞི་རྟེན་དང་ སྔོ་ལྗང་འཕྲུལ་རིག་ དེ་ལས་ མི་སྡེ་ དགའ་བ་དང་ ཞི་བདེ་བཟོ་ནི་ལུ་ དྲན་ཤེས་གསར་བཏོད་ཅིག་སྦེ་ འོང་ནི་ཨིན་པས།
དགེ་ལེགས་ཕུག་ལུ་ དྲན་ཤེས་ཁྲོམས་ཚོགས་ཆགས་ནིའི་སྐོར་ལས་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༣ ཟླ་༡༢ པའི་ཚེས་༡༧ ལུ་ རྒྱལ་ཡོངས་དུས་ཆེན་ བརྩི་སྲུང་ཞུ་བའི་སྐབས་ གསལ་བསྒྲགས་གནང་ཡི།
ལས་འགུལ་གྱིས་ འབྲུག་གི་དཔལ་འབྱོར་གཞི་སྒྱུར་གྱིས་མ་ཚད་པར་ འབྲུག་པའི་མི་ཚུ་གི་ མ་འོངས་ཀྱི་ གོ་སྐབས་བཟོ་བའི་སྐབས་ རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོང་ལམ་ནང་ འབྲེལ་འཛིན་འབད་ནི་ལུ་ཡང་ ལྷན་ཐབས་འབད་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
ཇི་ཨེམ་སི་གི་ ཡོངས་འབྲེལ་འཆར་སྒོ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ཁྲོམ་ཚོགས་དེ་ གསར་བཏོད་ཅན་གྱི་ ཁྲོམ་ཚོགས་གོང་འཕེལ་ལས་འགུལ་ཅིག་ འོང་ནི་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ དྲན་ཤེས་དང་འཚོ་བའི་ཀུན་ཚང་ དེ་ལས་ ཡུན་བརྟན་གྱི་གཞི་རྩ་དང་ དཔལ་འབྱོར་ཡར་དྲག་གཅིག་སྒྲིལ་འབད་དེ་ འོང་ནི་ཨིན་པས།
དགེ་ལེགས་ཕུག་དེ་ ལྷོ་ཨེ་ཤི་ཡ་དང་ ཤར་ནུབ་ཨེ་ཤི་ཡཱན་ལུང་ཕྱོགས་ དེ་ལས་ རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་མཐུད་ནང་ཆགས་ཏེ་ཡོདཔ་ད་ ཇི་ཨེམ་སི་དེ་ འབྲུག་གི་ཁས་ལེན་ ཡུན་བརྟན་གོང་འཕེལ་དང་ ལམ་གྱི་ཕྱུག་པོའི་སྲོལ་ཁྱུན་ དེ་ལས་ གཞུང་སྐྱོང་གཞི་བཀོད་ སྒྲིང་སྒྲི་ཅིག་ འོང་ནི་ཨིན་པས།
དགེ་ལེགས་ཁྲོམ་ཚོགས་དེ་ དྲན་ཤེས་དང་ ཡུན་བརྟན་ཁྲོམ་ཚོགས་གོང་འཕེལ་ལུ་ འཛམ་གླིང་ནང་ འགོ་ཁྲིདཔ་ཅིག་སྦེ་ གཞི་བཙུགས་འབད་ནི་གི་ རེ་བ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཇི་ཨེམ་སི་དེ་ ཡུན་བརྟན་དང་ ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་ཞི་བདེ་ དེ་ལས་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་མཐར་འཁྱོལ་ཚུ་ མཉམ་བསྡེབ་འབད་ནི་ལུ་ གོ་སྐབས་ལེན་མི་ འཛམ་གླིང་ཚོང་འབྲེལ་དང་ ཁྱད་རིག་ཅན་ཚུ་གི་དོན་ལུ་ ས་གོ་ཅིག་སྦེ་ འོང་ནི་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་དེ་ རང་བཞིན་དང་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ གཞི་བཞག་སྟེ་རྐྱབ་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ དེ་གིས་ འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ གཞི་རྟེན་ཚུ་ སྔར་བཞིན་མཐའ་འཁོར་དང་ གཅིག་སྒྲིལ་འབད་ནི་ཨིན་པས།
གསར་སྤང་རྫོང་ཁག་གི་ དགེ་ལེགས་ཕུག་དང་ དེ་གི་མཐའ་འཁོར་ལུ་ ཀི་ལོ་མི་ཊར་གྲུ་བཞི་༢,༥༠༠ ལྷགཔ་ཅིག་ ཁྱབ་སྟེ་ཡོད་མི་ ཁྲོམ་ཚོགས་ཀྱི་ དཔལ་འབྱོར་གྱི་མཐར་འཁྱོལ་དེ་ མཐའ་འཁོར་དང་ ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་ བརྩི་མཐོང་ཚུ་དང་ མཐུན་སྒྲིག་འབད་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ ཚོང་འབྲེལ་པ་དང་ ཁྱད་རིག་ཅན་ཚུ་ཡང་ སེམས་ཤུགས་འཐོབ་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
ཇི་ཨེམ་སི་གོང་འཕེལ་དེ་ དཔལ་འབྱོར་ཁག་ཚན་གཙོ་བོ་༤ ལུ་ གཙོ་རིམ་བཟུང་ནི་ཨིན་མི་ཚུ་ཡང་ ཆོས་དང་ གསོ་བ་དང་ཞི་བདེ་ ཤེས་རིག་དང་ཤེས་ཡོན་ སྔོ་ལྗང་ ཡང་ཅིན་ འཕྲུལ་རིག་བཟོ་གྲྭ་ དངུལ་རྩིས་ སོ་ནམ་འཕྲུལ་རིག་ དེ་ལས་ ནགས་ཚལ་དང་ གནམ་ཐང་དཔལ་འབྱོར་ཚུ་ཨིན་པས།
འབྲུག་གསར་བཏོད་གྲོས་འཛོམས་དེ་ གནས་སྐབས་དང་ འཚོ་བའི་རེ་འདོད་ཅན་གྱི་ འཆར་སྣང་གྱི་ ཐབས་ལམ་བཏོན་ནི་གི་ ས་གོ་ཅིག་སྦེ་ ལག་ལེན་འཐབ་ནི་ཨིན་པས།
ཉིན་གྲངས་༣ གྱི་ ལས་རིམ་ནང་ འཛམ་གླིང་གི་མཁས་མཆོག་དང་ མནོ་རིག་ཅན་ཚུ་གིས་ འབྲུག་གིས་ ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལུ་ ག་དེ་སྦེ་ འབྲེལ་གཏོགས་འབད་ནི་ཨིན་ནའི་སྐོར་ལས་ གྲོས་བསྟུན་འབད་ནི་ཨིནམ་ད་ དྲན་ཤེས་གསར་བཏོད་དེ་ ཞི་བདེ་ཀུན་ཚང་དང་ དཔལ་འབྱོར་གྲུབ་འབྲས་ལུ་ རིམ་སྒྲིག་འབད་དེ་ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གསལ་བཤདཔ་དང་ གྲོས་བསྟུན་འབད་མི་ཚུ་གིས་ རིག་རྩལ་དང་ འཕྲུལ་རིག་ དེ་ལས་ དྲན་ཤེས་ཚོང་འབྲེལ་བར་ན་ མཐུད་འབྲེལ་འབད་ནིའི་གོ་སྐབས་ཚུ་ བལྟ་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ ཡུན་བརྟན་གོང་འཕེལ་གཏང་ནིའི་དོན་ལུ་ མ་རྩ་གཞི་བཙུགས་འབད་ནི་ལུ་ གཙོ་བོར་བཏོན་ནི་ཨིན་པས།
ལས་རིམ་འགོ་འདྲེན་པ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ལས་རིམ་ནང་ གསལ་བཤདཔ་༧༠ གྱིས་ དོན་ཚན་མ་འདྲཝ་ ཤེས་རིག་དང་འགོ་ཁྲིདཔ་ནང་ དྲན་ཤེས་གཅིག་སྒྲིལ་དང་ ཤེས་ཡོན་དཔལ་འབྱོར་ནང་ བོ་ལོ་ཅཱེན་སྐུལ་ཤུགས་ ཌི་ཨི་ཊཱལ་ཞབས་ཏོག་དང་གཞུང་སྐྱོང་ནང་ བཅོས་རིག་ཨེ་ཧའི་ལག་ལེན་ མཐའ་འཁོར་གནས་སྟངས་གོང་འཕེལ་ དེ་ལས་ གནམ་གཤིས་ཀྱི་གདོང་ལེན་ལུ་ མི་སྡེ་གཞུང་སྐྱོང་མ་རྩ་གཞི་བཙུགས་དང་ ཡུན་བརྟན་གོང་འཕེལ་གྱི་དོན་ལས་ ཀར་བཱོན་ཚོང་ལམ་གོང་འཕེལ་ཐོག་ལུ་ གསལ་བཤད་འབད་ནིའི་ ལས་རིམ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་གསར་བཏོད་གྲོས་འཛོམས་ནང་ ནང་འཁོད་དང་ རྒྱལ་སྤྱི་ལས་ མི་ངོམ་ལེ་ཤ་ཅིག་གིས་ བཅའ་མར་གཏོགས་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ ལས་རིམ་གྱི་དོན་ལུ་ ཟླཝ་དག་པ་ཅིག་གི་ཧེ་མར་ འབྲུག་མི་༧༥༠ གིས་ ཐོ་བཀོད་འབད་ཡོད་རུང་ ས་སྟོང་ཚད་གཅིག་ལས་བརྒལ་མེདཔ་ལས་ འབྲུག་མི་༤༥༠ དང་ རྒྱལ་སྤྱིའི་མི་ངོམ་༥༠༠ གཤོང་ཚུགས་པའི་ གསལ་བསྒྲགས་འབད་ ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

