Chencho Dema

Three state-of-the-art X-ray machines, worth Nu 7 million, were handed over to the Royal Bhutan Police (RBP) on September 10 in a move to enhance the country’s ability to detect and intercept wildlife trafficking.

WWF-Bhutan, in collaboration with the Department of Forests and Park Services (DoFPS), provided the X-ray machines to the RBP to support its efforts in combating illegal wildlife trade.

While illegal wildlife trade poses a significant threat to both conservation efforts and national biosecurity, the current screening tools at check points across the country are limited in their ability to intercept wildlife trafficking.

With the recent handover of three X-ray machines to the police, this situation is expected to improve.

The X-ray technology has high quality imaging capability and features. Around 46 police personnel were trained in operating the X-ray machine.

The Additional Chief of Police, Colonel Phub Gyeltshen, said that police officials will now be able to better identify endangered species of flora and fauna that are trafficked. “The X-ray machine will reduce the chances of them being overlooked as they were in the past,” he said.

The three X-ray machines are stationed in Nganglam, SamdrupJongkhar and Samtse checkpoints.

The Colonel said that in the past, police officials had to conduct manual searches, which often led to oversights, making it difficult to identify certain items, allowing goods to leave the country unnoticed. “Now, the chances of such mistakes are much lower,” he added.

He also said that the new system would reduce public inconvenience, as manual searches were time-consuming and caused delays.

The police officials were also trained on Forest and Nature Conservation Act 2023, Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora and detection of illegal wildlife trade.

The initiative is part of the ‘Countering Wildlife Trafficking through the Wildlife Crime Prevention Framework’ project, supported by WWF and the US Bureau of International Narcotics and Law Enforcement Affairs.

In 2023, 1,318 wildlife-related offenses were reported, a slight decrease from previous years—1,284 cases in 2022, 1,264 cases in 2021, and 1,917 in 2020.

Top offenses recorded between 2020-2023 include illegal timber extraction, unauthorised harvesting of non-wood forest products, and illegal fishing.

The DoFPS collected more than Nu 133 million in fines for wildlife crimes between 2020 and 2023, with th

Agritech and forestry is one of the seven core economic clusters identified for Gelephu Mindfulness City

Lhakpa Quendren

Gelephu—The Ministry of Agriculture and Livestock (MOAL) is currently working on a plan to develop an innovative agriculture and livestock system in Sarpang to align with the vision of Gelephu Mindfulness City (GMC).

Agritech and forestry is one of the seven core economic clusters identified for GMC.

The agriculture and livestock minister and MOAL officials were in Sarpang on September 10 and 11 to evaluate ongoing projects, address field challenges, and strategise on scaling up innovative agri-tech solutions.

Agriculture and Livestock Minister Younten Phuntsho highlighted the need for climate-smart, technology-driven agricultural practices that align with GMC’s vision. “These innovations will enhance Bhutan’s food security, create job opportunities, and drive economic growth,” Lyonpo said. 

Lyonpo said that the technical departments must provide necessary support, monitoring, and back-stopping to ensure the success and effective implementation of Economic Stimulus Plan (ESP) loans for agriculture, livestock, and post-production activities.

The plan includes commercialisation of local production to support youth, farmers, and aspiring agri-entrepreneurs by adopting modern agricultural technologies for better economic returns, with a focus on export and demand-driven commodities.

The ministry also plans to introduce smart greenhouses and vertical farming to maximise space, reduce resource consumption, and support year-round production of high-value crops.

Educational centres and community gardens will be established to raise awareness on sustainable agriculture and encourage local residents to take up organic farming.

Agro-tourism initiatives, such as mushroom production, strawberry farms, and sacred gardens, will be introduced to support eco-tourism and local farm stays.

Other plans include the construction of export facilitation centres, aggregation centres, and facilities for processing, packaging, and branding to enhance post-harvest and market infrastructure.

The minister also discussed the establishment of climate-resilient livestock farms through the development of large-scale native and modern livestock operations, including dairy, piggery, and poultry, with a focus on producing sustainable food sources.

The ministry will promote good aquaculture practices to enhance fish production through sustainable methods.

Lyonpo said that the ministry’s plan is pivotal in achieving the projected GDP turnover of USD 5 billion by 2029 and USD 10 billion by 2034. “The 13th Plan is crucial as Bhutan transitions from a Least Developed Country to a high-income developed nation within the next decade.”

In the 13th Plan, the ministry aims to increase the sector’s GDP contribution from Nu 31 billion in 2023 to Nu 50 billion by 2029.

Lyonpo visited the Agriculture Research and Development Centre, the Building Resilient Commercial Smallholder Agriculture Office, the Regional Seed Centre, the National Poultry Development Centre, the National Centre for Aquaculture Development, and the National Piggery Development Centre.

Lyonpo also toured the existing crop and livestock commercial farms in Norbugang, Jigmeling, Taraythang, and Umling, led by the Dzongkhag Agriculture and Livestock sectors.

Experts advocate for balanced diet to combat child malnutrition in the country

Jigmi Wangdi

The National Health Survey (NHS) 2023 reveals pressing issues in child nutrition in Bhutan, with 5.1 percent of children under five classified as too thin for their height (wasting), 17.9 percent as too short for their age (stunting) and 8.8 percent as underweight.

To tackle these issues, medical experts are calling for a shift from traditional eating habits to more balanced diets.

Clinical dietician at Jigme Dorji Wangchuck National Referral Hospital, Dr Prem Kumar Neopanay, said that there is a need to adopt a nutrient-rich diet over mere calorie consumption.

“Many parents believe that feeding their children rice with minimal fat or salt is sufficient. However, this approach neglects essential micro and macronutrients crucial for growth and development,” Dr Prem said.

The NHS study highlights a significant gap in nutrient-rich food consumption. “Fruits, vegetables, and animal-sourced foods are often underrepresented in diets, leading to nutritional deficiencies,” he said.

One major misconception is the reliance on rice as the main source of nutrients and calories.

Dr. Prem said that diversifying cereals is essential to diversify the source of nutrients. “Alternatives like quinoa offer superior nutritional benefits, including higher protein and fibre content. Quinoa is a good choice for pregnant women and children,” he said.

A balanced diet, according to Dr. Prem, should include at least five basic food groups and incorporate animal-sourced proteins. “Our staples, such as cereals and grains, provide energy, but incorporating other options like millets, buckwheat, and oats can offer additional benefits,” he said.

Micronutrients, found in fruits and vegetables, are essential for proper nourishment. According to Dr. Prem, individuals must consume 350 to 500 grammes of vegetables and 150 to 250 grammes of fruits daily to meet vitamin, mineral, and fibre needs.

“We urge people to take more of these foods because the amount of micronutrients our body needs is not being fulfilled,” Dr Prem said. 

Protein is another crucial nutrient, vital for muscle development and immune support, particularly during pregnancy when the foetus develops in the mother’s womb or the first few months after birth.

“The micronutrient protein helps build baby’s muscles, develop and form organs and tissues. It also strengthens immunity. Thus, people must include protein in their balanced diet,” Dr Prem said.

He suggested including quality protein sources such as meat, fish, eggs, and local cheese. For vegans, pulses, legumes, Nutri soya chunks, and nuts are excellent alternatives.

Healthy fats, which provide more energy than carbohydrates, are also important, particularly for growing children. Dr. Prem recommends including higher calorie dense food like fresh butter, nuts, avocados, and healthy oils such as coconut and sesame in the diet.

“If we get four kilocalories of energy from one gramme of carbohydrate, one gramme of fat gives nine kilocalories of energy. Children in the growing age category need higher calorie-dense food.”

Thukten Zangpo

Bhutan needs to diversify its economy beyond the hydropower sector alongside reforms in agricultural and financial sectors for long-term growth and job creation for youth, according to the World Bank’s new report ‘Bhutan Country Economic Memorandum’.

The World Bank’s Resident Representative for Bhutan, Adama Coulibaly, said that economic diversification is crucial for Bhutan to increase resilience, create jobs, and sustain growth.

“By fostering a business-enabling environment and promoting a programme that provides excellent training on targeted technical and professional skills to the youth of the country can attract foreign direct investments and accelerate job creation in key sectors that can support the country’s growth ambitions,” he said.

He added that Bhutan can leverage its natural capital and international recognition as the first carbon negative country in the world to boost green resilient and inclusive growth.

The World Bank report states that despite Bhutan making significant strides in reducing poverty and advancing human development, structural transformation has been slow and job opportunities have been limited, especially for the educated and the youth.

The country enjoyed high real GDP growth averaging 7 percent from 2001 to 2019, largely driven by the hydropower sector.  In 2021,

hydropower contributed more than a third of goods export and domestic revenues or 16 percent of GDP.

In recent years, Bhutan’s GDP per capita increased at a high of 6.3 perecent annually and gross national happiness index per capita reached USD 3,040, close to the World Bank’s upper-middle-income threshold.

However, the Bhutanese economy faced difficulties because of the Covid-19 pandemic and other global challenges.

The unemployment rate increased from an average of 2.8 percent between 2015 and 2019 to 5.9 percent in 2022, with urban and educated youth being disproportionately affected.

The World Bank report identifies several obstacles to economic growth, including a small private sector, low productivity in microenterprises, and inefficiencies in the labour market.

It states that the non-hydro economy is largely service-oriented with a narrow range of resource intensive manufacturing industries.

The annual growth of the non-hydro sector averaged 6.9 percent from 2001 to 2019, driven by services and the non-hydro industry.

Further, the report also states that the productivity gains have been limited by a significant portion of the labour force being employed in low-productivity sectors such as agriculture and public services.

The labour market in the agriculture sector comprises 40 percent of the total workforce, followed by the public sector (25 percent, including education and health).

Hydropower, while vital, is capital intensive, and offers limited job creation, employing less than one percent of the labour force.

“A diversification of the renewable energy mix with investments in solar, wind, and geothermal could increase Bhutan’s clean energy generation capacity with positive impacts on its green growth strategy,” the report states.

Large foreign currency inflows from hydropower projects have led to an appreciation of the real exchange rate, a phenomenon known as ‘Dutch disease’, which undermines the competitiveness of the non-hydro sector, states the report.

Identifying key barriers to higher growth, the report identifies three areas for urgent action.