༉ སློབ་གྲྭ་ཚུ་ནང་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་དེ་ གདམ་ཁ་ཅན་གྱི་ ཆོས་ཚན་སྦེ་ ལྷབ་སྦྱང་མཇུག་བསྡུ་མི་དང་ ཡང་ཅིན་ ད་རེས་ནངས་པ་ ལྷབ་སྦྱང་འབད་བའི་བསྒང་ཡོད་མི་ སློབ་ཕྲུག་ཚུ་གིས་ ངོ་སྦྱོར་གྱི་དོན་ལུ་ འཕྲུལ་རིག་སྦྱོང་བརྡར་གཙུག་སྡེ་ཚུ་ནང་ ཡི་གུ་བཙུགས་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
སློབ་ཕྲུག་ཚུ་གིས་ གཙུག་སྡེ་གཅིག་ནང་ལས་ཐོབ་མི་ ཤེས་ཡོན་གྱི་ སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་ གཙུག་སྡེ་གཞན་ཅིག་ནང་ ཤེས་ཡོན་གྱི་དགོས་མཁོ་ཚུ་ལུ་ ལག་ལེན་འཐབ་བཅུགཔ་ཨིན་པས།
ལས་མི་འཆར་གཞི་དང་རིག་རྩལ་གོང་འཕེལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ མདོ་ཆེན་ངོ་ཚབ་ སངས་རྡོ་རྗེ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཤེས་ཡོན་བརྗེ་སོར་ལམ་ལུགས་དེ་ སློབ་ཕྲུག་ཚུ་གིས་ འཕྲུལ་རིག་ནང་ འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ ཤེས་ཡོན་བལྟ་ནི་དང་ ལྷན་ཐབས་འབད་ནིའི་ གོ་སྐབས་འཐོབ་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཐབས་ལམ་དེ་ཡང་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་གོང་འཕེལ་དང་ སློབ་ཕྲུག་ཚུ་སེམས་ཤུགས་ དེ་ལས་ སློབ་གྲྭ་ཚུ་ནང་ འཕྲུལ་རིག་གི་ ཤེས་ཡོན་བལྟ་མི་ཚུ་གི་དོན་ལས་ ཚེ་གཡོག་གི་ ཐབས་ལམ་ཅིག་ བཏོན་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་དེ་ གདམ་ཁ་ཅན་གྱི་ ཆོས་ཚན་སྦེ་ ཤེས་ཡོན་སྦྱང་མི་ཚུ་ ངོས་འཛིན་དང་ འཕྲུལ་རིག་སྦྱོང་བརྡར་གཙུག་སྡེ་ཚུ་ནང་ བརྗེ་སོར་འབད་ནིའི་ ཁྱད་ཚད་ཀྱི་དོན་ལུ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ཧེ་མ་འབད་བ་ཅིན་ ཐབས་ལམ་དེ་མེདཔ་ལས་ སློབ་ཕྲུག་ཚུ་གིས་ ངོ་སྦྱོར་གྱི་དོན་ལུ་ འཕྲུལ་རིག་གཙུག་སྡེ་ཚུ་ལས་ འགོ་ཐོག་ལས་ ཤེས་ཡོན་བལྟ་དགོཔ་བྱུང་དོ་ཡོདཔ་ལས་ སེམས་ཤུགས་ཉམས་འགྱོ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་གྱི་ མོ་བཏབ་ཀྱི་ སློབ་གྲྭའི་དབུ་འཛིན་ཅིག་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཧེ་མ་ སློབ་ཕྲུག་ཚུ་གིས་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་ལས་ཚུ་ ལྷབ་སྦྱང་མ་འབད་མི་ གཙོ་བོ་ར་ དེ་བཟུམ་མའི་ ཐབས་ལམ་མེད་མི་ལུ་བརྟེན་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
གཞི་སྒྱུར་དེ་གིས་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་ ལེན་མི་དེ་ ཡར་འཕར་སོང་སྟེ་ ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
ད་རེས་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ མོ་བཏབ་ཀྱི་ སློབ་གྲྭ་༧ ཡོད་མི་ཚུ་ཡང་ བལ་གླིང་དང་ རང་འབྱུང་ ཆུ་སྨད་ སྤུ་ན་ཁ་སློབ་གྲྭ་ལྟེ་བ་ ཁུ་རུ་ཐང་ བར་སྦིས་ས་འབྲིང་རིམ་སློབ་གྲྭ་བར་མ་ དེ་ལས་ བ་འཇོ་ཐང་འབྲིང་རིམ་སློབ་གྲྭ་གོང་མ་ཚུ་གིས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༠ ལས་ འཕྲུལ་རིག་གི་ ཤེས་ཡོན་བྱིན་ནི་ འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
བ་ཇོ་སློབ་གྲྭ་གིས་ སྣུམ་འཁོར་བཅོ་ནི་མ་གཏོགས་ སློབ་གྲྭ་གཞན་ཚུ་གིས་ གློག་མེ་བཅོ་ནི་དང་ ཚ་ལ་རྐྱབ་ནི་ སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་ བྱིན་དོ་ཡོདཔ་ད་ བརྗེ་སོར་ཐབས་ལམ་དེ་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ རྩ་གཞུང་གཞི་སྒྱུར་གྱི་ ཆ་ཤས་ཅིག་ ངོ་མ་ཅིག་ཨིན་པས།
སངས་རྒྱས་རྡོ་རྗེ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ བརྗེ་སོར་ཐབས་ལམ་དེ་ གདམ་ཁ་ཅན་གྱི་ རྩ་གཞུང་དང་ དེ་འཕྲོ་ལས་ ལག་ལེན་འཐབ་མ་ཚུགས་མི་དེ་ཡང་ བརྗེ་སོར་གཞི་བཀོད་ཀྱི་ ཐབས་ལམ་དེ་ ན་ཧིང་རྐྱངམ་གཅིག་ ཧྲིལ་བུ་སྦེ་ བཟོ་མི་ལུ་བརྟེན་ཨིན་པས།
མ་གཞི་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་དེ་ རྒྱལ་ཡོངས་ལག་ཁྱེར་གནས་ཚད་༢ པའི་ རྩ་གཞུང་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ སྤྱིར་བཏང་ ཤེས་ཡོན་དང་ གཅིག་སྒྲིལ་འབད་དེ་ཡོདཔ་ལས་ ངོ་སྦྱོར་འབད་ནི་ལུ་ གདོང་ལེན་བྱུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྤྱིར་བཏང་ཤེས་ཡོན་གྱིས་མ་དོ་བར་ སློབ་ཕྲུག་ཚུ་གིས་ དང་འདོད་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ སློབ་དུས་ག་ར་ མཇུག་བསྡུ་དགོཔ་ད་ འཕྲུལ་རིག་དང་ལག་རྩལ་ཤེས་ཡོན་སྦྱོང་བརྡར་རྩ་གཞུང་དེ་ དུས་ཡུན་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ ལག་ལེན་འཐབ་དོ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

༉ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༡༠ ལས་འགོབཙུགས་ཚེས་༢༣ ཚུན་ ས་གནས་ཧང་གཱ་རི་ བྷུ་ད་པེསཊི་ལུ་སྦེ་ ཅེསི་ཨོ་ལིམ་པེཌ་ ཐེངས་༤༥ པ་འགོ་འདྲེན་འཐབ་མིའི་ནང་ འབྲུག་པའི་རྩེད་འགྲན་པ་༨ ཀྱིས་ བཅའ་མར་གཏོགས་ཡོད་རུང་ རྒྱལ་རྟགས་ཚུ་ ཐོབ་མ་ཚུགསཔ་ཨིན་པས།
ཨིན་རུང་ འབྲུག་གི་ཅེསི་རྩེད་ནིའི་ནང་ རིག་རྩལ་གོང་འཕེལ་སོང་མི་ལུ་བརྟེན་ སྡེ་རིམ་གྱི་དབྱེ་སྡེ་ ཡར་སེང་སོང་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
འགོ་བཙུགས་པའི་སྐབས་སུ་ སྡེ་ཚན་གྱིས་ དབྱེ་སྡེ་༡༧༡ པའི་ནང་ལས་སྦེ་ དོ་འགྲན་འབད་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཁར་ རྒྱལ་ཁབ་༡༩༠ ཡོདཔ་ད་ རྩེད་འགྲན་མཇུག་བསྡུཝ་ད་ སྡེ་ཚན་གྱིས་ དབྱེ་སྡེ་གོ་རིམ་༣༠ ཡར་སེང་འབད་དེ་ སྡེ་རིམ་༡༤༡ ནང་ལྷོད་མི་དེ་ དོ་འགྲན་ལེགས་ཤོམ་འབད་བའི་ བརྡ་མཚོན་སྟོན་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཨམ་སྲུ་གི་དབྱེ་ཁག་ནང་འབད་བ་ཅིན་ རྩེད་འགྲན་འགོ་བཙུགས་པའི་སྐབས་སུ་ དབྱེ་སྡེ་༡༦༤ ནང་ཡོདཔ་ད་ རྩེད་འགྲན་མཇུག་བསྡུཝ་ད་ དབྱེ་སྡེ་༡༤༧ ནང་ལྷོད་མི་གིས་ སྡེ་རིམ་༡༧ ཡར་སེང་སོང་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
རྩེད་འགྲན་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ཚུ་ཡང་ བག་ཏ་བྷ་དུར་མོང་གར་དང་ མ་ཧིན་ད་ར་གུ་རུང་ སུག་རཇ་མོང་སྒར་ དེ་ལས་ ལྷུན་གྲུབ་ཨེམ་རྡོ་རྗེ་ཚུ་ཡོདཔ་ད་ ཁོང་གིས་ སྐོར་ཐེངས་༡༡ འབད་མི་ རྩེད་འགྲན་ཚར་༤༤ རྩེཝ་ད་ སྐུགས་༡༨.༥ ཐོབ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ཁོང་གིས་ རྩེད་འགྲན་ཐེངས་༡༨ རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་མི་དང་འབྲེལ་ ཅིག་འདྲན་འདྲ་སོང་བའི་ཁར་ སུག་རཇ་མོང་སྒར་དང་ ལྷུན་གྲུབ་ཨེམ་རྡོ་རྗེ་གིས་ སྐུགས་༦.༥ རེ་ ཐོབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྩེད་འགྲན་དེ་ མཇུག་ར་སྤྱི་ལོ་༢༠༢༢ ལུ་ རྒྱ་གར་ནང་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ཡོདཔ་ད་ དེ་བསྒང་འབྲུག་གིས་ དབྱེ་སྡེ་༡༨༣ ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ དབྱེ་སྡེ་༡༧༢ ནང་ ལྷོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཨམ་སྲུ་གི་སྡེ་ཚན་ནང་ ཨ་ཤ་ཧང་ལིམ་བུ་དང་ རྣམ་རྒྱལ་སྒྲོལ་མ་ ཡེ་ཤེས་ལྷ་སྒྲོན་ དེ་ལས་ པདྨ་དབྱངས་གསལ་རྡོ་རྗེ་ཚུ་ཡོདཔ་ད་ ཁོང་གིས་ རྩེད་འགྲན་སྐོར་ཐེངས་༡༡ ནང་ རྩེད་འགྲན་ཐེངས་༤༤ རྩེཝ་ད་ སྐུགས་༡༣.༥ ཐོབ་ཡོདཔ་ད་ ཁོང་གིས་ རྩེད་འགྲན་ཐེངས་༡༣ རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པའི་གུ་ གཅིག་འདྲན་འདྲ་སོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཨ་ཤ་ཧང་ལིམ་བུ་གིས་ སྐུགས་ལྔ་ཐོབ་ཡོདཔ་ད་ དེ་གི་འོག་ལས་ར་ པདྨ་དབྱངས་གསལ་རྡོ་རྗེ་གིས་ སྐུགས་བཞི་ཐོབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྩེད་འགྲན་པ་དང་ འགོ་དཔོན་ཚུ་གིས་ ཁོང་གི་གྲུབ་འབྲས་ལུ་ ཡར་དྲག་སོང་བའི་ བརྡ་མཚོན་ཡོདཔ་སྦེ་ སླབ་པའི་ཁར་ རྒྱ་གར་ལས་ སློབ་སྟོན་པ་ ཨ་ཏ་ནུ་ལ་ཧི་རི་གིས་ ཟླཝ་༩ གི་རིང་ལུ་ སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་བྱིན་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་ཅེས་ཚོགས་སྡེའི་ གནས་སྐབས་གཙོ་འཛིན་ འཕྲིན་ལས་དཔལ་ལྡན་རྡོ་རྗེ་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ང་བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གྱིས་ ཨོ་ལིམ་པེཌ་ཐེངས་༤༥ པའི་ནང་ རྩ་འགེངས་ཏེ་ དོ་འགྲན་འབད་ཡི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ང་བཅས་ལུ་ མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་ལངམ་སྦེ་ མེད་པའི་ཁར་ རྩེད་འགྲན་འབད་མི་ཚུ་ཡང་ ལངམ་སྦེ་མེད་ཟེར་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ ང་བཅས་ཀྱི་ རྩེད་འགྲན་པ་ཚུ་ ངལ་འཚོ་ནི་གི་ གོ་སྐབས་ར་མེད་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁོང་ཆ་ཁྱབ་ཀྱིས་ བར་མཚམས་ར་མེད་པར་ སྐོར་ཐེངས་༡༡ ཚུན་ རྩེད་འགྲན་འབད་དགོཔ་བྱུང་ཡོདཔ་ད་ ཉིནམ་རེ་ལུ་ དུས་ཡུན་ཆུ་ཚོད་༣ དང་༥ གི་བར་ན་ ཨ་རྟག་ར་ རྩེད་འགྲན་འབད་དགོཔ་བྱུང་ཡི་ཟེར་ཨིན་པས།
ང་བཅས་ཀྱིས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༦ གི་རྩེད་འགྲན་སྐབས་ ལེགས་ཤོམ་སྦེ་ རྩེད་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་བསྐྱེད་དོ་ཟེར་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