The report recommends facilitating economic diversification by incentivising the growth of non-hydro industries and the private sector.  Economic diversification will benefit from allocating a much larger share of hydropower revenue towards domestic investment in tangible assets including infrastructure and industries, states the report.

Currently, a majority of 54 percent of the domestic revenue, of which 40 percent comes from hydropower, is consumed by public spending on wages, goods and services, rather than financing investments.

The report also recommends enhancing agricultural productivity and selective crop diversification and certification to facilitate access to niche markets. Raising agricultural productivity by diversifying into high value crops as per Bhutan’s comparative advantages can support the broader process of diversification by releasing labour for non-agrarian sectors and boosting agricultural exports.

The report also highlights that financial sector reforms are critical to support the process of economic diversification.

It recommends strengthening risk management practices, creating a level playing field between state-owned commercial banks and other commercial banks to ensure greater contribution from private finance as critical areas of reform.

“Financial inclusion is essential for inclusive growth,” World Bank senior economist and co-author of the report, Rangeet Ghosh, said. “In Bhutan digital technologies can play a vital role in promoting financial inclusion, by enabling faster and more affordable national and international payment systems, facilitating collateral-free lending, and introducing innovative financial products.”

ཁ་ཙ་ ལས་ཚོགས་སློབ་དཔོན་སངས་རྒྱས་རྡོ་རྗེ་མཆོག་གིས་ དབང་འདུས་རྫོང་ཁག་ མཁོ་ཐང་ཁ་ལུ་ གཞི་བཙུགས་འབད་ཡོད་པའི་རྒྱལ་སྲུངཔ་ཚུ་ལུ་ འབྲུག་གི་ངོ་རྟགས་ ཆོས་དང་ལམ་སྲོལ་སྲོལ་གྱི་ སྦྱོང་བརྡར་གནང་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

༉ འབྲུག་གི་གནས་རྩ་ཅན་ཚུ་ནང་ འཐུས་བསྡུ་ལེན་དང་འབྲེལ་བའི་ ཚུལ་མིན་ལོག་སྤྱོད་འབད་བའི་གནད་དོན་ནང་ ཁྲིམས་སྲུང་འགག་པ་༣༧ དང་ ལྟ་བཤལ་ལམ་སྟོན་པ་༣༧༧ དེད་གཡོགཔ་ དེ་ལས་ འབྲེལ་སྟེགས་འགོ་དཔོན་༥ གི་ རྩོད་གཞི་ཚུ་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ལུ་ བཏང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
དེ་ཡང་ སྤ་རོ་སྟག་ཚང་དང་ སྤུ་ན་ཁ་རྫོང་གི་ས་ཁོངས་ནང་ ཚུལ་མིན་འཐབ་ཡོད་པའི་ གནད་དོན་ཚུ་ སྤྱི་ཟླ་༦ པ་དང་༧ པའི་ནང་ལས་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་ནི་ འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་ད་ འདི་བཟུམ་གྱི་ གནས་རྩ་ཅན་གྱི་ས་ཁོངས་ཁག་གཉིས་ནང་ སྡེ་ཚན་ཚུ་གིས་ འཐུས་ཚུ་རྒྱ་ཆེ་དྲགས་སྦེ་ར་ ཚུལ་མིན་ཐོག་ ལོག་སྤྱོད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྤ་རོ་ལས་ ཁྲིམས་སྲུང་འགག་པ་༣༣ ལཱ་གཡོག་གི་ ཁེ་ཕན་འཐུས་ཚུ་ ག་ནི་ཡང་མ་ཐོབ་སྦེ་ བཏོན་བཏང་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་ ཁོང་ཆ་ཁྱབ་ཀྱིས་ ནང་གསུག་དང་འབྲེལ་བའི་ ཚུལ་མིན་སྤྱོདཔ་མ་ཚད་ ལྟ་བཤལ་པའི་འཛུལ་འཐུས་ཚུ་ ལོག་སྤྱོད་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ཨིནམ་ད་ ཁོང་ཆ་ཁྱབ་ཀྱིས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༢ ཟླ་༩ པ་ལས་འགོ་བཙུགས་ ད་ལྟོ་ཚུན་ ཚུལ་མིན་ཐོག་དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༤ དེ་ཅིག་ ལོག་སྤྱོད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཞིབ་དཔྱད་འབད་བའི་སྐབས་ལུ་ ལྟ་བཤལ་ལམ་སྟོན་པ་༣༥༧ དང་ དེད་གཡོགཔ་ དེ་ལས་ འབྲེལ་སྟེགས་འགོ་དཔོན་༤ ཡོད་པའི་ ངོས་འཛིན་བྱུང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཀུན་གསལ་གྱིས་ ཤེས་རྟོགས་བྱུང་མི་དང་འཁྲིལཝ་ད་ ཁྲིམས་སྲུང་འགག་པའི་ཡིག་ཚང་ལྟེ་བ་ལས་ ཞིབ་དཔྱད་སྡེ་ཚན་གྱིས་ བདའ་ཟུན་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ ཚུལ་མིན་གྱི་འཐུས་བསྡུ་ལེན་འབད་མི་ཚུ་ སྡེ་ཚན་ནང་འཁོད་ལུ་ བགོ་བཤའ་འདྲན་འདྲ་རྐྱབ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ ཡོངས་བསྡོམས་དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༡༢ ཡོད་མི་ལས་ སྡེ་ཚན་རེ་གིས་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༤ རེ་ ཐོབ་ནུག་ཟེར་ཨིན་པས།
འདི་དང་འབྲེལ་ སྤ་རོ་གི་རྩོད་གཞི་དེ་ སྤྱི་ཟླ་༧ པའི་ཚེས་༡༦ ལུ་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ལུ་ སྤྲོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྤ་རོ་སྟག་ཚང་མཇལ་བར་འགྱོ་མི་ ལྟ་བཤལཔ་ཚུ་ གནས་ནང་འགྱོ་སའི་ས་ཁོངས་ རམ་ཐང་ཀ་ལས་ མི་རེ་གིས་ འཐུས་དངུལ་ཀྲམ་༡,༠༠༠ རེ་ གནས་མཇལ་འཐུས་སྦེ་ སྤྲོད་བཅུག་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྤྱི་ཟླ་༧ པའི་ནང་ སྤུ་ན་ཁ་ལུ་ ཁྲིམས་སྲུང་འགག་པ་༤ ལཱ་གཡོག་གི་ཁེ་ཕན་ཚུ་ ག་ནི་ཡང་མ་ཐོབ་སྦེ་ བཏོན་བཏང་ཡོདཔ་ད་ ཁོང་༤ གིས་ ཚུལ་མིན་ཐོག་ལས་ འཐུས་དངུལ་ཀྲམ་༡༧༠,༠༠༠ ལོག་སྤྱོད་འབད་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
འདི་དང་འདྲཝ་སྦེ་ ལྟ་བཤལ་ལམ་སྟོན་པ་༢༠ དང་ དེད་གཡོགཔ་དག་པ་ཅིག་ དེ་ལས་ འབྲེལ་སྟེགས་འགོ་དཔོན་ཚུ་ དེ་ནང་འབྲེལ་བ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིནམ་ད་ ད་ལྟོ་ ཁོང་གིས་ ལོག་སྤྱོད་ག་དེམ་ཅིག་ འབད་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ ངེས་བརྟན་མེདཔ་ཨིན་པས།
ཁྲིམས་སྲུང་འགག་པའི་ཁ་ཐུག་ལས་ ཞིབ་དཔྱད་ཚུ་ མཐིལ་ཕྱིན་འབད་ཚར་བའི་ཤུལ་ལུ་ རྩོད་གཞི་དེ་ སྤྱི་ཟླ་༨ པའི་བདུན་ཕྲག་དང་པའི་ནང་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ལུ་ རྩིས་སྤྲོད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ ལྷ་ཁང་དགོན་སྡེའི་གནས་རྩ་ཅན་༧ ཡོད་མི་ཚུ་ ལྟ་བཤལཔ་ཚུ་གིས་ མཇལ་བར་འགྱོཝ་ད་ འཛུལ་འཐུས་ཚུ་ སྤྲོད་དགོཔ་སྦེ་ བཟོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གནས་རྩ་ཅན་ཚུ་ཡང་ སྤ་རོ་ལུ་ སྟག་ཚང་དང་ སྐྱིད་ཆུ་ལྷ་ཁང་ ཐིམ་ཕུག་ལུ་ རྒྱལ་ཡོངས་རྗེས་དྲན་མཆོད་རྟེན་དང་ ལྕང་སྒང་ཁ་ལྷ་ཁང་ བཀྲིས་ཆོས་རྫོང་ དེ་ལས་ སྤུ་ན་ཁ་རྫོང་དང་ འཆི་མེད་ལྷ་ཁང་ཚུ་ཨིན་པས།
དུས་ཅི་ སྤྱི་ཟླ་༣ པའི་ནང་འཁོད་ལུ་ སྤ་རོ་གི་ གནས་རྩ་ཅན་གཉིས་ནང་ལས་ འཐུས་དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༦.༦ བསྡུ་ལེན་འབད་བའི་ཁར་ ཐིམ་ཕུག་གི་ ས་ཁོངས་གསུམ་ནང་ལས་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༤ སྤུ་ན་ཁ་གི་ ས་ཁོངས་གཉིས་ནང་ལས་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༧ བསྡུ་ལེན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྤ་རོ་སྟག་ཚང་མ་གཏོགས་ ལྷ་ཁང་གཞན་ཚུ་ནང་ འཛུལ་འཐུས་དངུལ་ཀྲམ་༥༠༠ རེ་ སྤྲོད་དགོ་དོ་ཡོདཔ་ད་ དེ་གི་གྲས་ཁར་ ལྟ་བཤལཔ་ གཞུང་འབྲེལ་གྱི་མགྱོནམ་ དེ་ལས་ སྒེར་གྱི་མགྱོནམ་ཚུ་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ སློབ་ཕྲུག་དང་ ན་གཞོན་སྐྱེས་ལོ་༦ དང་༡༨ ཀྱི་བར་ན་འབད་མི་ཚུ་ བརྒྱ་ཆ་༥༠ ཕབ་ཆ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ འགོ་དཔོན་གྱིས་འབད་བ་ཅིན་ རྩོད་གཞི་ཚུ་ ཁོང་གི་ལག་པར་ལྷོད་ཡོདཔ་ལས་ ཞིབ་དཔྱད་སྡེ་ཚན་ཚུ་ལུ་ རྩིས་སྤྲོད་འབད་ཡི་ཟེར་ཨིན་པས།
ལྟ་བཤལཔ་ཚུ་ ལྷ་ཁང་དང་ རྫོང་གཞིས་མཇལ་ནིའི་དོན་ལུ་ འཐུས་བསྡུ་ལེན་འབད་ནི་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༦ ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༡ ལས་འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་ སྤྱི་ཟླ་༩ པའི་ཚེས་༦ ལུ་ ལྷན་རྒྱས་གཞུང་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་འཛོམས་ཐེངས་༡༡༣ པ་ཞིབ་པར་སྦེ་ འཚོགས་པའི་སྐབས་ལུ་ གྲོས་ཐག་བཅད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
འཐུས་བསྡུ་ལེན་འབད་མི་དེ་ གཙོ་བོ་ར་ གནས་ཀྱི་ས་ཁོངས་ནང་ ཉམས་སྲུང་དང་ རྒྱུན་སྐྱོང་འབད་དགོཔ་ཡོད་མི་ལུ་བརྟེན་ མེད་ཐབས་མེདཔ་ཅིག་སྦེ་ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཀུན་གསལ་གྱིས་ བཤད་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ འདི་དང་འདྲ་བའི་རྩོད་ཉོག་ཚུ་ ལྕང་སྒང་ཁ་ལྷ་ཁང་ནང་ཡང་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་ནི་ འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་རུང་ ངན་ལྷད་འབད་བའི་ སྙན་ཞུ་མ་འབདཝ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