༉ བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ ཕུན་ཚོགས་ཐང་ལས་ སོ་ནམ་པ་ སྐྱེས་ལོ་༣༧ ལང་མི་ ཀརྨ་རྣམ་རྒྱལ་དེ་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་བགྲོད་ སོ་ནམ་འཕྲུལ་རིག་གི་ ཐབས་ལམ་ཟེར་བའི་ སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་ ཉིནམ་༣ འབད་མིའི་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་༡༦ ཡོད་པའི་གྲས་ལས་ ཅིག་ཨིནམ་ད་ སྦྱོར་བརྡར་ལས་རིམ་དེ་ཡང་ དབང་འདུས་བ་འཇོ་ཐང་ སོ་ནམ་ཞིབ་འཚོལ་དང་ གོང་འཕེལ་ལྟེ་བ་ལུ་སྦེ་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ སྦྱོང་བརྡར་འབད་དགོ་པའི་དམིགས་དོན་དེ་ སོ་ནམ་པ་དང་ ས་ཁོངས་ནང་ ལཱ་འབད་མི་ལས་བྱེད་འགོ་དཔོན་ཚུ་ལུ་ སྦྱང་བ་ཚུད་ཐབས་དང་ འོང་འབབ་ཡུན་བརྟན་བཟོ་དོན་ལུ་ཨིན་པས།

སྦྱོང་བརྡར་གྱི་གཞི་ཁུངས་དེ་ར་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ཚུ་ལུ་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་བགྲོད་ འཕྲུལ་རིག་དང་འབྲེལ་བའི་ རིག་རྩལ་དང་ ཤེས་ཡོན་ཚུ་ ཡར་དྲག་བཏང་སྟེ་ རང་སོའི་ལུང་ཕྱོགས་ཚུ་ནང་ སོ་ནམ་ཡུན་བརྟན་ལག་ལེན་ རྒྱ་སྐྱེད་འབད་ཐབས་ལུ་ཨིན་པས།

སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་དེ་ ཡུ་རོ་པེན་ཡུ་ནི་ཨོན་ འཕྲུལ་རིག་ལས་རོགས་ཀྱིས་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་སོ་ནམ་དང་ སྒོ་ནོར་ལྷན་ཁག་གིས་ མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་ འབད་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ སྦྱོང་བརྡར་ནང་ ལས་སྡེ་ཁག་སོ་སོ་ཚུ་ནང་ལས་ བཅའ་མར་གཏོགས་བཅུག་པའི་ཁར་ ཏ་ར་ཡ་ན་གཞི་ཚོགས་དང་ བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་གྱི་ལས་སྡེ་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་འཁོད་ཀྱི་སོ་ནམ་པ་ དེ་ལས་ སོ་ནམ་འཕྲུལ་ཆས་ལས་འཛིན་ཚུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

སྔར་སྲོལ་གྱི་ སོ་ནམ་ལག་ལེན་ནང་ ལོ་ལེ་ཤ་སྦྱང་བ་འབད་མི་ ཀརྨ་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ཁོ་ལུ་ཐོབ་མིའི་ཉམས་མྱོང་དང་འཁྲིལཝ་ད་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་བགྲོད་དང་འབྲེལ་བའི་ སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་འབད་འབདཝ་མེད་པར་ ཐད་ཀར་དུ་ ཕམ་རྒན་ཤོས་ མི་རབས་ལས་བརྒྱུད་དེ་འོང་བའི་ ཤེས་མྱོང་ཐོག་ལུ་ འབད་དེ་སྡོད་ཅི་ཟེར་ཨིན་པས།

ལོ་ཐོག་གི་ནད་འབུབ་ཚུ་གིས་ ཞིང་ཁར་གནོདཔ་རྐྱབ་པའི་སྐབས་སུ་ ང་ལུ་འབད་ཐབས་ག་ནི་ཡང་མེད་པར་ སྡོད་དགོཔ་བྱུང་ཡོདཔ་ད་ ད་རེས་ཀྱི་ སྦྱོང་བརྡར་དེ་གིས་ ཐབས་བྱུས་ཚུ་ག་དེ་སྦེ་བཏོན་ཏེ་ ཐབས་ཤེས་སྒྲིག་དགོཔ་ཨིན་ན་ ང་ལུ་ཡོན་ཏན་ཐོབ་ཅི་ཟེར་ཨིན་པས།

གནམ་གཤིས་འགྱུར་བགྲོད་ལུ་བརྟེན་པའི་ སོ་ནམ་ཉེན་ཅན་གྱི་ ཞིབ་རྟོག་འབད་བའི་ ཐབས་ལམ་དང་བསྟུན་ གནམ་གཤིས་དང་འབྲེལ་བའི་ ནད་འབུབ་ཚུ་གིས་ སོ་ནམ་ལོ་ཐོག་ཚུ་ལུ་ གནོད་པ་རྐྱབ་དོ་ཡོདཔ་སྦེ་ ཧ་གོ་ཡི་ཟེར་ཨིན་པས།

བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ཅིག་གིས་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་བགྲོད་ལུ་བརྟེན་ སོ་ནམ་པ་ཚུ་ལུ་ གནོད་པ་སྦོམ་ར་རྐྱབ་ཡོདཔ་ལས་ སྦྱོང་བརྡར་དེ་ ག་དེམ་ཅིག་ཁག་ཆེཝ་ཨིན་ན་ ཧ་གོ་བའི་ཁར་ གདོང་ལེན་ཚུ་འབད་ནི་ལུ་ གྲ་སྒྲིག་འབད་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་ཨིནམ་ད་ དེ་བཟུམ་གྱི་ ཐབས་རིག་ཚུ་ ལག་ལེན་འཐབ་མི་གིས་ བཟའ་ཆས་ལང་མི་གིས་ མ་ཚད་པར་ བཟའ་འཐུང་གི་ཉེན་སྲུང་ཡང་ འབད་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་ཨིན་པས།

བ་འཇོ་ཐང་སོ་ནམ་གོང་འཕེལ་ལྟེ་བ་གིས་ ཐབས་བྱུས་གཙོ་རིམ་ཅན་༨ གསལ་སྟོན་འབད་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཚུ་གི་གྲས་ཁར་ ལོ་ཐོག་དང་འབྲེལ་བའི་ ཐབས་ལམ་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཚུ་ ཚུད་དེ་ཡོདཔ་ད་ ཐབས་ལམ་དེ་གིས་ ཁེ་ཕན་སྦོམ་ར་ འབྱུང་ཚུགས་ནི་མས་ཟེར་ཨིན་པས།

ཐབས་བྱུས་དེ་ཚུ་ སྦྱོང་བརྡར་གྱི་སྐབས་ལུ་ གསལ་སྟོན་འབད་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་ ལག་ལེན་དངོས་བསྟར་དང་ ཡིག་ཐོག་ལས་ ཐབས་ལམ་སྒྲིག་ནི་ཚུ་ག་ར་ དྭངས་གསལ་སྦེ་ གསལ་སྟོན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

འབྲུག་གིས་ མ་འོངས་པའི་ནང་ སོ་ནམ་ཡུན་བརྟན་བཟོ་ནི་དེ་ཨིནམ་ལས་ ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྒོ་ལས་ སོ་ནམ་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་ཚུ་ ཡར་དྲག་བཟོ་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་སྦོམ་ར་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

སྦྱོང་བརྡར་དེ་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༢༤ ལས་འགོ་བཙུགས་ ཚེས་༢༦ ལུ་ མཇུག་བསྡུ་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

Yangyel Lhaden

Students who have completed or are currently taking Technical and Vocational Education and Training (TVET) programmes as elective subjects in schools can now apply for credit transfers to Technical Training Institutes (TTIs) for certification.

Credit transfer allows students to apply academic credits earned at one institution toward their degree requirements at another institution.

The officiating director of Department of Workforce Planning and Skills Development, Sangay Dorji, said that the credit transfer mechanism is an opportunity for students to seamlessly continue their education and enhance their skills in technical fields. “This mechanism is aimed at promoting TVET, encouraging students, and providing career pathways for those in school who are taking up TVET.”

Sangay Dorji emphasised that every hour students spend in TVET electives would be recognised and eligible for credit transfer to TTIs.

Previously, without this mechanism, students had to start from scratch at TTIs to obtain certification, a process that was both time-consuming and discouraging.

The principal of one of the TVET pilot schools said that students did not opt for TVET programmes in the past mainly because of the lack of a credit transfer mechanism. “With this reform, we are quite positive that the number of students taking up TVET will increase.”

Currently, seven pilot schools across the country—Bayling, Rangjung, Chumey, Punakha Central Schools, Khuruthang, Babesa Middle Secondary Schools, and Bajothang Higher Secondary School—have been offering TVET as an elective since 2020.

These schools offer electrical and welding courses, with only Bajothang Higher Secondary School providing an automobile course.

The introduction of credit transfer mechanism is a key aspect of the TVET curriculum reforms.

Officiating Director Sangay Dorji said that the credit transfer mechanism could not be rolled out immediately with the elective curriculum because the framework for the credit transfer mechanism was only fully developed last year, which is why it could be implemented this year.

Although TVET courses are based on an NC2 level curriculum, integrating them with general education posed challenges for certification, he said. “This makes credit transfer important because to complete the course for certification students have to go to TTI and we don’t want our children to just spend time in TVET courses in school without their hours being recognised.”

Unlike general education, where students must complete an entire academic year regardless of their interest, the TVET curriculum operates on an hourly basis. “This means the time students invest in their TVET courses will now be valued,” Sangay Dorji said. “We want to ensure that every hour spent learning translates into credit, helping students advance in their technical education.”

YK Poudel

In a step towards promoting sexual and reproductive health and rights (SRHR) among young people, Y-PEER Bhutan launched the SHIFT Campaign 2.0 on September 12, engaging students in four schools across Zhemgang.

The campaign aims to empower students through education on critical topics such as consent, gender-based violence (GBV), menstrual health and hygiene, and mental health, among others.

The campaign involved students of Zhemgang Central School (CS), Yebilaptsa CS, Buli CS, and Sonamthang CS.

Chimi Rinzin Wanglee, a 16-year-old student and scout leader at Zhemgang CS, said that this programme will be pivotal in making people aware of sexual health and proper healthcare. “It empowers youth to explore important areas and share knowledge in the community.”

He said that such programmes are crucial for students, especially living in remote areas. “The poverty rate in rural areas is high, which makes it even more important for people to understand sexual health awareness, gender equality, and reducing health risks.”

Jampel Lhamo, one of the facilitators, said that the campaign will train 20 participants from each school as SRHR Champions, who will advocate on these critical issues. “Youth usually are open to their peers during the times of need for which a peer with knowledge on such issues will be in a better position to help.”

Participants are trained on SRHR, Comprehensive Sexuality Education, GBV, and menstrual health management.

So far, the campaign has covered more than 670 students, with 43 of them becoming certified SRHR Champions.

As a part of the advocacy programme, sanitary pads are also donated in each school to highlight menstrual health and hygiene.