༉ འཕྲལ་ཁམས་ཅིག་ཁར་ སྤ་རོ་རྫོང་ཁག་བདག་སྐྱོང་གི་ བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་ ཕོ་སྐྱེས་༡ དང་ ཨམ་སྲུ་༡ གིས་ ངན་ལྷད་འཐབ་པའི་དོགས་པ་ལུ་བརྟེན་ འཛིན་བཟུང་འབད་དེ་ དོ་དམ་འོག་ལུ་ བཞག་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཁོང་༢ དོ་དམ་འོག་ལུ་ ཉིནམ་༡༠ དེ་ཅིག་ བཞག་པའི་ཤུལ་ལས་ བདུན་ཕྲག་དག་པ་ཅིག་གི་ཧེ་མར་ གློད་གྲོལ་ཐོག་ བཏང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་ ཨམ་སྲུ་དེ་ སྤ་རོ་ལས་ འཛིན་བཟུང་འབད་ཡོད་པའི་ཁར་ གཞན་མི་ཕོ་སྐྱེས་དེ་ ཐིམ་ཕུག་ལུ་ འབོ་ཞིནམ་ལས་ འཛིན་བཟུང་འབད་དེ་ དོ་དམ་འོག་ལུ་ བཞག་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གནས་ཚུལ་བཤད་མི་ཚུ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་ཚུ་གིས་ འདས་པའི་ལོ་༣ དང་༤ གི་ནང་འཁོད་ལུ་ ཁག་འབགཔ་ཚུ་གི་ མིང་ཐོ་ཁར་ རྫོང་ཁག་གི་ ཁག་འབག་ལཱ་ཚུ་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ ཉེས་འཛུགས་འབད་ནུག་ཟེར་ཨིན་པས།
དེ་མ་ཚད་ བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་༢ ལུ་ རིན་བསྡུར་དེ་ ཐད་ཀར་དུ་ ཁོང་གིས་ ངོ་ཤེས་མི་ ཁག་འབགཔ་ཚུ་ལུ་ བྱིན་ཡོད་པའི་ ཉེས་འཛུགས་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཉོགས་བཤད་དེ་ མིང་གསང་བའི་ཐོག་ ངན་ལྷན་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ལུ་ བཀོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཞིབ་དཔྱད་འབད་བའི་སྐབས་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ འགོ་དཔོན་ཚུ་གིས་ སྤ་རོ་གི་ བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་༡༥ གི་ འགྲུལ་འཕྲིན་མོ་བཱ་ཡལ་དང་ ལེབ་ཊོབ་ཚུ་ འཕྱོག་བཟུང་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གནས་ཚུལ་ཤེས་མི་ཚུ་གིས་ ཀུན་གསལ་ལུ་ སླབ་མི་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ མོ་བཱ་ཡལ་དང་ ལེབ་ཊོབ་ཚུ་ འཕྱོག་བཟུང་འབད་མི་དེ་ཡང་ ངན་ལྷད་ལས་སྣ་འཐབ་མི་དང་འབྲེལ་བའི་ ཉེས་འཛུགས་ཀྱི་ འོས་འབབ་ལྡན་པའི་ སྒྲུབ་བྱེད་བསྡུ་ལེན་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ བརྡ་དོན་དང་ མ་དངུལ་ཐོ་ དེ་ལས་ མོ་བཱ་ཡལ་དང་ ལེབ་ཊོབ་ནང་ཡོད་པའི་ འབྲེལ་ཡོད་གནས་སྡུད་ཚུ་ ལྟ་ཡོདཔ་ད་ དེ་གིས་ བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་ཚུ་གིས་ ཁག་འབགཔ་མ་འདྲཝ་ཚུ་གི་ མིང་ཐོ་ཁར་ ཁག་འབགཔ་གི་ ལས་སྣ་བྱིན་མི་ཚུ་ཡང་ ཤེས་ཚུགས་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་པས།
བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་༡༥ ལས་༢ ཀྱིས་ ཁག་འབགཔ་ཚུ་དང་ མ་དངུལ་ཚུ་ ཕར་ཚུར་ལེ་ཤ་ བརྗེ་སོར་འབད་བའི་ དོགས་པ་སྦོམ་སྦེ་ར་ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ངན་ལྷད་འཐབ་པའི་ ནམ་དུས་ལུ་ བཟོ་རིག་འགོ་དཔོན་༡ དམིགས་བསལ་གྱི་ ངལ་གསོ་ལེན་ཏེ་ ཁག་འབག་ལས་འགུལ་ ལཱ་འབད་སྡོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གནད་དོན་དེ་ལུ་བརྟེན་ ཁག་འབགཔ་ལེ་ཤ་ཅིག་ར་ གནད་དོན་ནང་ འབྲེལ་གཏོགས་འབད་ཡོདཔ་སྦེ་ མངོན་གསལ་བྱུང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཁག་འབགཔ་གི་ ལཱ་ག་དེམ་ཅིག་ འབད་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ ད་ལྟོ་ ཤེས་རྟོགས་མེདཔ་ད་ འཆར་གཞི་༡༢ པའི་ནང་ སྤ་རོ་རྫོང་ཁག་བདག་སྐྱོང་གིས་ ཁག་འབགཔ་གི་ ལས་འགུལ་བྱིན་མི་ཚུ་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་བའི་བསྒང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལོ་བསྟར་བཞིན་དུ་ རྒྱལ་གཞུང་རྩིས་ཞིབ་དབང་འཛིན་གྱིས་ རྩིས་ཞིབ་དོ་ཡོད་རུང་ གནད་དོན་དེ་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་དོ་ཡོདཔ་ལས་ རྩིས་ཞིབ་བྱ་རིམ་དེ་ ད་ལྟོ་ མ་འབད་བར་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ ད་རེས་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་བའི་བསྒང་ཡོདཔ་ལས་ འགོ་དཔོན་ཚུ་གིས་ གནད་དོན་དེ་གི་ ཁ་གསལ་ཚུ་ དེ་ཅིག་ལས་ བརྗེ་སོར་འབད་མ་བཏུབ་པའི་གནས་ཚུལ།
ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ།

༉ གཞུང་གྲྭ་ཚང་གི་ ལས་ཚོགས་སློབ་དཔོན་སྐུ་བགྲེས་ འཆི་མེད་དམ་ ཡེ་ཤེས་རིན་ཆེན་མཆོག་ གནམ་ལོ་ཤིང་འབྲུག་ཟླ་༨ པའི་ཚེས་༦ གི་ དྲོ་པའི་ཆུ་ཚོད་༦ དང་སྐར་མ་༤༥ ལུ་ སྤུ་ན་ཁ་ རྒན་བཞུགས་སྐྱིད་པའི་གླིང་ལུ་ དགོངས་པ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་སུ་ཐིམ་ཡོདཔ་ད་ ཚེས་༦ ལས་༨ ཚུན་ ཉིན་གྲངས་༣ གྱི་རིང་ ཐུགས་དམ་འོད་གསལ་གྱི་ངང་ལུ་ བཞུགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཞིང་གཤེགས་མཆོག་ ང་བཅས་རའི་ རྒྱལ་ཁབ་དང་ ལྷག་པར་དུ་ དཔལ་ལྡན་འབྲུག་པའི་བསྟན་པ་ལུ་ ག་ནི་བ་ བཀྲིན་ཆེ་ཤོས་ཅིག་ཨིན་པས།