The final phase of the campaign ‘Strengthening Linkages’ will bring together local leaders and health officials for an interactive consultation meeting. “During this meeting, we will present our findings and discuss future support for young people,” Jampel Lhamo said.

Y-PEER Bhutan, in collaboration with Canada Fund for Local Initiatives and Save the Children, is committed to a peer-to-peer approach, emphasising youth-led education. Since its inception in 2012, Y-PEER has grown to include over 2,000 young members across the country, focusing on SRHR, mental health, and gender-based violence.

Last year, Y-PEER Bhutan gave orientation to 1,120 students and 101 teachers on SRHR and peer education.

“Our goal is to equip students and local leaders with the knowledge to exercise their rights,” Bhawana Pradhan, a programme mentor, said.   

Despite the progress, many critical topics remain stigmatised in Bhutan. “These issues are still perceived as taboo, leading to significant discrimination,” she said. “Educating young people is essential to avoid severe societal consequences.”

The recently launched State of World Population report 2024 by UNFPA underscores the urgency of these initiatives, revealing that while 83 percent of laws guarantee access to sexual and reproductive healthcare, the adolescent birth rate remains at 10 percent and child marriage instances have increased by 26 percent since 2006. Globally, contraceptive prevalence among youth stands at only 40 percent for general methods.

“Y-PEER Bhutan aims to normalise conversations around SRHR and empower young people to make informed decisions,” Bhawana Pradhan said. 

The SHIFT Campaign 2.0 will end on September 28.

ISRO has allocated an additional 16 megahertz of bandwidth

Sherab Lhamo

More than 13,000 Dish TV users in the country connected to the South Asia Satellite (SAS) will be able to watch Bhutan Broadcasting Service (BBS) channels in High Definition (HD) by next year.

Currently, rural communities receive broadcasts in Standard Definition (SD).

HD transmission for cable television subscribers through multi-service operators, NetCom Bhutan Limited and Drukcom Private Limited, was launched on July 26 last year.

The initiative is part of a broader collaboration between GovTech and the Indian Space Research Organisation (ISRO).

The two organisations signed a Joint Plan of Action (JPoA) on March 21 this year. Following this, a Joint Working Group was formed with relevant representatives from both sides.

During a meeting on September 6, 2024, the Joint Working Group reviewed ongoing bilateral space cooperation and mapped out future initiatives outlined in the JPoA.

Following a request from GovTech, ISRO allocated an additional 16 megahertz of bandwidth on the SAS, which will enable the upgrade of two BBS HD channels for Dish TV users.

A GovTech official said that this added bandwidth enhances communication capacity on the satellite and is essential for disaster communication, broadcasting TV and radio channels, and connecting seven remote schools.

The JPoA has identified 10 areas for co-operation including workshops for government officials on the use of satellite data for evidence-based policy-making, sharing of appropriate data using ISRO satellites for developing applications across sectors and allocating slots for Bhutanese space scientists at training programmes similar to the UNispace Nanosatellite Assembly and Training programme conducted by ISRO.

The plan also includes collaboration between the College of Science and Technology and the Indian Institute of Space Science and Technology in Thiruvananthapuram, India focusing on capacity-building in space science and exploring nano-satellite projects between students from both countries.

The GovTech official said that the goal of the plan is to implement these activities within a three-year time frame, with possible time extension.

The Joint Working Group will hold regular meetings to oversee and supervise the implementation of the planned activities.

Bhutan will be richer by USD 4.6 million to strengthen weather forecast, early warning systems and climate adaptation actions. This intervention is both timely and essential, given the increasing unpredictability of weather patterns in the region.

Perched within the fragile Himalayan ecosystem, Bhutan is bearing the brunt of climate change, despite contributing little to its causes. Recent events highlight the growing urgency. On the “blessed rainy day” not all were blessed— a wall collapsed at Changzamtog after a brief but heavy downpour, damaging a house and leaving the area at risk. Yet, the rain did not extend beyond Changzamtog, underscoring the erratic nature of recent weather conditions.

Freak weather has become increasingly common. Many, particularly farmers, are witnessing shorter but more intense bursts of rainfall that cause more harm than good. Acknowledging Bhutan’s vulnerability, policymakers and development partners have focused on striking a balance between development and resilience in the face of a rapidly changing climate.

While Bhutan may have a roadmap for climate-resilient development, much depends on global actions. What we need is robust investment in scientific research to provide accurate data that informs sound policy decisions. The country is grappling with an uptick in natural disasters, including glacial lake outburst floods and extreme weather events. Strengthening our technical, institutional, and human capacity is critical.

The impacts are already evident: retreating glaciers, unseasonal rainfall, and hotter summers. High up in the mountains, potentially catastrophic changes are underway. Scientists are now examining a more severe phenomenon—permafrost thawing. This occurs as the Himalayan ice cap melts, destabilising mountain peaks. The permafrost, which remains frozen year-round beneath the surface, is thawing, weakening the mountains. This leads to rock falls, avalanches, and landslides.

In the Himalayan region, permafrost often goes unnoticed in discussions of climate change, but it poses a serious risk. For instance, in Lunana, permafrost plays a crucial role in holding moraine dams together, preventing glacial lakes from overflowing and causing disasters. But this balance is changing. Bhutan’s glaciers, fed primarily by monsoonal precipitation in the summer months, are now experiencing increased summer rainfall instead of snowfall due to warmer temperatures. Local experts are observing this shift firsthand.

Recent floods in Nepal and India were largely attributed to ice or rockfall into glacial lakes, causing them to overflow. In Bhutan, the moraine dam separating Thorthomi and Rapstreng lakes in Lunana is a particular concern. If it melts, the entire Punakha-Wangdue valley could face devastation.

While early warning systems may save lives, the broader economic and environmental losses could be staggering. Bhutan’s vital hydroelectric projects, for instance, would be at risk, and the consequences would ripple across the plains of India, where communities are highly vulnerable to flooding.

Investing in prevention and preparedness is essential. Bhutan is not immune to the global climate crisis, and without timely interventions, the consequences could be disastrous. Strengthening our climate resilience today is not just a choice, but an urgent necessity.

Sherab Lhamo

The Bhutan Taxi Association (BTA) has clarified that the inter-dzongkhag taxi rates circulating on social media are inaccurate and are not issued by the association.

Tshering Penjor, the executive director of the BTA, said that the association is not a regulatory body. He  pointed out that the taxi rate sheet circulating lacked the official BTA letterhead and seal, casting doubt on its validity.

The taxi fare rates circulating on social media indicate a charge of Nu 200 from Thimphu to Paro. However, according to the revised rates by the Bhutan Construction and Transport Authority (BCTA), each passenger should be charged Nu 314.

Based on BCTA’s inter-dzongkhag rate for a five to six-seater taxi, the fare is set at Nu 23.31 per kilometre. For roughly 54-kilometre journey from Thimphu to Paro, the total cost is Nu 1,258, which, when divided among four passengers, amounts to around Nu 314 per person.

During a Facebook Live session on September 18, Tshering Penjor, clarified that the incorrect fare sheet had been uploaded to a Facebook group.

Upon further inquiry, those responsible for the post were unaware of the original source of the information.

Tshering Penjor said that inter-dzongkhag travel fares face fewer issues compared to intra-dzongkhag travel.

However, some commuters expressed frustration with taxis, citing unreliability and frequent disputes with drivers, which have led many to prefer city buses instead.

One social media user sasked: “How can we ensure taxi drivers accept the correct fare? Many passengers pay the fare demanded to avoid conflict.”

Tshering Penjor also addressed suggestions about implementing an app or meter reading system for taxis. He said that apps like Uber would not work in Bhutan because taxis here were typically shared, unlike Uber’s private reservation model.

Regarding a meter system, he noted potential challenges, as drivers might exploit the system by taking longer routes, which could increase conflicts between passengers and drivers.

He suggested establishing fixed taxi rates for specific areas. For example, he said, areas like Lungtenzampa, Changangkha Lhakhang, and Zilukha could have fixed fares, either Nu 100 or Nu 150, which could be communicated to the public to benefit both passengers and drivers.

He said that implementing fixed taxi rates would help address the issue of double fares charged during night time.

BCTA indicated that these fare revisions are based on a computational model that takes into account various factors, such as annual recurring expenses, registration and renewal fees, insurance premiums, fitness tests, driver salaries, and overall operational costs.

Tshering Penjor said that data is collected from taxi drivers in each dzongkhag, which is then entered into the system to calculate an average fare after considering all operational costs.

Chencho Dema

Wangdue—Karma Namgay, a 37-year-old farmer from Phuntshothang in Samdrupjongkhar, is among 16 participants attending a three-day training on climate-smart agricultural technologies. The programme, held at the Agriculture Research and Development Centre (ARDC) in Bajothang, Wangdue, aims to empower farmers and field officers to enhance their practices and generate sustainable income.

This training module is designed to provide participants with practical skills and knowledge in climate-smart technologies, enhancing their ability to implement sustainable agricultural practices in their regions.

Organised by the European Union’s Technical Assistance for Agri-food Systems (EU-TAAS) project, implemented by FAO Bhutan in collaboration with the Ministry of Agriculture and Livestock, the training brought together participants from various organisations, including Tarayana Foundation, Samdrupjongkhar Initiative (SJI) and Farm Machinery Corporation Limited (FMCL) and farmers from across the country.

Karma Namgay, who has been practicing traditional farming for many years, shared that despite his experience, he had never attended any training on climate-smart agricultural technologies, relying solely on knowledge passed down through generations.

“There were times when pests infested my paddy fields, and I felt helpless, not knowing what to do. But thanks to this workshop, I now know how to manage such situations and take the right steps,” he said.

According to the “Assessment for Climate Risks on Agriculture for NAP Formulation”, climate change is having a profound impact on agriculture, particularly on agricultural pests and diseases.

Climate-smart agriculture (CSA) has been identified as a key adaptation measure to address these challenges. However, Bhutanese farmers lack sufficient knowledge of CSA, largely due to the limited availability of training and support. With recent training opportunities, farmers are now optimistic about the potential for positive changes in the agricultural sector.

One participant emphasised the severe impact of climate change on farmers and stressed the importance of training and solutions to tackle these challenges. “By adopting these methods, we can not only improve food sufficiency but also ensure food security,” he said.

The ARDC in Bajothang has introduced eight key CSA technologies: biochar, bokashi, azolla, improved potting media, composting and mulching, rice husk biochar, fermented rice bran fertilizer, Bhutan Agri-Microbial Solution, gelatin solution, starch solution, wood and bamboo vinegar, and water harvesting technology.

These technologies were presented to participants during the training sessions, which were divided into morning and afternoon segments. The morning sessions covered theoretical lessons, introducing participants to various pesticides, weedicides, and best practices for dealing with these challenges. In the afternoons, participants engaged in practical, hands-on training.

As Bhutan aims for a sustainable future in agriculture, climate-smart practices offer a promising solution. By adopting innovative technologies, data-driven strategies, and resilient farming methods, the country is working to overcome the challenges posed by climate change, natural disasters, and other pressing agricultural concerns.

The training, which began on September 24, concludes today.

KP Sharma

The highly  anticipated Bhutan Innovation Forum (BIF), set to take place from October 1 to 3 at Dungkar Dzong in Pangbisa, Paro, will bring together some of the brightest minds from around the globe to explore the intersections of mindfulness, innovation, entrepreneurship, and sustainability as Bhutan embarks on the ambitious project of creating the world’s first mindfulness city in Gelephu.

The Gelephu Mindfulness City (GMC), envisioned by His Majesty the King, will blend civil infrastructure, green technologies, and mindful innovation to create a community rooted in harmony, well-being, and happiness.