ལས་ཚོགས་སློབ་དཔོན་བགྲེས་ ཡེ་ཤེས་རིན་ཆེན་རང་གི་ གནས་ཚུལ་མདོར་བསྡུས་ཙམ་བརྗོད་པ།
རྫོང་ཁག་དབང་འདུས་ཕོ་བྲང་ རྒེད་འོག་རུས་སྦི་ས་ གཡུས་ཉ་ཕྱེ་རྒྱས་ཁ་ གནམ་ལོ་ཤིང་ལུག་ཟླ་དྲུག་པའི་ཉེར་དགུ་འམ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༥༥ /༨/༡༦ ལུ་སྐྱེས་ནུག་ དེ་ལས་རང་ལོ་བདུན་ནམ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༡ ལུ་དབང་འདུས་གྲྭ་ཚང་ནང་དགེ་སློང་སྦེ་འཛུལ་ཞིནམ་ལས་ གྲྭ་ཚང་ནང་གི་སྒྲིགས་ལམ་དང་གཞི་རིམ་དཔེ་ཆ་སློབ་སྦྱོང་དུས་མཆོད་འབུམ་སྡེ་གཏང་ནི་ ཆོ་གའི་ཕྱག་ལེན་དུང་རྒྱ་གླིང་གཏོར་བཞེངས་སོགས་དང་ འཆམ་རྐྱབ་ནི་ཚུ་ལྷབ་སྦྱངས་འབད་དེ་རང་ལོ་ ༡༨ ཚུན་གྲྭ་ཚང་ནང་སྒྲིགས་རྒྱུགས་སྡོད་ཅི།དེ་ནས་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༣ རང་ལོ་ ༡༩ ལུ་རྟ་མགོ་དགོན་པར་སྒྲུབ་སྡེ་ནང་ སྐྱབས་རྗེ་དགེ་འདུན་རིན་ཆེན་དང་ སྐྱབས་རྗེ་བསྟན་འཛིན་དོན་གྲུབ་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་མདུན་བཅར་ཏེ་ ལོ་ངོ་གསུམ་གྱི་རིང་གཞུང་རིགས་གནས་སོགས་ཀྱི་དཔེ་ཆ་སློབ་སྦྱོང་དང་།དབང་ཁྲི་སོགས་ཞུས་ཏེ་ཕྱག་ཆེན་གྱི་ཉམས་ལེན་སྦེ་སྡོད་ཅི།དེ་ལས་སྐྱབས་རྗེ་བསྟན་འཛིན་དོན་གྲུབ་མཆོག་ཐུགས་དམ་ཉམས་བཞེས་གནང་ནིའི་དོན་ལུ་བལ་ཡུལ་ཁ་ཐུག་ལུ་བྱོན་སོང་ཡི།དེ་ལས་ང་རང་ཡང་གདམས་ངག་ཉམས་ལེན་འབད་ནིའི་དད་གུས་སྦོམ་ཡོདཔ་ལས་ བལ་ཡུལ་ལུ་སྐྱབས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་མདུན་བཅར་བར་སོང་སྟེ།ཕྱག་ཆེན་དང་རྫོགས་ཆེན་གྱི་ཉམས་ལེན་སྐོར་ཁ་ཤས་ཞུས་ཏེ་སྒོམ་སྒྲུབ་བྱས་ནས་ཡོད་སྐབས་ མཆེད་རྒན་གྲུབ་ཐོབ་རྒྱལ་མཚན་ཡང་བླ་མའི་སྐུ་མདུན་བཅར་བར་བྱོན་ནས་ དེ་ནས་ངེད་གཉིས་ལ་ཕྱག་ཆེན་དང་ཆོས་དྲུག་གྲུབ་དབང་བསྙེན་བརྒྱུད་ཀྱི་སྐོར་སོགས་གནང་སྟེ་ བལ་ཡུལ་འཕགས་པ་ཤིང་ཀུན་གྱི་ཉེ་འདབས་སུ་ ལོ་གཅིག་དང་ཟླ་བ་དྲུག་ཙམ་ཉམས་ལེན་འབད་སྡོད་ནིའི་སྐལ་བཟང་ཐོབ་ཅིག དེ་ལས་རྟ་མགོ་དགོན་པ་ལས་སྐྱབས་རྗེ་དགེ་འདུན་རིན་ཆེན་གྱིས་རྟ་མགོ་རྫོང་ཁར་ལོ་ ༣ ཕྱོགས་ ༣ དང་པ་འགོ་བཙུགས་པའི་སྐབས་ ལོ་མཚམས་ནང་འོང་དགོས་པའི་ཕྱག་བྲིས་སྐྱབས་རྗེ་ཁྲི་ཟུར་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྱག་ལ་འབྱོར་བའི་བཀའ་རྒྱ་ལ་བརྟེན་ འབྲུག་ལ་འོང་ནས་རྟ་མགོ་རྫོང་ཁར་ལོ་གསུམ་ཕྱོགས་གསུམ་གྱི་མཚམས་ལ་ཐེངས་དང་པ་སྡོད་ཅི།དེ་རྗེས་རྟ་མགོ་བཤད་གྲྭ་ནང་རྗེ་དགེ་འདུན་རིན་ཆེན་གྱི་སྐུ་མདུན་ལས་ལོ་ངོ་ཕྱེད་ཙམ་ལྷོའི་ཆོས་འབྱུང་དང་དབུ་མའི་བསྡུས་དོན་ཞབས་དྲུང་དག་སྣང་མའི་སྐོར་ཚོགས་སོགས་ཞུ་སྦེ་སྡོད་ཅི།དེ་ནས་ཡང་བལ་ཡུལ་དུ་སྐྱབས་རྗེ་བསྟན་འཛིན་དོན་གྲུབ་ཀྱི་སྐུ་མདུན་ལུ་བཅར་ཏེ་ རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་སྐོར་ཀུན་བཟང་བླ་མའི་ཞལ་ལུང་དང་ ཞལ་ལུང་ཟིན་བྲིས་ཁྲིད་ ཡིག་ཡེ་ཤེས་བླ་མ་ ཁྲེགས་ཆོད་སྙན་བརྒྱུད་སོགས་ཞུས་ཏེ་ཟླ་བ་གསུམ་ཙམ་དེར་སྡོད་ཅི།དེ་ལས་སྐྱབས་རྗེ་དགེ་འདུན་རིན་ཆེན་གྱིས་ གྲོ་ལུང་དགོན་པར་སྒྲུབ་སྡེ་དང་པ་བཙུགས་སྐབས་ སྒྲུབ་དཔོན་གྱི་ལས་འགན་འཁུར་དགོས་པའི་བཀའ་ཤོག་གནང་བར་བརྟེན་ བལ་ཡུལ་ནས་འབྲུག་ལུ་འོང་སྟེ་ལོ་གསུམ་གྲོ་ལུང་དགོན་པའི་སྒྲུབ་དཔོན་སྦེ་སྡོད་ཅི།ཡང་དེ་རྗེས་བལ་ཡུལ་དུ་སྐྱབས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་མདུན་བཅར་ཏེ་ གདམས་ངག་ལྷག་ལུས་སོགས་ཞུས་ཏེ་ཟླ་ངོ་བཅུ་ཙམ་བལ་ཡུལ་སྡོད་ཅི།དེའི་རྗེས་དཔལ་ལྡན་བླ་མའི་ཞལ་ནས་ ཁྱོད་རང་གཞུང་རིགས་གནས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཆ་ཞིག་གཞན་ལ་ཕན་ཐོགས་ནུས་པ་བལྟ་དགོས་པའི་བཀའ་རྒྱ་ཡང་ཡང་གནང་སྟེ་ དེ་ཡང་འབྲས་ལྗོངས་རྒྱལ་ཞིང་རྫོང་སར་མཁྱེན་བརྩེའི་བཤད་གྲྭ་ནང་ མཁན་པོ་ཀུན་དགའ་དབང་ཕྱུག་ཞེས་པ་མཁས་པའི་དབང་དེ་བོད་ཁམ་ཕྱོགས་ནས་འདིར་ཕེབས་འདུག་པའི་ ཞབས་སར་སོང་ཞིག་ཅེས་བཀའ་ནན་ཕེབས་པར་བརྟེན་ འབྲས་ལྗོངས་རྒྱལ་ཞིང་ལུ་མཁན་རིན་པོ་ཆེའི་ཞབས་སར་བཅར་ཏེ།རྒྱ་གཞུང་ དབུ་མའི་སྐོར་དང་ ཚད་མའི་སྐོར་ སོགས་ཞུས་ཏེ་ཟླ་བ་བརྒྱད་ཙམ་དེར་སྡོད་ཅི།དེ་ནས་བཤད་གྲྭ་རྒྱ་ཕྱོགས་བཱི་རི་རྫོང་སར་སྤོ་སྐབས་རང་ཉིད་ཀྱང་འདིར་བཅར་ནས་ལོ་གསུམ་རིང་ འདུལ་བ།དབུ་མ།མངོན་པ།སྤྱོད་འཇུག བྱམས་ཆོས་ཀྱི་སྐོར།ཚད་མའི་སྐོར།སྒོམ་རིམ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་སོགས་ཞུ་ནས་སྡོད་ཅི།དེ་ནས་སྐྱབས་རྗེ་བསྟན་འཛིན་དོན་གྲུབ་མཆོག་ བལ་ཡུལ་ནས་འབྲུག་ལུ་ཕེབས་ཏེ་ རིམ་པར་རྡོར་སློབ་དང་རྗེ་མཁན་རིན་པོ་ཆེའི་ཁྲིར་མངའ་གསོལ་ཞུས་གྲུབ་རྗེས།རང་ལ་བཀའ་ཤོག་ཕེབས་དོན།རང་ཉིད་གླང་ཟེ་སྒྲུབ་དཔོན་དུ་འགྲོ་དགོས་པའི་བཀའ་རྒྱ་སྤྱི་བོར་ཕེབས་པར་བརྟེན་ ལོ་གཅིག་གླང་ཟེ་སྒྲུབ་དཔོན་དུ་སྡོད་ཡོད།དེ་ནས་ཡང་རྟ་མགོ་བཤད་གྲྭའི་དབུ་འཛིན་དུ་འགྲོ་དགོས་པའི་བཀའ་རྒྱ་ཕེབས་བརྟེན་ ལོ་གཅིག་རྟ་མགོ་བཤད་གྲྭའི་དབུ་འཛིན་གྱི་ལས་འགན་འཁུར་ཡོད།དེ་ནས་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༨༧ ལོར་རྟ་མགོར་མཐོ་རིམ་བཤད་གྲྭ་འགོ་དང་པོར་འཛུག་སྐབས་ རང་ཉིད་ཀྱང་འདིར་སློབ་དཔོན་སྦེ་སྡོད་དགོས་པའི་བཀའ་ཤོག་སྤྱི་བོར་ཕེབས་ཀྱང་ རང་ཉིད་སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན་བྱེད་འདོད་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་ གསོལ་འདེབས་ཡང་ཡང་ཕུལ་བས་ སླར་ཡང་གླང་ཟེ་སྒྲུབ་དཔོན་དུ་གཏང་གནང་ཡོད།དེ་ནས་ཟླ་བ་དགུ་ཙམ་གླང་ཟེ་སྡོད་འཕྲོར་ སྐྱབས་རྗེའི་ཞབས་ནས་ དབང་རྫོང་རབ་སྡེའི་བཤད་གྲྭ་ཞིག་ ཁྱུང་ལེགས་དགོན་པར་གསར་བཙུགས་གནང་སྐབས་ དེ་གའི་བཤད་གྲྭའི་དབུ་འཛིན་དུ་རང་ཉིད་འགྲོ་དགོས་པའི་བཀའ་རྒྱ་གནང་བར་བརྟེན་ ཁྱུང་ལེགས་དགོན་པར་བཤད་གྲྭའི་སློབ་སྦྱོང་དང་འཛིན་སྐྱོང་།གྲྭ་ཤག་དང་ལྷ་ཁང་ཉམས་བཅོས་སོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་དཔག་མེད་འཁུར་ཏེ་ལོ་ངོ་བཅུ་ཙམ་འདིར་སྡོད་ཡོད།དེ་ནས་བཤད་གྲྭ་རིན་གླིང་དུ་སྤོ་དགོས་པའི་གནས་ཚུལ་ནི་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ལ་རྗེ་མཁན་ཁྲི་རབས་བདུན་བཅུ་པ་མཆོག་གི་ཞབས་ནས་ ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་ཀྱི་གདན་ས་ མཁོ་ཐང་རིན་ཆེན་གླིང་ཉམས་གསོ་དང་འབྲེལ་ ཁྱུང་ལེགས་དགོན་པའི་བཤད་གྲྭ་ས་གནས་འདིར་སྤོ་དགོས་པའི་བཀའ་ཤོག་གནང་ཡོད།ལོ་རྒྱུས་གཞན་ཡང་སྔར་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༥ ལུ་སྐྱབས་རྗེ་དགེ་འདུན་རིན་ཆེན་མཆོག་ཆེད་མངགས་ཀྱི་འདིར་གནས་མཇལ་ལ་ཕེབས་སྐབས་ ས་གནས་དེ་ཤིང་ནགས་ཆེན་པོས་ཚལ་དུ་བསྒྱུར་འདུག་པ་ལ་ཐུགས་འཕམ་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་།དེ་སྐབས་ཕྱག་ཞུས་པ་བླམ་དབང་དྲག་དང་རང་ཉིད་ལ་ སྐྱབས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་ཞལ་ནས་ མ་འོངས་པ་ན་གདན་ས་བྱིན་ཅན་དེ་རྩ་བ་ནས་ཉམས་གསོ་ཁྱེད་ཀྱི་ཞུ་ཐུབ་ན་ལེགས་ཞིམ་ཨིན་མས་ཟེར་གསུངས་ཡོད་པའི་ལུང་བསྟན་དང་།གཞན་ཡང་སྐྱབས་རྗེ་བསྟན་འཛིན་དོན་གྲུབ་ཀྱི་ཞབས་ནས་ ཞལ་བཀོད་དང་ཐུགས་སྨོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་གནང་ཡོད་པ་དང་།གཙོ་བོ་སྐྱབས་རྗེ་ཁྲི་རབས་བདུན་བཅུ་པ་ངག་དབང་འཇིགས་མེད་ཆོས་གྲགས་མཆོག་གི་ཞབས་ནས་ ཞལ་བཀོད་དང་ཐུགས་སྨོན་མ་དངུལ་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་སོགས་ཧྲིར་པོར་གནང་བ་དང་།དེ་བཞིན་མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་ཐུགས་བསྐྱེད་བླ་མེད་དང་།རྒྱལ་ཡུམ་རིན་པོ་ཆེ་སྐལ་བཟང་ཆོས་སྒྲོན་དབང་ཕྱུག་མཆོག་གི་གཙོས་པའི་དད་ལྡན་ཡོངས་དང་།སྦྱེ་ནག་དང་རུས་པའི་རྒེད་འོག་གི་མི་སེར་དང་བཤད་གྲྭ་གསར་བཞེངས་སྐབས་ཀྱི་བཤད་གྲྭ་པ་དད་ལྡན་ཡོངས་ནས་ལྷག་བསམ་དང་བརྩོན་པ་ཆེན་པོས་ཉེར་ལེན་ལ་བརྟེན་བསྟན་འགྲོར་སྨན་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཕྲན་ཙམ་གྲུབ་ཡོད།དེ་ལས་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༩ ལུ་སྐྱབས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་ཤོག་ལྟར་ རང་ཉིད་དབང་རབ་གནས་བརྟན་གྱི་ལས་འགན་ལེན་ནས་ལོ་གཉིས་དང་ཟླ་བ་དགུའི་རིང་འཛིན་སྐྱོང་དང་སློབ་སྦྱོང་སོགས་ལ་ཞབས་ཕྱིད་གང་དྲག་ཞུ་ཡོད།ཡང་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ལ་སྐྱབས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་བཀའ་ཤོག་གནང་བར་བརྟེན་སྤུངས་ཐིམ་གྲྭ་ཚང་ལྟེ་བའི་སློབ་ལྷན་རྒྱས་ དབྱངས་སློབ་ཀྱི་ལས་འགན་ཞུས་ནས་ལོ་བཅུ་གཉིས་དང་ཟླ་བ་བདུན་གྱི་བར་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གི་སྒོ་ནས་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་ཞབས་ཏོག་དང་ འབྲུག་གི་རྩ་བ་གསུམ་ལུ་ཅི་ལྕོགས་ཀྱི་ལྷག་བསམ་དཔང་དུ་བཙུགས་ཏེ།གྲྭ་ཚང་ནང་དུ་མི་སྟོབས་དང་རྒྱུ་སྟོབས་གོང་འཕེལ་གྱི་འཆར་གཞི་ཡང་འགོ་བཙུགས་ཏེ་གྲུབ་འབྲས་ཡང་གང་ལ་གང་ཚམས་ཐོན་ཡོད།དེ་བཞིན་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ན་གཞོན་གྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ལ་ཆོས་བཤད་ཀྱི་ལས་རིམ་གལ་གནད་ཆེ་བའི་སྐོར་ཤེས་རིག་བློན་པོ་སངས་རྒྱས་དངོས་གྲུབ་མཆོག་གིས་རྗེ་མཁན་རིན་པོ་ཆེར་གསོལ་བ་འདེབས་དོན་ བདག་ལ་བཀའ་རྒྱ་གནང་བས་ གནམ་ལོ་ ༢༠༠༣ ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་འཁོད་འབྲིང་རིམ་སློབ་གྲྭ་བར་མ་དང་།ཆེ་བ་ཡོད་ཚད་ལ་འབྲུག་གི་རྩ་བ་གསུམ་ལུ་ཐ་དང་དམ་ཚིག་བསྐྱེད་དགོས་པའི་ཆོས་བཤད་ལས་རིམ་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ གཞི་རྒྱམ་སྒྲིང་སྒྲིག་བཙུགས་ཡོད།དེར་མ་ཟད་སྤ་རོ་ཤེས་རིག་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་དང་བསམ་རྩེ་ཤེས་རིག་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་གཉིས་སུ་དབྱར་དགུན་གཉིས་ལུ་ཆོས་བཤད་ཐེངས་གཉིས་རེ་གཙུག་ལག་སློབ་དཔོན་དབུ་བཞུགས་ཐོག་བདུན་ཕྲག་གཉིས་རེ་ལག་ལེན་འཐབ་རྒྱུའི་གཞི་རྒྱམ་བཙུགས་ཡོད་པའི་ཁར་ལོ་ངོ་བདུན་ཙམ་ཆོས་བཤད་ཀྱི་ལས་རིམ་ དབྱར་དགུན་གཉིས་ཀར་རང་ཉིད་ཀྱི་འགོ་འདྲེན་འཐབ་ཡོད།དེ་བཞིན་ན་གཞོན་བསམ་སྦྱོར་ལེགས་བཅོས་ཚོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་དུ་ ( ཨ་ཞེ་བསོད་ནམས་བདེ་ཆེན་དབང་ཕྱུག་མཆོག་ ) གདན་འདྲེན་ཞུས་ཏེ་དབུ་འཛུགས་སྒོ་འབྱེད་བརྟེན་འབྲེལ་ཡང་གནང་ཡོད་པའི་ཁར་ ན་གཞོན་རྣམས་ལ་མཁོ་བའི་སྐལ་བཟང་ཡིད་ཀྱི་དགའ་སྟོན་ཞེས་པའི་ཀི་དེབ་ཞིག་ཀྱང་རང་ཉིད་ཀྱིས་རྩོམ་བྲིས་འབད་དེ་སློབ་གྲྭ་ཁག་ལ་བཀྲམ་སྤེལ་སྦེ་ཡོད།དེ་ལས་ནམ་ཡང་བརྗེད་མ་བཏུབ་པའི་གནས་ཚུལ་ཟེར་རུང་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ན་གཞོན་རྣམས་ཀྱི་བསམ་སྦྱོར་ལེགས་བཅོས་འབད་དེ་འབྲུག་གི་རྩ་བ་གསུམ་ལུ་ཐ་དང་དམ་ཚིག་བསྐྱེད་ཤེསཔ་བཟོ་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་དགའ་སྐྱིད་དཔལ་འཛོམས་ཀྱི་ལྟ་བ་གོང་འཕེལ་གཏང་ནི་ལས་ལྷགཔ་ཅིག་གཞན་ག་ནི་ཡང་མ་མཐོང་།བཞེས་སྒོ་འབད་ནི་ཐེད་ལུ་ལྷོདཔ་ད་ལེགས་ཤོམ་གནའ་མས་ས་མས་འབད་མ་ཤེས་རུང་མི་ཚེ་ཕྱེད་ཀ་རང་གཡོག་རང་གི་རྒྱུགས་ཏེ་སྡོད་སྡོདཔ་སྦེ་ནི་དེས་ཟ་ཤེསཔ་དང་འཐུང་ཤེསཔ་ཅིག་འབད་ཤེས་ཡོད།དེ་བཞིན་གནམ་ལོ་ ༢༠༠༣ ལུ་རྒྱ་འབྲུག་ས་མཚམས་ནས་ཨིབ་དམག་གི་དཀའ་ངལ་འཐོན་སྐབས་ མི་དབང་འབྲུག་རྒྱལ་བཞི་པ་ ༧ དཔལ་འཇིགས་མེད་སེངྒེ་དབང་ཕྱུག་མཆོག་ གདུང་བསམ་བདེ་བ་ཐང་ལ་ཕེབས་སྐབས་རང་ཉིད་ཀྱང་ཞག་གྲངས་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་གྱི་རིང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྱག་ཞུས་ཏེ་ས་གནས་བདེ་བ་ཐང་ལ་ཅི་ཤེས་གང་ཤེས་ཀྱིས་འབྲུག་གི་རྩ་བ་གསུམ་ལ་ཕན་པའི་སྐུ་རིམ་བསྒྲུབས་ཏེ་ཡོད།དེ་ལས་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལ་ལས་འགན་ནས་དགོངས་པ་ཞུས་ཏེ་ སྐྱབས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་རྒྱ་བཞིན་རྒན་བཞུགས་སྐྱིད་པའི་གླིང་དུ་སོང་སྟེ་ད་ལྟ་ས་གནས་འདིར་ཅི་ཤེས་ཀྱི་ཉམས་ལེན་སྐྱོང་སྟེ་སྡོད་ཡོད་པ་ནི་རང་གི་མི་ཚེ་གཅིག་གི་གནས་ཚུལ་མདོར་བསྡུས་ཙམ་ཡིན་ནོ།།ནོར་འཁྲུལ་རེ་བྱུང་ཡོན་ན་མཁས་དབང་ཀུན་གྱིས་བཟོད་བཞེས་གནང་བར་ཞུ།དགེའོ།།