His Majesty the King announced the establishment of GMC on 17 December 2023.

This ground-breaking project aims to not only transform Bhutan’s economy but also enhance its engagement in international markets while generating future opportunities for Bhutanese people.

According to GMC’s official website, the city is an innovative urban development project that integrates economic growth with principles of mindfulness, holistic living, and sustainability.

Located strategically at the intersection of South Asia, ASEAN, and China, GMC will capitalise on Bhutan’s commitment to sustainable development, its rich cultural heritage, and its strong governance framework. This positioning is expected to establish GMC as a global leader in mindful and sustainable urban development.

The GMC will be a sanctuary for global businesses and professionals who seek to combine sustainability, spiritual wellbeing, and commercial success. The project will proceed based on the philosophy of “Building with Nature” so that related structures are integrated with their pristine surroundings.

Spanning over 2,500 square kilometres in and around Gelephu in the Sarpang district, the city will attract businesses and professionals looking to thrive in an environment that harmonises economic success with environmental and spiritual values.

The GMC’s development will focus on seven core economic clusters—spirituality, health and wellness, education and knowledge, green energy or tech industries, finance, agritech and forestry, and airport economy.

In addition, the BIF serves as a platform to generate ideas and map out pathways to bring this ambitious vision to life.

During the three-day event, leading global thinkers will discuss how Bhutan can evolve into a knowledge-based economy, where mindful innovation aligns with holistic well-being and economic progress.

The speakers and discussions will also explore the connections between art, technology, and mindful entrepreneurship, emphasising investments that promote sustainability.

According to the event organiser, more than 70 distinguished speakers are expected to speak at the event, covering diverse topics such as integrating mindfulness into education and leadership, leveraging blockchain for knowledge economies, utilising AI in digital services and governance, promoting environmental, social and governance investments for climate resilience, and developing carbon markets for sustainable growth.

The speakers are expected to deliver presentations and engage in various panel discussions on different broad-based themes each day, starting with mindfulness and innovation on the first day, followed by innovation and entrepreneurship on the second day, and concluding with entrepreneurship and sustainability on the third day.

The registration for the BIF has attracted a significant number of Bhutanese and international participants from the initial months.

With over 750 Bhutanese registrations in the first few months and limited seats at the venue, the BIF organiser has announced that it can accommodate only about 450 Bhutanese and 500 international participants.

༉ སྐྱེས་ལོ་༢༦ ལང་མི་ པེ་རིམ་ བྷ་དུར་རའེ་གིས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༩ ལུ་ ཁོ་རའི་བཟའ་ཚང་ཚུ་ རྡོ་རྗེ་རྩེ་ ཅཱར་ག་རི་ལས་ གསར་སྤང་ རྟ་རས་ཐང་ རྡོ་རྗེ་རྩེ་ སེངྒེ་ད་ར་ལུ་ སྤོ་བཤུད་འབད་བའི་སྐབས་ ཐོག་ཚད་༡ འབད་མི་ སྡོད་ཁྱིམ་ཅིག་ རྐྱབ་ནི་གི་ འཆར་གཞི་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
པེ་རིམ་ བྷ་དུར་རའེ་དེ་ མཐའ་ཟུར་གཡུས་ཚན་ལས་ དགེ་ལེགས་ཕུག་-རྟ་རས་ཐང་གཞུང་ལམ་བདའ་སྟེ་ སྤོ་བཤུད་འབད་མི་ གུང་པ་༧ ཡོད་མིའི་གྲས་ལས་ གཅིག་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ རྟ་རས་ཐང་རྒྱལ་སྲུང་བཟའ་འཐུང་ཉེན་སྲུང་ བཟོ་སྐྲུན་འབད་མི་དེ་ དགེ་ལེགས་ཕུག་དྲན་ཤེས་ཁྲོམ་ཚོགས་ལས་འགུལ་ བཟོ་མི་ལུ་བརྟེན་ཨིན་པས།
རྒྱུན་བརྟན་དང་ ཉེན་སྲུང་ཅན་གྱི་སྡོད་ཁྱིམ་ཅིག་ རྐྱབ་ནིའི་དོན་ལས་ པེ་རིམ་ བྷ་དུར་རའེ་གིས་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༣.༥ སྦེ་ ས་ཆ་ཌིསི་༥༠ བཙོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ བཟོ་སྐྲུན་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ གནང་བ་བསྒུགས་ཏེ་ཡོདཔ་ད་ ད་རེས་ནངས་པ་ ཁྱིམ་རྐྱབ་ནི་ བཀག་ཆ་འབད་མི་དེ་ སྤྱི་ཟླ་༡༠ པའི་ནང་ ཡངས་ཆག་གཏང་ནི་གི་ ལོ་རྒྱུས་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།
པེ་རིམ་ བྷ་དུར་རའེ་ལུ་ ས་ཨེ་ཀར་༣ དང་ ཌིསི་༧༠ ཡོད་མི་ལས་ ཌིསི་༥༠ ནང་ རྡོག་མ་ཤིང་༧༠ དང་ ཧུམ་ཅུང་ཤིང་༥༠ ཨམ་ཅུ་ཀུ་ལི་ གུ་ལི་ཤིང་ཚུ་ བཙུགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གནམ་དགུན་ལུ་ ཤིང་འཛུགས་སྐྱོང་འཐབ་ནིའི་དོན་ལུ་ ས་བརྐོ་འཕྲུལ་ཆས་བཙུགས་ཏེ་ རྩྭ་བརྔ་ནི་གི་ ལས་རིམ་ཡོདཔ་ད་ ས་ཆ་དེ་ནང་ རྡོག་མ་ཤིང་ཚུ་ བཙུགས་ནི་ལུ་ ལྕངམ་གྲ་སྒྲིག་འབད་དེ་ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལོ་ལས་བཅད་དེ་ མཐའ་ཟུར་ནང་ མི་དང་རི་དྭགས་སེམས་ཅན་དང་འབྲེལ་བའི་ དཀའ་ངལ་ནང་ སྡོད་ཡོདཔ་ལས་ ད་རེས་ ས་གནས་གཞན་ཁར་ སྤོ་བཤུད་འབད་མི་གིས་ འཇོན་ཐངས་ཅན་གྱི་ཐབས་ལམ་ཅིག་ལུ་ འགྱུར་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ས་ཆ་ནང་ སྡོད་ནི་རྐྱངམ་གཅིག་མེན་པར་ འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་ གཞི་རྟེན་ལེགས་ལྡན་དང་ སྐྱེལ་འདྲེན་ དེ་ལས་ དེང་སང་གི་ མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་གི་དོན་ལུ་ཨིན་པས།
ཧེ་མའི་གཡུས་ཚན་ནང་ འཁོར་ལམ་དང་ བརྒྱུད་འཕྲིན་དང་ གློག་མེ་གི་ ཞབས་ཏོག་ཚུ་མེད་པའི་ཁར་ ས་གྱེན་དང་ ཁྱིམ་ཚུ་ཡང་ ནགས་ཚལ་ནང་ ཁ་གཏོར་ཏེ་ཡོདཔ་ལས་ སྤོ་བཤུད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ད་རེས་ འུང་ཆི་ལོ་ལུ་སྡོད་མི་ ཀར་ཀ་ བྷ་དུར་རའེ་ཡང་ ས་གནས་གཞན་ཁར་ སྤོ་བཤུད་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ ཉེན་སྲུང་དང་ དགའ་སྤྲོ་བྱུང་སྟེ་ཡོདཔ་ད་ ལོ་༤ གི་ཧེ་མར་ རྡོ་རྗེ་རྩེ་ ཅཱར་ག་རི་ལུ་ སྡོད་པའི་སྐབས་ མི་ཚེ་དེ་ མ་འདྲཝ་སྦེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཉི་དྲོད་ལུ་བརྟེན་ སྡོད་ཡོདཔ་མ་ཚད་ མི་སྡེ་ནང་ བརྒྱུད་འཕྲིན་གྱི་ ཞབས་ཏོག་ལེགས་ཤོམ་མེདཔ་ལས་ བརྒྱུད་འཕྲིན་གཏང་ནིའི་དོན་ལས་ དུས་ཡུན་སྐར་མ་༤༠ དེ་ཅིག་ རྐང་སྟོང་སྦེ་ འགྱོ་དགོཔ་ཐོན་ཡོདཔ་ད་ གནམ་མེད་ས་མེད་ ཚ་དྲོད་ཡོད་ཡོད་རུང་ སྤང་ནང་མེ་འཕུ་སྟེ་ ལྟོ་འབད་བཟའཝ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ས་མཚམས་བདའ་སྟེ་ ཤ་བདའ་མི་ཚུ་གིས་ ཀྲོབ་བདའ་རྐྱབ་དོ་ཡོདཔ་ལས་ ཉིན་ནུབ་མེད་པར་ འདྲོག་འབྱེལ་ཐོག་ལུ་ སྡོད་ཡོདཔ་ད་ ད་རེས་ ང་བཅས་ག་ར་ ས་མཚམས་ལྟ་རྟོག་དམ་སྒྲིང་ཐོག་ལུ་ཡོདཔ་ལས་ རྒྱལ་སྲུང་ལས་འགུལ་ལུ་བརྟེན་ དགའ་ཚོར་སྦོམ་ཡོད་ཟེར་ ཀར་ཀ་ བྷ་དུར་རའེ་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
ས་གནས་ཀྱི་ མི་ཚུ་གིས་ འཚོ་བ་སྐྱོང་ནིའི་དོན་ལུ་ ཚལ་ལུ་དང་ སྒོ་ནོར་སེམས་ཅན་ལུ་ བརྟེན་སྡོད་ཡོད་རུང་ ད་རེས་ སོ་ནམ་པ་ཚུ་ ལོ་ཐོག་ཚུ་ དམིགས་བསལ་དུ་ གླངམོ་ཆེ་ཚུ་ སྲུང་དགོཔ་མི་ཐོན་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
བཟའ་ཚང་གི་ ས་ཆ་ཨེ་ཀར་༥ དང་ ཌིསི་༤༤ དེ་ ཁོང་སྤུན་ཆ་༡༠ ལུ་ བགོ་བཤའ་རྐྱབ་སྟེ་ ད་རེས་ རྡོག་མ་ཤིང་དང་ ཚོད་བསྲེ་ ཨ་ལཱན་ཅི་ ཤིང་འབྲས་ ཨམ་ཅུ་ཀུ་ལི་དང་ ངང་ལག་ གུ་ལི་ ཧུམ་ཅུང་ལ་སོགས་པ་ཚུ་ འཛུགས་སྐྱོང་འབད་ཡོདཔ་ད་ ཁོང་ཆ་ཁྱབ་ཀྱིས་ རྒུད་འཐུས་དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༡.༢ ཐོབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྡོ་རྗེ་རྩེ་ཚོགས་པ་ ཧ་རི་ རའེ་གིས་ གཡུས་ཚན་གསརཔ་ནང་ གཏན་འཇགས་ཀྱི་ ཁྱིམ་ཅིག་རྐྱབ་ཡོད་པའི་ ཆུ་ཤོག་ཁྱིམ་ནང་ ཚོད་བསྲེ་ཚུ་ འཛུགས་སྐྱོང་འཐབ་སྟེ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ཤིང་འབྲེལ་དང་ ཨ་ལཱན་ཅི་ཚུ་ཡང་ བཙུགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ གླངམོ་ཆེ་ཚུ་ལུ་བརྟེན་ ཚལ་ལུ་དང་ རྡོག་མ་ཤིང་ དེ་ལས་ རེད་རྐྱངམ་གཅིག་ འཛུགས་སྐྱོང་འཐབ་དོ་ཡོདཔ་ད་ ད་རེས་ མི་དང་རི་དྭགས་སེམས་ཅན་བར་ནའི་ དཀའ་ངལ་དེ་ མར་ཕབ་སོང་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
གསོ་བའི་ཞབས་ཏོག་ཚུ་ ཉེ་འདབས་ལུ་ཡོདཔ་ལས་ གསོ་བའི་ཞབས་ཏོག་ཚུ་ཡང་ འཇམ་ཏོང་ཏོ་སྦེ་ ཐོབ་ཚུགས་དོ་ཡོདཔ་ད་ གཡུས་ཚན་གསརཔ་དེ་ སློབ་གྲྭའི་སྦོ་ལོགས་ཁར་ཡོདཔ་ལས་ ཨ་ལོ་ཚུ་ རྐང་སྟོང་སྦེ་ འགྱོ་མི་དགོ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འུང་ཆི་ལོ་ལས་ སྐྱེས་ལོ་༧༦ ལང་མི་ གར་ཇ་མཱན་རའེ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ད་རེས་ གཞུང་ལམ་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་དང་ གསོ་བའི་ལྟེ་བ་ སློབ་གྲྭ་ དེ་ལས་ རྒེད་འོག་ལྟེ་བ་ཚུ་ ཐོབ་སྟེ་ཡོདཔ་ད་ ཧེ་མ་འབད་བ་ཅིན་ རྒེད་འོག་ལྟེ་བའི་ནང་ འགྱོ་ནིའི་དོན་ལས་ ཆུ་ཚོད་ལས་བཅད་དེ་ ལམ་འགྱོ་དགོཔ་མ་ཚད་ གནམ་བྱཱར་ལུ་ སྣུམ་འཁོར་ཡང་ མི་ཐལ་ཟེར་ཨིན་པས།
ཧེ་མ་ རྡོ་རྗེ་རྩེ་ ཅཱར་གར་རི་ལུ་ གུང་པ་༧ ཡོད་མི་དེ་ ད་རེས་ བཟའ་ཚང་༧༡ ལུ་ ཡར་སེང་སོང་སྟེ་ཡོདཔ་ད་ གཡུས་ཚན་དེ་ནང་ ས་ཚབ་ལེན་ཏེ་ རྒེད་འོག་ལྟེ་བའི་ཉེ་འདབས་དང་ ས་གནས་ལེགས་ཤོམ་ཅིག་ནང་ སྤོ་བཤུད་འབད་བའི་ཁར་ ས་གནས་ཀྱི་མི་ཚུ་གིས་ ཏི་རུ་དང་འབྲེལ་བའི་ རྒུད་འཐུས་ཚུ་ཡང་ ཐོབ་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༢༥ ལུ་ རྩི་རང་རྫོང་ཁག་གིས་ ལོ་བསྟར་གནང་སྲོལ་ཡོད་པའི་ འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོ་དེ་ གཞུང་གྲྭ་ཚང་གི་ ལས་ཚོགས་སློབ་དཔོན་སངས་རྒྱས་རྡོ་རྗེ་མཆོག་གིས་ དབུ་བཞུགས་ཐོག་ རྩི་རང་རྣམ་རྒྱལ་ཆོས་གླིང་གྲྭ་ཚང་དང་ རྫོང་ཁག་བདག་སྐྱོང་གིས་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་སྟེ་ དགེ་འདུན་འདུས་པ་རྒྱ་མཚོ་དང་ དད་ཅན་མི་སེར་བརྒྱ་ལས་བཙད་མི་ཚུ་གིས་ ཚོགས་གནང་དོ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

༉ བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ པདྨ་ཐང་ལུ་ སྐྱེས་ལོ་༢༡ ལང་མི་ ཡངས་བཙོན་པ་ཅིག་ དམར་བསད་འབད་ཡོདཔ་སྦེ་ མཐོང་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༢༣ གྱི་ དྲོ་པ་ཧ་སག་ བཙོན་པ་གཞན་ཅིག་གིས་ མགུ་འཐོམས་པའི་ གནད་དོན་ཅིག་གི་ཐོག་ལུ་ དམར་བསད་འབད་ཡོད་པའི་ ཁ་ཉེས་བཀལ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
དགེ་ལེགས་ཕུག་ལས་ སྐྱེས་ལོ་༣༠ སོ་གྲངས་ཀྱི་ སྔ་ཆ་ནང་འབད་མི་ དོགས་པ་ཅན་དེ་ལུ་ ཁོ་རའི་ བཙོན་ཁྲིམས་ལྷག་ལུས་ ལོ་༣ ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ཁོ་གིས་ རྐྱེན་ངན་མ་འབྱུང་པའི་ཧེ་མ་རྐྱངམ་གཅིག་ ཉམས་རྒུདཔ་དེ་ ངོ་ཤེས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ནད་ཡམས་ཀོ་བིཌ་-༡༩ འི་སྐབས་ སྨྱོ་རྫས་ཀེ་ཧང་ནག་ཚོང་འཐབ་པའི་ ཉེས་འཛུགས་ཕོག་མི་ ཉམས་རྒུདཔ་དེ་ཡང་ བཙོན་ཁྲིམས་ལོ་༥ ཕོག་པའི་ལྷག་ལུས་ ལོ་༢ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
བྱུང་རྐྱེན་གྱི་ དུས་ཚོད་ངོ་མ་ ཤེས་རྟོགས་མེད་རུང་ གནས་ཚུལ་འབྱུང་ཁུངས་དང་འཁྲིལཝ་ད་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༢༣ ལུ་ དྲོ་པའི་ཆུ་ཚོད་ཕྱེད་དང་༣ དེ་ཅིག་ལུ་ ཉམས་རྒུད་པའི་བཟའ་ཚང་ལུ་ བརྡ་ལན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཉམས་རྒུདཔ་གི་ ཕོཝ་གི་འོག་ཕྱོགས་ལུ་ རྨ་སྐྱོན་སྦོམ་བྱུང་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ལགཔ་གུ་ རྨ་སྐྱོན་ཚུ་བཏོན་ཡོདཔ་ལས་ ཁོ་ར་འཐབ་འཛིང་འབད་ཡོད་པའི་ དོགས་པ་ཡོདཔ་ད་ མགུ་ཏོ་གུ་ཡང་ རྨ་སྐྱོན་སྦོམ་བཏོན་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ གསོ་བའི་ལས་བྱེདཔ་ཚུ་ ས་ཁོངས་ནང་ལྷོདཔ་ད་ ཤི་ཡོདཔ་སྦེ་ མཐོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྔོན་འགྲོའི་ཞིབ་འཚོལ་དང་འཁྲིལཝ་ད་ དམར་བསད་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ མཚོན་ཆ་དེ་ དཔའ་རྟགས་ལག་ལེན་འཐབ་ནུག་ཟེར་ཨིན་པས།
བཙོན་པ་ཅིག་གིས་ མགུ་ཏོ་གུ་ རྨ་སྐྱོན་བཏོན་ཡོདཔ་ལས་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༢༣ ལུ་ བདེ་བ་ཐང་སྨན་ཁང་ནང་ སྨན་བཅོས་འབད་བར་ བསྐྱལ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
བཙོན་པ་དེ་ དུས་ཡུན་ཆུ་ཚོད་དག་པ་ཅིག་གི་རིང་ ལྟ་རྟོག་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ ཁོ་ར་ འཐབ་འཛིང་ནང་ འབྲེལ་གཏོགས་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ མ་ཤེསཔ་ཨིན་པས།
གནས་ཚུལ་འབྱུང་ཁུངས་ལ་ལུ་ཅིག་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཁོ་ར་ བར་འཛུལ་འབད་ནིའི་ དཔའ་བཅམ་པའི་སྐབས་ རྨ་སྐྱོན་བྱུང་ནུག་ཟེར་ཨིནམ་ད་ གཞན་མི་ཚུ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཁོ་ར་ཡང་ འཐབ་འཛིང་ནང་ གྲལ་གཏོགས་འབད་མི་ཅིག་ ཨིན་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
ལོ་རྒྱུས་ཚུ་དར་ཁྱབ་འགྱོ་མི་དང་འཁྲིལཝ་ད་ བྱུང་རྐྱེན་དེ་ ག་དེ་སྦེ་བྱུང་ཡོདཔ་ཨིན་ནའི་ ལོ་རྒྱུས་ཚུ་ མ་མཐུནམ་སྦེ་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།
མཐོང་མི་ཚུ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཆ་རོགས་སྡེ་ཚན་གྱི་བར་ན་ འཐབ་འཛིང་བྱུང་ནུག་ཟེར་ཨིནམ་ད་ གཞན་ཅིག་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཉམས་རྒུདཔ་དང་ དོགས་པ་ཅན་དེ་ དེ་ཚེ་དྲོ་པ་ཁམས་ཅིག་ཁར་ འཐབ་འཛིང་བྱུང་ནུག་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ཨིན་རུང་ དེ་ཚེ་ཕྱི་རུ་ སྐྱེས་ལོ་༢༡ ལང་མི་ ཕོ་སྐྱེས་དེ་ལུ་ གྱི་གསོབ་སྟེ་ཡོདཔ་ད་ རྩོད་རྙོགས་དེ་ ག་ཅི་ལུ་བརྟེན་ བྱུང་ཡོདཔ་ཨིན་ན་དང་ དུས་ཚོད་ངེས་ཏིག་མ་ཤེས་པར་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
དོགས་པ་ཅན་དེ་ ཉིནམ་གཅིག་གི་རྒྱབ་ལས་ ངོས་འཛིན་འབད་ཚུགས་ནི་དེ་གིས་ འཛིན་བཟུང་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གནས་ཚུལ་འབྱུང་ཁུངས་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ གནད་དོན་དེ་ནང་འབྲེལ་བ་ཡོད་མི་ གོ་ཡངས་བཙོན་པ་༡༠ འཛིན་བཟུང་འབད་ཡོདཔ་ད་ བཙོན་པ་སྡེ་ཚན་ཅིག་གིས་ ཉམས་རྒུདཔ་དེ་ ས་གནས་སོ་སོར་ཅིག་ནང་ ཁྱིད་སོང་ཡོདཔ་འོང་ནི་མས་ཟེར་ གནས་ཚུལ་འབྱུང་ཁུངས་ཚུ་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་རུང་ ད་ལྟོ་ བདེན་དཔྱད་འབད་དགོཔ་ཨིན་པས།
ཚེ་འདས་ཀྱི་ཕུངམ་དེ་ ཚེ་འདས་ཀྱི་སྐུདཔ་ལུ་ རྩིས་སྤྲོད་འབད་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ཁ་ཙ་ མེ་སྦྱང་འབད་ཡོདཔ་ད་ ཚེ་འདས་ཕོ་སྐྱེས་དེ་ གསར་སྤང་ལས་ཨིན་པས།
ཚེ་འདས་ཀྱི་བཟའ་ཚང་ནང་ བུ་གཅིག་ལས་བརྒལ་མེདཔ་ད་ ཁོ་ལུ་ ཨ་ཞེམོ་༥ དང་ ནུ་གཅུང་༡ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཁྲིམས་སྲུང་འགག་པའི་ ཞིབ་དཔྱད་སྡེ་ཚན་ཅིག་ ཁ་ཙ་དྲོ་པར་ ས་ཁོངས་དེ་ནང་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་བར་ བཏང་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