A total of 37 police personnel, 377 tourist guides, drivers, and about five counter officials were involved

Chencho Dema

Investigation into embezzlement of monument fees at Bhutan’s iconic sites, involving 37 police personnel, about 377 tourist guides and drivers, and about five counter officials, was forwarded to the Anti-Corruption Commission (ACC).

The probe, which commenced in June and July, revealed extensive fraud at Taktshang Monastery in Paro and Punakha Dzong. In these two separate incidents, the group of accused siphoned substantial amounts of monument fees.

Thirty-three police personnel from Paro have been terminated without benefits after they were found guilty of bribery and misappropriating entry fees. They collectively embezzled about Nu 4 million since September 2022.

Punakha Dzong

The investigation also implicated 357 tourist guides and drivers, and four counter officials.

Kuensel has learnt that, in their statements to the investigation team from the police headquarters, the police personnel admitted that the embezzled amount was divided equally among them, totaling Nu 12 million, with each group receiving Nu 4 million.

Meanwhile, the Paro case was forwarded to ACC on July 16.

Tourists visiting Taktshang monastery are required to pay Nu 1,000 monument fee at the ticket counter located at Ramthangka, the base of the monastery.

In Punakha, four police personnel were also terminated without any benefits in July. In total the four police personnel had siphoned off about Nu 170,000.

Additionally, about 20 guides, a few drivers, and counter officials were involved in a similar scheme in Punakha, although it is not known how much they have embezzled.

After the completion of the investigation by the police, the case was forwarded to ACC in the first week of August.

Tourists have to pay entry fees while visiting seven monument sites in the country.

These monuments include Taktshang and Kyichu Lhakhang in Paro, National Memorial Chorten, Changangkha Lhakhang, and Tashichhodzong in Thimphu, Punakha Dzong and Chimi Lhakhang in Punakha.

In March this year, the total monument fee amounting to Nu 6.6 million was collected from the two sites in Paro, Nu 4 million from three monuments sites in Thimphu, and Nu 7 million from two monuments in Punakha.

Except for Paro Taktshang, the entry fee for these monument sites is Nu 500 per person for all foreign visitors, including tourists, official guests, and personal guests. Students and youth between the age of 6 years and 18 years old are provided a 50% discount.

Officials from the ACC confirmed that the case has been received and has been assigned to the investigation team.

The introduction of entry fees for tourists visiting monument sites began from

September 1, 2016 based on comprehensive consultations and approval accorded by the 113th Lhengye Zhungtshog held on September 6, 2016.

The fees are crucial for the conservation and maintenance of these cultural landmarks.

Sources told Kuensel that a similar investigation was conducted at Changangkha Lhakhang where corruption was not reported.

Yangyel Lhaden

At the Thromde Health Centre (THC) in Motithang, a doctor monitors the blood pressure of Tshering Dolma, a woman in her fifties. He looks concerned. Her blood pressure is high. The doctor advises Dolma to rest for 30 minutes hoping a little rest will bring it down before they check again.

“You will not get this kind of service at Jigme Dorji Wangchuck National Referral Hospital (JDWNRH),” Tshering Dolma says. “There, no one has the luxury of waiting and going back to the doctor’s chamber.”

Funded by the Asian Development Bank, the four THCs—located in Babena, Semtokha, Motithang, and Debsi—were primarily initiated to decongest JDWNRH. Another THC is situated in Phuntsholing.

Are THCs really helping JDWNRH decongest?

The THCs are still being fully equipped with infrastructure and staff, while JDWNRH remains overloaded. For example, Motithang THC is waiting for a dental doctor, a pharmacist, x-ray technician, and ultrasound technician though the equipment is ready, and other THCs face a similar delay.

Despite this, all THCs have a general duty medical officer, health assistants, and technicians. They offer basic services similar to a Basic Health Unit Grade One, including lab tests, X-rays, ultrasounds, oral and eye care, minor surgeries, trauma care, maternal and child health, and general consultations.

With an average patient turnover of about 35 minutes and approximately 150 patients served daily, these centres are making a notable impact. They have also assumed responsibility for maternal and child health services in their areas, further easing the strain on JDWNRH.

A clinical officer at Motithang Primary Health Center, Ratna Lal Dahal, recalls the struggles of running the clinic back when it was just a satellite facility, renting a cramped space near the Royal University of Bhutan office. “We were all squeezed into limited rooms,” he says. “Almost every service was delivered from that tiny space. It was tough, really inconvenient.”

But things have changed now. “With the new building and better equipment, everything is quicker, safer, and much more comfortable for the public,” he adds with a smile.

Tshering Dolma says the Motithang THC  has made it easier for her to keep up with routine checkups and health screenings. She has even had a Pap smear done.  “I can’t imagine going all the way to JDWNRH for screenings—waiting in long lines, spending the whole day just for a simple test. This place makes it so much easier.”

She urges everyone not to wait until they are sick to visit a hospital. “Pre-screening is so important. It could help reduce the nation’s healthcare costs by catching things early,” she adds, with quiet conviction.

At Simtokha THC, a mother hurries in with her seven-year-old daughter, who has been sent home from school due to illness. The little girl, dressed in her school uniform, looks pale and uneasy. In less than 30 minutes, she is already in the doctor’s chamber.

“I’m so grateful for this health centre,” the mother says, her voice filled with relief. “It means I can get my daughter the care she needs without missing a whole day of school.”

When the government unveiled the Economic Stimulus Plan (ESP), it was received with much fanfare and excitement. For obvious reasons, that is. The ESP—the much-needed panacea to our current economic woes—is an intervention that would revitalise the  economy ravished by the Covid-19 pandemic. With a substantial financial injection of Nu 15 billion into the economy, the ESP is designed to revive struggling businesses, support promising start-ups, and drive growth across major sectors.

A significant chunk of the ESP,  Nu 5.3 billion, is being facilitated by the financial institutions through two distinct funding windows. The first window includes Nu 3.3 billion for concessional credit lines and the second window includes Nu 2 billion as reinvigoration fund.

While the financial institutions began accepting applications on September 2, the process is anything but simple, with a long list of criteria and documentation requirements. Businesses that have eagerly waited for financial support through the ESP will now have to endure an exhaustive review process, one that is likely to delay the release of funds.

There is also no clarity on turnaround time for application processing. This uncertainty, combined with the ambiguity surrounding the approval of business proposals, further exacerbates the situation for businesses, particularly those in urgent need of capital.

The current application process also reflects the typical risk-averse attitude of financial institutions. Our traditional banking system operates in a zero risk environment, reluctant to invest in any business projects without guarantees or mortgages. They have never done that. And now the ESP is making them jittery, particularly with the requirement that financial institutions must repay the principal amount of ESP to the government.

While prudence is a necessary evil, it should not come at the cost of the programme’s broader objectives and goals.

The opportunity cost associated with the ESP loans is another critical concern for financial institutions as they must balance the increased workload involved in reviewing, assessing, and vetting applications against the lower returns offered by these concessional loans.

The additional administrative burden, coupled with lower returns compared to traditional loan portfolios, will only lead to unnecessary delays in fund disbursement. And these delays will slow the recovery process, undermining the goals of the ESP.

Some banks that participated in the National Credit Guarantee Scheme (NCGS), initiated by the previous government to stimulate the economy during the Covid era, are also wary of the pitfalls. A large number of NCGS projects has reportedly failed, resulting in non-repayment of loans, and non-performing loans.

While this cautious approach might safeguard the interests of financial institutions, it could undermine the ESP’s goals to drive economic growth in the short and the immediate term. Simplifying the loan application process, setting clear guidelines, and providing transparent turnaround time are crucial steps in ensuring that the ESP funds are disbursed in a timely manner. It is also high time for financial institutions to take some risks.

There is no doubt about the potential of the ESP to revitalise the economy. But we must also understand that a complicated process might undermine the outcomes. Ultimately, since ESP is the government’s brainchild, it needs to play an active role in overseeing the allocation of ESP funds to ensure that the ESP achieves its intended goal—reviving the economy.

Neten Dorji

Gyalpozhing—Rechanglu Recreational Park, just below the East-West highway, is rapidly gaining popularity among locals, attracting 3,035 visitors in the last three months.

The park, covering approximately five acres, is the only recreational facility in Mongar managed by the youth of Masangdaza village. It has been open to the public since June 6 of this year.

This park was handed over by the dzongkhag administration and the Department of Forest and Park Services to support local economic development and promote biodiversity conservation.

The zip line

Suspended beside the river, the captivating nature-based recreational park offers a thrilling experience as visitors step into its scenic surroundings.

In addition to the zip line, the park features various facilities such as trekking and cycling trails, a hot stone bath, a sky walk, tent and campfire areas, a cafeteria, picnic spots, restroom facilities, a children’s playground, and an open kitchen, designed to accommodate large groups staying overnight.

“We receive around 30 visitors on weekends, though there are fewer on weekdays,” said Rinzin Phuntsho, park manager. “Families enjoy spending quality time here, and the park is gradually gaining popularity within the local community.”

The park operates daily from 9:00 am to 5:00 pm, but campers can reserve the area for overnight stays. Entry fees are set at Nu 20 for Bhutanese nationals, Nu 10 for students, and Nu 50 for international tourists.

Rechanglu Recreational Park holds special significance for Mongar, beyond its function as a recreational facility. Bird-watching tourists traveling the Trans Bhutan Trail (TBT) from Latongla to Mongar can stop and spend the night at the park.