བཙན་སྐྱོགས་དབང་འདུས།

༉ ཨེ་ཤི་ཡེན་གོང་འཕེལ་དངུལ་ཁང་གིས་ མི་མང་གཞི་རྟེན་ལས་འགུལ་ནང་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་བཀྲམ་སྤེལ་དོན་ལུ་ གཞུང་ལུ་རྒྱབ་སྐྱོར་ ཡུ་ཨེས་ཌི་ས་ཡ་༡༠ འབད་མིའི་ སྐྱིན་འགྲུལ་གན་ཡིག་གུ་ མཚན་རྟགས་བཀོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འདི་བཟུམ་གྱི་ རྩོལ་སྒྲུབ་དེ་ཡང་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་ཚུ་ སྒེར་གྱི་སྒྲིང་ཁྱིམ་གྱི་ ཁྱིམ་ཐོག་གུ་དང་ ཡིག་ཚང་གི་སྒྲིང་ཁྱིམ་ སྨན་ཁང་ སློབ་གྲྭ་ ཚོང་འབྲེལ་ཁང་ སྣུམ་འཁོར་བཞག་ཁྱིམ་ཚུ་ག་ར་གུ་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་ བཙུགས་སྒྲིག་འབད་མི་གིས་ ནུས་ཤུགས་མེ་ག་ཝཊ་༣༥ བཏོན་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
ལས་འགུལ་དེ་ སྤྱི་ཟླ་༡༠ པའི་ནང་ལས་ འགོ་བཙུགས་ཏེ་ ལོ་ལྔའི་རིང་ ལཱ་འབད་ནི་ཨིན་པས།
སྐྱིན་འགྲུལ་གན་ཡིག་གུ་ ཁ་ཙ་ ཨེ་ཤི་ཡེན་གོང་འཕེལ་དངུལ་ཁང་གི་གཙོ་འཛིན་ མ་སཏ་སུ་གུ་ཨ་ས་ཀ་བཱ་གིས་ འབྲུག་ལུ་ཉིནམ་༣ གྱི་ ལྟ་སྐོར་ལུ་འོངམ་དང་འབྲེལ་ མཚན་རྟགས་བཀོད་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་ ཨེ་ཤི་ཡན་གོང་འཕེལ་དངུལ་ཁང་དང་ འབྲུག་གཞུང་གི་བར་ནང་ མཉམ་འབྲེལ་དམ་ཟབ་ལུ་ དམིགས་ཏེ་ཨིན་པས།
ཨེ་ཤི་ཡན་གོང་འཕེལ་དངུལ་ཁང་ ནུས་ཤུགས་མཁས་མཆོག་ ཇོང་མི་སཱོན་གྱིས་ བཤད་མིའི་ནང་ འབྲུག་ལུ་ ཉི་དྲོད་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དེ་ གནམ་གཤིས་གནས་སྟངས་ཀྱི་ ཐབས་བྱུས་གཙོ་བོ་ཅིག་ ཨིན་མས་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ཉེན་སྲུང་དེ་ ཚ་གྱང་ཅན་ཅིག་ལུ་ གྱུར་ཡོད་མི་དེ་ཡང་ གློག་མེའི་མཁོ་འདོད་བཀོད་མི་ ཡར་སེང་དང་ གློག་མེ་ལངམ་མེད་མི་ དེ་ལས་ དམིགས་བསལལ་གྱི་ གནམ་དགུན་ལུ་ གདོང་ལེན་ཚུ་འབྱུང་དོ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
ཉི་དྲོད་ཀྱི་ དྲོད་ཤུགས་མཐོ་དྲག་ཡོད་མི་ལུ་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་རྒྱ་སྐྱེད་དང་ གློག་མེ་ལུ་བརྟེན་ནི་དེ་ མར་ཕབ་འབད་ཚུགས་ནི་དང་ ཉི་དྲོད་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དེ་ གནམ་དགུན་ལུ་ ཡར་སེང་འགྱོ་ཚུགས་པའི་ཁར་ གནམ་དགུན་གྱི་སྐབས་ལུ་ གཙང་ཆུ་ཚུ་བསྐམས་འགྱོ་དོ་ཡོདཔ་ལས་ གཙང་ཆུ་ཆུང་ཀུ་འགྱོ་དོ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ དེ་གིས་ གློག་མེ་ལུ་ལྷན་གྲོགས་དང་ ལོ་བསྟར་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་ ཡར་སེང་འབད་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ ཆུར་བརྟེན་གློག་མེ་ལུ་ བརྟེན་སྡོད་མི་ཅིག་འབད་ནི་དེ་གིས་ གནམ་དགུན་གྱི་སྐབས་ལུ་ གློག་མེ་ནང་འདྲེན་འབད་དགོཔ་འབྱུང་དོ་ཡོདཔ་ད་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༣ ཟླ་༡༢ པ་ལས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༤ ཟླ་༥ པ་ཚུན་ལུ་ འབྲུག་གིས་ གློག་མེ་ནང་འདྲེན་དངུལ་ཀྲམ་ཐེར་འབུམ་༦.༠༧ འབད་ཡོད་མི་ཚུ་ འདས་པའི་ལོའི་ དངུལ་ཀྲམ་ཐེར་འབུམ་༡.༧༥ དང་ཕྱདཔ་ད་ ཡར་སེང་སྦོམ་སྦེ་ར་ སོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཆུར་བརྟེན་གློག་མེ་ཕྱིར་ཚོང་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༡ ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་ཐེར་འབུམ་༢༤.༢ དང་ཕྱདཔ་ད་ ན་ཧིང་གི་ལོ་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་ཐེར་འབུམ་༡༦.༦༧ ལུ་ མར་བབས་སོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གཞུང་གི་ཁ་ཐུག་ལས་ དམིགས་ཡུལ་ཚུ་ སྦོམ་སྦེ་ར་བསྐྱེད་ཐོག་ལས་ སྤྱི་ལོ་༢༩༢༥ གི་ནང་འཁོད་ལུ་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་མེ་ག་ཝཱཊ་༥༠༠ ཐོན་སྐྱེད་འབད་ནི་དང་ སྤྱི་ལོ་༢༠༣༠ ལུ་ མེ་ག་ཝཊ་༡,༠༠༠ ཐོན་སྐྱེད་ཡར་སེང་འབད་ནི་ཨིན་པས།
རང་བཞིན་སླར་འབྱུང་ནུས་ཤུགས་འཛིན་སྐྱོང་འཆར་གཞི་ཨམ་༢༠༡༦ ཅན་མ་དང་འཁྲིལཝ་ད་ འབྲུག་གིས་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་ གི་ག་ཝཱཊ་༡༢ ཐོན་སྐྱེད་འབད་ནི་དང་ རླུང་འཁོར་ནུས་ཤུགས་མེ་ག་ཝཊ་༧༦༠ ཐོན་སྐྱེད་འབད་ཚུགས་པའི་ འོས་འབབ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
ཇོང་མི་སཱོན་གྱིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ཉི་དྲོད་བགོ་བཀྲམ་གྱི་རིམ་ལུགས་དེ་ གང་མགྱོགས་བཙུགས་སྒྲིག་འབད་ནི་དང་ གློག་མེའི་དགོས་མཁོ་ཐོན་མི་ཚུ་ བསྒྲུབ་ཚུགསཔ་འབད་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ དེ་ཡང་ ཆུར་བརྟེན་གློག་མེ་འཕྲུལ་ཁང་ཚུ་ བསྒྲུབ་ཚུགས་ནི་ལུ་ མགུ་རྙོག་ཅན་སྦེ་ ཡུན་རིངམོ་སྦེ་ འགོར་ནི་དེ་གིས་ཨིན་པས།
ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་སྡེ་ཚན་གྱིས་ ལཱ་གཡོག་གི་གོ་སྐབས་བྱིན་ཚུགས་པའི་ཁར་ རིག་རྩལ་ཅན་ཚུ་ལུ་ གནས་རིམ་ཡར་སེང་དང་ ལཱ་གཡོག་གི་གོ་སྐབས་ཚུ་ ཐོབ་ལམ་ཡོདཔ་སྦེ་ བཟོ་ཚུགས་ཟེར་ མོ་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