“At the park, we promote locally made products that are environmentally friendly,” said a forest official. “By offering a space for both children and the elderly, we also aim to nurture a sense of nature conservation.”

Rechanglu Recreational Park experiences extreme summer weather, with scorching sun, but offers more favorable conditions during the winter. In the colder months, visitors can also enjoy hot stone baths.

The park aims to attract international tourists with an interest in nature and holds great potential due to its rich birdlife and the presence of the Tawny fish owls.

“The park aims to stimulate local economic growth by promoting tourism and supporting local businesses, while keeping environmental conservation at the forefront,” said Mongar dzongdag, Lungten Jamstho. “Through these initiatives, we strive to create job opportunities that benefit both the community and the environment.”

He noted that the recreational park plays a vital role in offering a space for relaxation, not only for the local population but also for visitors from neighbouring dzongkhags.

The nature-based park promotes physical and social inclusion, providing children and young people with much-needed recreational areas.

Beyond recreation and leisure, the park serves as a venue for gatherings, meetings, and seminars. “People from various communities can come together at the park to celebrate birthdays and other events,” an official added.

The opening of Rechanglu Recreational Park was warmly welcomed by residents of urban areas like Mongar, Lingmethang, and Gyalpozhing.

Sangay Tenzin, a frequent visitor, enjoys spending time there with his family.

He mentioned that the park provides a valuable space for office-goers like him to spend weekends with their families. “Not many people are aware of the park today. Once it becomes well-known, this place will be packed,” he added.

Visitors have expressed that the recreational facility has brought a renewed sense of relaxation and rejuvenation to the community.

Another visitor, Norbu Wangdi, acknowledged that while the park is a blessing for Mongar residents, the access road needs improvement.

“It’s difficult for small cars to navigate because some sections are muddy and bumpy,” he said. “Improving the road would be essential, as more people will soon want to use the facility.”

A total budget of Nu 12.2 million from the UNDP/GEF Ecotourism Pr

Lhakpa Quendren

Samtse—Once envisioned as a model town, Samtse is now grappling with major infrastructure issues that have left its residents disillusioned.

Established in the 1960s, Samtse underwent a major redevelopment initiative starting in 2014, with a smart town project budgeted at Nu 109 million. However, the promised improvements have yet to materialise.

During the rainy season, the town’s inadequate drainage system leads to severe flooding on the roads, particularly along the stretch near the Hindu temple.

Residents said that the drains, clogged with waste and overgrown with weeds, exacerbate the problem.

“The drainage system has been problematic for a long time,” said a local restaurateur. “We rely on temporary measures to keep rainwater out of our shops.”

Parents are particularly concerned about the safety of their children due to the large, uncovered drains. “These drains pose a serious risk to children,” one parent stated. “The municipality needs to address this issue immediately.”

Adding to the town’s troubles, a recently blacktopped road is already plagued with potholes.

A local resident criticised the lack of oversight from the dzongkhag engineering sector. “The quality of the roadwork is consistently poor, and there is no follow-up to ensure it meets standards,” the resident said.

Samtse residents are also dismayed by the slow progress on the Choeten construction at the town center, where the site of the former Sunday market remains muddy and dusty.

In addition, the bush overgrowth is encroaching on footpaths between the Tashicholing road junction and Samtse General Hospital, and the town’s flower gardens are neglected and littered with waste.

“We see neighbouring towns like Sarpang and Tsirang making strides in their development,” another resident said. “Without similar efforts from our administration, Samtse will continue to struggle.”

Residents have expressed frustration over the dzongkhag administration’s focus on organising football tournaments rather than addressing critical development issues.

The town also faces a persistent drinking water shortage since the well pump at the Dhamdum water source broke a year ago.

“The water shortage becomes severe in winter, forcing some of us to fetch water from the river,” a landlord reported.

Despite numerous complaints to dzongkhag officials through the ‘Samtse Information Group,’ residents feel their concerns are ignored. “In a small community like ours, people are hesitant to voice complaints for fear of repercussions,” one resident added.

Meanwhile, Samtse Dzongkhag civil engineer Samten Norbu did not respond to Kuensel’s inquiry, and municipal in-charge Tenzin Dakpa could not be reached despite repeated attempts.

Thinley Namgay

Delhi FC recently signed Bhutanese senior national footballer, Dawa Tshering, for the 2024-2025 I-League season, scheduled to take place between October and April, featuring 12 clubs.

The I-League is the second tier in the Indian professional football league system.

Delhi FC, founded in 1994 and based in Delhi, competes in I-League and the Delhi Premier League.

This marks Dawa’s second international signing within nine months this year. Dawa as a player is known for his striking and dribbling skills, stamina, precise passing, and   play making.   

Between January and February, he played for the Thai-based club Surin Khong Chee Mool FC, where he scored one goal and provided four assists in nine games.

He couldn’t continue with Surin Khong Chee Mool FC as the tournament ended, and he had to return for national duty to participate in the FIFA Series 2024.

Hailing from Thrimshing, Trashigang, Dawa arrived in Delhi on September 10.

Dawa Tshering expressed that his new contract with Delhi FC is a significant achievement in his career. “I am thrilled to join the team. It’s a great opportunity for me to grow professionally and contribute to the team’s success.”

He added: “For my career, this means gaining valuable experience in a competitive environment, which can open doors to future opportunities.”

Dawa also hopes that his signing will inspire young athletes and help elevate the profile of Bhutanese football on the international stage.

Dawa credited his agent for facilitating his move to the current club. His specific position on the team is yet to be determined.

Delhi FC recently posted on their official Facebook page: “Adding some goal-scoring prowess from Bhutan to the warrior’s family. Welcome to Delhi FC, Dawa Tshering.”

Before joining Delhi FC, the 26-year-old Dawa was playing as a left winger for Samtse FC in the ongoing Bhutan Premier League. He has been a key player for Samtse FC, scoring 12 goals in 14 games.

Samtse FC is currently ranked in the top five in the Bhutan Premier League, despite being a new club. Dawa’s contribution over the last 14 games has been commendable.

Dawa was also a crucial player when Bhutan beat Hong Kong 2-0 in Thimphu last year during the World Cup Qualifiers.

Besides Samtse FC, Dawa has played for reputed clubs in Bhutan, including Druk Star FC, Druk United FC, Thimphu City FC, and Transport United FC. In past Bhutan Premier League seasons, Dawa was declared the league’s Most Valuable Player twice.

Dawa Tshering joined the senior national team in 2017, making his debut against Palestine on September 5, 2017, in the 2019 Asian Cup Qualification.  He played more than 25 international games for the country. 

He has been part of the junior national team since 2010. 

Outside of football, Dawa enjoys hiking and is a fan of Cristiano Ronaldo.

So far, Bhutanese players such as Chencho Gyeltshen, Dawa Tshering, Lhendup Dorji, Jigme Tshering Dorji, Tenzin Norbu, Tshering Dorji, and Kezang have signed with international clubs.

The presence of Bhutanese players in foreign clubs signifies the growth of football in Bhutan and serves as an inspiration for aspiring young footballers.

Dechen Dolkar

Two engineers from the Paro Dzongkhag Administration—one male and one female—were recently arrested and detained on corruption charges.

After being held in detention for over 10 days, they were released on bail a few weeks ago.

The female engineer was arrested and detained in Paro while the male was called to Thimphu and was subsequently arrested and detained.

According to sources, the engineers are accused of having executed contract work for the dzongkhag under the names of various contractors over the past three to four years. They were also alleged for awarding tender directly to the contractors that they knew.

The complaint was lodged anonymously to the Anti-Corruption Commission (ACC).

During the investigation, ACC officials confiscated the mobile phones and laptops of 15 engineers from Paro.

Sources told Kuensel that the electronic devices were seized to gather potential evidence related to the alleged corruption activities.

The ACC examined communications, financial records, and other relevant data stored on the devices that could shed light on the engineers’ involvement in questionable practices, such as awarding contracts under different contractors’ names.

It was discovered that out of 15 engineers, the two were suspected of serious financial transactions with the contractors and vice versa.

One of the engineers, who was on extraordinary leave during the alleged period of wrongdoing, was doing contract projects.

This case brings to light that many contractors are involved in the case.

While the total number of contracts carried out is still not known, ACC is investigating the contract projects awarded by the Paro Dzongkhag Administration for the 12th Five-Year Plan.

Every year, the Royal Audit Authority (RAA) conducts auditing, however, with the ACC investigating the case, the auditing process has been kept on hold for now.

ACC has confirmed that it received the case and with the investigation ongoing, officials declined to provide further details of the case.