༉ གལ་སྲིད་ འབྲུག་ལུ་ སྲིད་དོན་གྱི་གྲལ་གཏོགས་དེ་ ཚོགས་པའི་འཐུས་ཚུ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིན་པ་ཅིན་ དུས་ཚོད་ཀྱི་ གནད་དོན་ཅིག་ ངེས་བདེན་ཨིན་པས།
གནད་དོན་དེའི་སྐོར་ལས་ འཐུས་མི་ཚུ་གིས་ བཤད་ནི་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མི་སེར་དམངས་གཙོའི་ཚོགས་པ་གིས་ གཞུང་སྐྱོང་ནིའི་ གོ་སྐབས་ཐོབ་ཡོད་རུང་ བཙག་འཐུ་ཐེངས་༤ པ་ མཇུག་བསྡུ་བའི་ཤུལ་ལས་ ཚོགས་པའི་འཐུས་མི་ཚུ་ རྒྱ་ཆེ་དྲགས་སྦེ་ར་ མར་བབས་སོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཧེ་མ་ མི་སེར་དམངས་གཙོའི་ཚོགས་པའི་ནང་ ཐོ་བཀོད་ཅན་གྱི་འཐུས་མི་༦,༦༠༡ ཡོད་མི་ལས་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༢༠ ནང་འཁོད་ལུ་ འཐུས་མི་༢༦༥ ལུ་ མར་བབས་སོང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་༥ ཡོད་པའི་གྲས་ལས་ འབྲུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལུ་ ཐོ་བཀོད་ཅན་གྱི་ འཐུས་མི་༡༧ ལས་བརྒལ་མེད་མི་དེ་ དམའ་ཤོས་ཅིག་ཨིནམ་ད་ བྷུ་ཊཱན་རྟེན་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ལུ་ འཐུས་མི་༤༩༧ འབྲུག་མཐུན་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ལུ་ འཐུས་མི་༨༣༨ དེ་ལས་ འབྲུག་མཉམ་རུབ་ཚོགས་པ་ལུ་ འཐུས་མི་༡,༢༢༥ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གཙོ་འཛིན་ རྡོ་རྗེ་དབང་འདུས་ཀྱིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཚོགས་པ་གིས་ འཐུས་མི་ཚུ་ བསྐྱར་གསོ་འབད་བའི་བསྒང་ཡོདཔ་ད་ ཨིན་རུང་ བཙག་འཐུ་ལྷན་ཚོགས་དང་གཅིག་ཁར་ གནད་དོན་ཅིག་ལུ་བརྟེན་ འཐུས་མི་༣༠༠ དེ་ཅིག་ བསྐྱར་གསོ་འབད་མི་ཚུགས་ནི་བཟུམ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
བཙག་འཐུ་ལྷན་ཚོགས་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ འཐུས་མི་ཚུ་གིས་ ལོ་བསྟར་བཞིན་དུ་ བསྐྱར་གསོ་འབད་བ་ཅིན་ འཐུས་མི་ཚུ་གི་ གྱངས་ཁ་དེ་ བསྒྱུར་བཅོས་འགྱོ་འོང་ཟེར་ཨིན་པས།
འབྲུག་གི་སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་བཅའ་ཡིག་༢༠༡༥ ཅན་མའི་ དོན་ཚན་༥.༡ དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ཐོ་བཀོད་གྲུབ་མི་འཐུས་མི་ཅིག་གིས་ ཚོགས་པའི་ནང་ལས་ ཚོགས་པའི་ཡིག་ཚང་ལུ་ ཡིག་ཐོག་གི་ བརྡ་འཕྲིན་སྤེལ་ཏེ་ ཁོ་རའི་འཐུས་མི་ འགན་དབང་ཕྱིར་བཏོན་འབད་ཆོག་ཟེར་ཨིན་པས།
སྤྱི་ཚོགས་༤ པའི་ བཙག་འཐུ་མཇུག་བསྡུ་བའི་ཤུལ་ལས་ འབྲུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་འཐུས་མི་༡,༨༣༢ དང་ མི་སེར་དམངས་གཙོའི་ཚོགས་པའི་འཐུས་མི་༦,༣༣༦ འབྲུག་མཉམ་རུབ་ཚོགས་པའི་འཐུས་མི་༡,༧༡༠ བྷུ་ཊཱན་རྟེན་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ལས་ འཐུས་མི་༢,༠༡༡ དེ་ལས་ འབྲུག་མཐུན་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ལས་ འཐུས་མི་༤,༦༡༢ དེ་ཅིག་གིས་ འཐུས་མི་འགན་དབང་ཕྱིར་བཏོན་ འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ འཐུན་མི་འགན་དབང་ལས་ ཕྱིར་བཏོན་འབད་མི་ལས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༠༨ ལུ་ དམས་གཙོའི་རིང་ལུགས་ གཞི་བཙུགས་འབད་མི་ལས་ཚུར་ སྡོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འཐུས་མི་ཚུ་ འཐུས་མི་འགན་དབང་ལས་ ཕྱིར་བཏོན་འབད་མི་ གཙོ་བོ་ར་ ངོ་རྐྱང་ཚུ་ལུ་ ལཱ་གཡོག་ ཡང་ཅིན་ ས་གནས་གཞུང་གི་ བཙག་འཐུ་ནི་ དོ་འགྲན་འབད་རུང་ སྲིད་དོན་གྱི་ འཐུས་མི་ལས་ དགོངས་ཞུ་ ལོ་༡ གི་ དུས་ཡུན་ བཞག་དགོཔ་མི་ལུ་བརྟེན་ ཨིན་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
བཙག་འཐུ་ལྷན་ཚོགས་པའི་ འགོ་དཔོན་ཅིག་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ བཙག་འཐུ་མེད་པའི་སྐབས་ འཐུས་མི་མང་ཤོས་ཅིག་གིས་ འཐུས་མི་གི་ འགན་དབང་ལས་ ཕྱིར་བཏོན་འབད་ནི་ལུ་ གདམ་ཁ་རྐྱབ་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ འཐུས་མི་ལ་ལོ་ཅིག་གིས་ འཕྲལ་མགྱོགས་ར་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ཨིན་མི་ ས་གནས་གཞུང་གི་ བཙག་འཐུ་ནི་ དོ་འགྲན་འབད་ནིའི་དོན་ལས་ ཕྱིར་བཏོན་འབདཝ་མས་ཟེར་ འགོ་དཔོན་གྱིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
སྤྱི་ལོ་༢༠༡༦ གི་ ས་གནས་གཞུང་གི་བཙག་འཐུ་ནང་ དང་འདོད་ཅན་གྱི་ འཐུས་མི་མང་ཤོས་ཅིག་གིས་ ཁོང་རའི་མིང་ཐོ་དེ་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ནང་ཡོདཔ་ལས་ དོ་འགྲན་འབད་ནིའི་ གོ་སྐབས་མ་འཐོབ་ཨིན་པས།
འཐུས་མི་ལ་ལོ་ཅིག་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ འཐུས་མི་གི་ འགན་དབང་ལས་ ཕྱིར་བཏོན་འབད་མི་དེ་ཡང་ ལཱ་གཡོག་ནང་ འཛུལ་ཞུགས་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་མི་དེ་ཡང་ ལཱ་གཡོག་གི་ གནས་སྟངས་ནང་ སྲིད་དོན་དང་ གྲལ་གཏོགས་མེདཔ་སྦེ་ དགོས་མཁོ་ཡོད་མི་ལུ་བརྟེན་ཨིན་པས།
བཙག་འཐུའི་ འགོ་དཔོན་ཚུ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ལོ་བསྟར་བཞིན་དུ་ འཐུས་མི་གི་ འཐུས་བྱིན་དགོ་མ་དེ་གིས་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པའི་ འཐུས་མི་ཚུ་ ཕྱིར་བཏོན་འབདཝ་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ཡུན་བརྟན་གྱི་གདོང་ལེན།
ད་རེས་ནངས་པ་ སྤྱི་ཚོགས་ཕྱི་ཁར་ལུ་ཡོད་པའི་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ཚུ་གིས་ རང་སོའི་དྲུང་ཆེན་ཡིག་ཚང་ ལག་ལེན་འཐབ་ནི་དང་ རྒྱུན་སྐྱོང་འཐབ་ནི་ལུ་ གདོང་ལེན་བྱུང་སྟེ་ཡོདཔ་ད་ ཐོ་བཀོད་ཅན་གྱི་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ ག་ར་གིས་ ཡོངས་ཁྱབ་དྲུང་ཆེན་ཅིག་བརྩིས་ཏེ་ གཙོ་འཛིན་དང་ བདག་སྐྱོང་འགོ་དཔོན་ཚུ་དང་གཅིག་ཁར་ ཡིག་ཚང་ཅིག་ རྒྱུན་སྐྱོང་འཐབ་དགོཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
ཨིན་རུང་ སྤྱི་ཚོགས་ནང་མིན་པའི་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་གིས་ ཡིག་ཚང་རྒྱན་སྐྱོང་འཐབ་ནི་ལུ་ འཐུས་མི་ཚུ་གི་ འཐུས་རྐྱངམ་གཅིག་ལུ་ རེག་སྡོད་དགོཔ་ལས་ ལག་ལེན་འཐབ་ནི་ལུ་ དཀའ་ངལ་བྱུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གཙོ་འཛིན་ རྡོ་རྗེ་དབང་འདུས་ཀྱིས་ སླབ་མིའི་ནང་ སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ ཕྱི་ཁར་ཡོད་མི་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་ཚུ་ ཁོང་རའི་ དྲུང་ཆེན་ཡིག་ཚང་དེ་ རྒྱུན་སྐྱོང་འཐབ་དགོཔ་ལས་ ལཱ་ཁག་བཏང་དོ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ཚོགས་པ་ཚུ་གིས་ ཁས་བླངས་ཐོག་ལས་ ཞལ་འདེབས་དང་ འཐུས་མི་ཚུ་གི་ འཐུས་ལུ་བརྟེན་ སྡོད་དོ་ཡོད་མི་ལུ་བརྟེན་ཨིན་པས།
འབྲུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལུ་ ཡོངས་ཁྱབ་དྲུང་ཆེན་དང་ བདག་སྐྱོང་འགོ་དཔོན་རེ་ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་མཉམ་རུབ་ཚོགས་པའི་ གཙོ་འཛིན་འོགམ་ དྲགོས་ཌོག་ཊར་ རྟ་མགྲིན་རྡོ་རྗེ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཚོགས་པ་དེ་ཡང་ ཁས་བླངས་ཐོག་ལས་ མ་དངུལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མི་དང་ འཐུས་མི་ཚུ་གི་ འཐུས་ཚུ་ལས་ རྒྱུན་སྐྱོང་འཐབ་དོ་ཟེར་ཨིན་པས།
འབྲུག་མཐུན་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་གཙོ་འཛིན་ བཅོ་ལྔ་ཚེ་རིང་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཚོགས་པ་དེ་ ཁས་བླངས་ཀྱི་ མ་དངུལ་ཐོག་ལས་ གཙོ་འཛིན་དང་ ཡོངས་ཁྱབ་དྲུང་ཆེན་གྱིས་ ལག་ལེན་འཐབ་དོ་ཟེར་ཨིན་པས།
བྷུ་ཊཱན་རྟེན་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ ཡོངས་ཁྱབ་དྲུང་ཆེན་ ཚེ་རིང་དངོས་གྲུབ་ཀྱིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཚོགས་པ་དེ་ བཙག་འཐུ་ལས་གྲུབ་པའི་ འཐུས་མི་༡༧ གྱིས་ མ་དངུལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོག་ལས་ ལག་ལེན་འཐབ་དོ་ཡོདཔ་ད་ འཐུས་མི་རེ་གིས་ ཁོང་རའི་ ཟླ་རིམ་གྱི་ དངུལ་ཕོག་ལས་ བརྒྱ་ཆ་༡༠ ཚོགས་པ་ལུ་ བྱིན་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཚོགས་པའི་ནང་ ཡོངས་ཁྱབ་དྲུང་ཆེན་དང་ བདག་སྐྱོང་འགོ་དཔོན་རེ་ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
མི་སེར་དམངས་གཙོ་ཚོགས་པའི་ ཡོངས་ཁྱབ་དྲུང་ཆེན་ ཀུན་དགའ་བཀྲིས་ཀྱིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཚོགས་པ་དེ་ འཐུས་མི་དང་ རྒྱབ་སྐྱོར་པ་ཐོག་ལས་ ལག་ལེན་འཐབ་དོ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ བཙག་འཐུ་ལས་ གྲུབ་པའི་འཐུས་མི་ལས་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་དེ་ མེད་ཟེར་ཨིན་པས།
ཚོགས་པ་དེ་ ཡོངས་ཁྱབ་དྲུང་ཆེན་དང་ བདག་སྐྱོང་འགོ་དཔོན་གྱིས་ རྒྱུན་སྐྱོང་འཐབ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
དྲུང་ཆེན་ཡིག་ཚང་ རྒྱུན་སྐྱོང་འཐབ་ནི་ལུ་ གདོང་ལེན་བྱུང་མི་ལུ་བརྟེན་ སྲིད་དོན་ཚོགས་པ་གིས་ གཞུང་ལུ་ ཁང་གླ་དང་ ལས་བྱེད་པའི་ ཟླ་རིམ་དངུལ་ཕོགས་བརྩིས་ཏེ་ ཡིག་ཚང་གི་ཟད་འགྲོ་གི་ རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་དགོ་པའི་ ཞུ་བ་འབད་དོ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

Chencho Dema

A 21-year-old open-air prisoner in Pemathang,  Samdrupjongkhar was found dead under mysterious circumstances, allegedly murdered by another prisoner in the early hours of September 23.

The suspect, in his early 30s and from Gelephu, has three years remaining on his sentence and was known to the victim prior to the incident. The victim, convicted of smuggling marijuana during the Covid-19 pandemic, had about two years left to serve. He was convicted for five years.

While the exact timing of the incident is unclear, sources indicate that the victim’s family was notified of his death around 2:30 AM on September 23.

The victim had sustained a stab wound to the lower abdomen, defensive wounds on his hands suggesting a struggle, and head injuries likely inflicted with a blunt object. He was pronounced dead at the scene upon the arrival of medical personnel.

Preliminary investigations suggest that a patang, a traditional sword, was used as the murder weapon.

One prisoner with a forehead injury was taken to Dewathang Hospital for treatment on September 23. He was observed for a few hours before being discharged, though it remains unclear whether he was involved in the altercation.

Some sources claim he was injured while attempting to intervene, while others alleged that he was part of the conflict.

Amid circulating rumours, there are conflicting accounts regarding the nature of the incident.

Some witnesses suggest a gang fight, while others believe the victim and suspect had a confrontation earlier that day, which had been diffused. However, that night, the 21-year-old was found stabbed, and the reasons for the altercation and its specific timing are still uncertain.

The suspect was identified the following day and has been arrested.

Sources said that over 10 open-air prisoners were also detained in connection with the case. Some sources claim that a group of prisoners may have taken the victim to a secluded area where the attack occurred. However, this remains to be verified.

The body of the deceased was handed over to the deceased’s brother-in-law and was cremated yesterday. The deceased was from Sarpang.

The deceased was the only son in the family, with five elder sisters and one younger sister.

A police investigation team departed for the site yesterday morning to conduct their inquiry.