ལོ་བསྟར་ཐིམ་ཕུག་སྒྲོམ་མཆོད་ཀྱི་ ཉིནམ་མཇུག་གི་མཐོང་སྣང་།

༉ དགེ་ལེགས་ཕུག་ལུ་ དྲན་ཤེས་ཁྲོམ་ཚོགས་ཀྱི་དོན་ལུ་ ལས་འགུལ་ཚུ་ འོང་དོ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ བཟོ་སྐྲུན་ལས་སྡེ་ཚུ་གིས་ རྒྱལ་ཡོངས་ནང་ བཟོ་སྐྲུན་སྦྱོང་བརྡར་ཚུ་བྱིན་ཐོག་ལས་ ནང་འཁོད་ལས་མིའི་ ལྕོགས་གྲུབ་ཡར་རྒྱས་གཏང་ཐབས་ལུ་ ཁག་འབགཔ་ཚུ་གིས་ ལག་ཆས་བཟུམ་ཅིག་སྦེ་ ལས་བྱེད་པའི་རིག་རྩལ་ཚུ་ ཡར་རྒྱས་བཏངམ་ཨིན་པས།
འབྲུག་བཟོ་སྐྲུན་ཚོགས་སྡེ་གིས་ སྦྱོང་བརྡར་འགོ་འདྲེན་ཐབས་དགོ་པའི་ དམིགས་དོན་དེ་ར་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ ཐུགས་ཀྱི་དགོངས་བཞེད་དང་བསྟུན་ ནང་འཁོད་ཀྱི་ བཟོ་སྐྲུན་ལས་སྡེ་ཚུ་གིས་ འགན་ཁུར་ཐེབས་འབག་ནི་ལུ་ དམིགས་ཡུལ་བསྐྱེདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་བཟོ་སྐྲུན་ཚོགས་སྡེའི་ བཀོད་ཁྱབ་མདོ་ཆེན་ བསོད་ནམས་དབང་ཕྱུག་གིས་ འབད་བ་ཅིན་ རྒྱ་ཁྱབ་ཅན་གྱི་ འཆར་སྣང་ནང་ ད་ལྟོའི་སྦྱོང་བརྡར་དེ་ ཆུང་ཀུ་ཅིག་ཨིན་ཟེར་ཨིནམ་ད་ བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ལས་སྣ་ཚུ་ གཞན་དང་མ་འདྲཝ་སྦེ་ འཆར་གཞི་༡༣ པའི་ནང་ཚུད་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཁར་ དགེ་ལེགས་ཕུག་དྲན་ཤེས་ཁྲོམ་ཚོགས་དང་ ཕྱི་མི་དག་པ་ཅིག་གིས་ ལས་འགུལ་ནང་ཐད་ཀར་དུ་ མ་རྩ་བཙུགས་ནི་ཨིནམ་ལས་ དེ་ལུ་བརྟེན་ ང་བཅས་རཞི་ ཁག་འབགཔ་ཚུ་གིས་ འདི་བཟུམ་གྱི་ གོ་སྐབས་ལེན་ནིའི་དོན་ལུ་ གྲ་སྒྲིག་ཚུ་འབད་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྦྱོང་བརྡར་གྱི་ གཙོ་རིམ་དམིགས་དོན་དེ་ཡང་ གསོ་བ་དང་ ཉེན་སྲུང་ཚད་ལྡན་རྒྱ་སྐྱེད་དོན་ལུ་ གསོ་བའི་ལས་སྣ་ནང་ ལམ་སྲོལ་དང་ ལཱ་གི་ས་ཁོངས་ནང་ཉེན་སྲུང་ཅན་ བཟོ་ནི་ཚུ་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ དེ་ཁར་ ཉེན་སྲུང་གི་སྒྲིག་གཞི་དང་ ཁག་འབགཔ་ཚུ་ གལ་གནད་ཅན་གྱི་ བཟོ་སྐྲུན་ལས་སྣའི་ནང་ གཅིག་སྒྲིལ་ངེས་བརྟན་བཟོ་ནི་ཚུ་ ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།
ད་རེས་ མཁོ་གལ་གསརཔ་གཅིགཔོ་དེ་ ཁག་འབགཔ་ཚུ་གིས་ མི་མང་གི་ ཁག་འབག་མཐར་འཁྱོལ་འབྱུང་ཐབས་ལུ་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ལས་ ཉེན་སྐྱོབ་ཀྱི་དོན་ལུ་ ལག་ཁྱེར་ཚུ་ དགོཔ་ཡོད་ཟེར་ བསོད་ནམས་དབང་ཕྱུག་གིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
འབྲུག་བཟོ་སྐྲུན་ཚོགས་སྡེ་གིས་ ངན་ལྷད་ཚུ་ མར་ཕབ་འབད་ཐབས་ལུ་ ངན་ལྷད་བཀག་སྡོམ་ལྷན་ཚོགས་ནང་ལས་ ལག་ཁྱེར་ལེན་དགོ་ཟེར་ཨིན་པས།
ང་བཅས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ བཟོ་སྐྲུན་སྡེ་ཚན་ནང་ ངན་ལྷད་མར་ཕབ་འབད་ནི་དེ་ ཨིན་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ཁག་འབགཔ་སྡེ་ཚན་ཚུ་ལུ་ སྒྲིག་གཞིའི་འགྲེམ་སྟོན་ཚུ་ འབད་ནི་ཨིན་ཟེར་ བཀོད་ཁྱབ་མདོ་ཆེན་གྱིས་ བཤདཔ་ཨིན་པས།
བསམ་རྩེ་ལུ་ཡོད་པའི་ ཕུན་ཚོགས་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ཇོ་བདག་ འཕྲིན་ལས་སྟོབས་རྒྱས་ཀྱིས་ བཤད་མའི་ནང་ ཉེན་སྲུང་ལྡན་པའི་ ལག་ལེན་བསྟར་སྤྱོད་འབད་ནི་དེ་ ཞི་བདེའི་དོན་ལུ་ ག་ནི་བ་ གལ་ཆེ་ཟེར་ཨིན་པས།
ཁག་འབགཔ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་མི་ཚུ་ བཟོ་སྐྲུན་ས་ཁོངས་ནང་ ཞིབ་དཔྱད་འབད་བར་ འོངམ་ད་རྐྱང་གཅིག་མ་གཏོགས་ གཞན་དེ་སྦེ་ ལག་ལེན་འཐབ་ནི་མེད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ང་བཅས་ལུ་ ལས་བྱེད་ཉེན་སྲུང་གི་ ལམ་ལུགས་ཅིག་དགོཔ་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།
སྤྱི་ལོ་༢༠༢༢ དང་༢༠༢༤ གི་ནང་འཁོད་ལུ་ བཟོ་སྐྲུན་ལས་སྡེ་ས་ཁོངས་ནང་ མི་༧ ལུ་ཤི་རྐྱེན་དང་ མི་༡༢ ལུ་ རྨ་སྐྱོན་བྱུང་ཡོདཔ་ལས་ དེ་གིས་ བཟོ་སྐྲུན་ས་ཁོངས་ནང་ རྐྱེན་ངན་བྱུང་མི་ མཐོ་ཤོས་ཅིག་སྦེ་ གནས་བཞིན་དུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
སྦྱོང་བརྡར་ནང་ ཁག་འབགཔ་༡༦༠ གིས་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ཚུ་ཡང་ སྤ་རོ་དང་ ཕུན་ཚོགས་གླིང་ དགེ་ལེགས་ཕུག་ བསམ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ཚུ་ནང་ལས་ འོང་ཡོདཔ་ད་ དགེ་ལེགས་ཕུག་ལས་འབད་བ་ཅིན་ སྦྱོང་བརྡར་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ མང་སུ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།
ནད་ཡམས་ཀྱི་སྐབས་ལུ་ བཟོ་སྐྲུན་ལས་སྡེ་ཆུང་བ་དང་ བར་མ་ཚུ་ལུ་ འབྱེམ་སྦོམ་སྦེ་ར་ ཕོག་ཡོདཔ་ད་ ཁོང་གི་འཕྲུལ་ཆས་ཚུ་ ལཱ་མེད་པར་བཞག་དགོཔ་ཐོན་ཡོདཔ་ད་ ཁག་འབགཔ་དེ་ཚུ་ མི་མང་རིན་བསྡུར་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་ནིའི་དོན་ལུ་ དངུལ་འབྲེལ་གྱི་མཁོ་འདོད་དང་བསྟུན་ མཐར་འཁྱོལ་འབྱུང་མི་ཚུགས་དོ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

༉ ལཱ་གཡོག་དང་ ཚོང་འབྲེལ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ དཔལ་འབྱོར་ཡར་དྲག་གཏང་ནིའི་ འཆར་གཞི་གི་ཆ་ཤས་ཅིག་སྦེ་ ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་གྱི་དོན་ལུ་ འཆར་དངུལ་ས་ཡ་༢༡༦ གྲོས་འཆར་བཀོད་ཡོདཔ་ད་ འཆར་དངུལ་དེ་ རྩིས་ལོ་༢༠༢༤-༢༥ ལས་༢༠༢༥-༢༦ ཚུན་ རྩིས་ལོ་༢ ཀྱི་རིང་ལུ་ བགོ་བཀྲམ་འབད་ནི་ཨིནམ་ད་ ལོ་རེ་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༡༠༨ བགོ་བཀྲམ་འབད་ནི་ཨིན་པས།
མ་གཞི་ ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ སྤྱི་ཟླ་༧ པའི་ནང་ ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་གྱི་དོན་ལུ་ མ་དངུལ་ཚུ་ སྤྱི་ཟླ་༨ པའི་ནང་ བཀྲམ་སྤེལ་འབད་འོང་ཟེར་ གསལ་བསྒྲགས་འབད་ཡོད་རུང་ འཆར་དངུལ་ཚུ་ ད་ལྟོ་ཡང་ ཐོབ་མ་ཚུགས་མི་ལུ་བརྟེན་ མ་དངུལ་ཚུ་ བཀྲམ་སྤེལ་འབད་ནི་ལུ་ དུས་ཚོད་འགོར་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལས་ཁུངས་ཀྱི་ ལས་རིམ་འགོ་དཔོན་གཙོ་འཛིན་ རིག་ལྡན་དབང་ཕྱུག་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ གཞུང་གིས་ འཆར་དངུལ་དེ་ ཆ་འཇོག་འབད་ཚར་ཏེ་ཡོདཔ་ལས་ ཤུལ་མའི་ བདུན་ཕྲག་༢ ཀྱི་ནང་འཁོད་ལུ་ འཛིན་གྲོལ་འབད་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
ལས་རིམ་དེ་གིས་ ལཱ་གཡོག་འཚོལ་མི་ཚུ་ལུ་ རིག་རྩལ་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་དང་ ལཱ་གི་ཉམས་མྱོང་འཐོབ་ནི་ དེ་ལས་ ལཱ་གཡོག་གི་གོ་སྐབས་ཡོད་མི་དང་ འབྲེལ་བ་འཐབ་ཚུགས་པའི་ གོ་སྐབས་བྱིན་ཐོག་ལས་ སློབ་གྲྭ་ལས་ ལཱ་གཡོག་ནང་འོང་ནི་ལུ་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ནིའི་དམིགས་གཏད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་གྱིས་ ལོ་རེ་ནང་ ན་གཞོན་༡,༠༠༠དེ་རེ་ བཅའ་མར་གཏོགས་ནི་གི་ དམིགས་གཏད་བསྐྱེད་མི་དང་བསྟུན་ འཆར་དངུལ་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༡༠༨ ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལས་རིམ་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༩ ལུ་ འགོ་བཙུགས་ཞིནམ་ལས་ཚུར་ ན་གཞོན་༥,༨༩༡ ལུ་ གོ་གནས་༡༡,༣༣༡ གྱི་དོན་ལུ་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ད་ལྟོ་ ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ ལཱ་གཡོག་འཚོལ་མི་༤༥,༡༧༧ དང་ ལཱ་གཡོག་བྱིན་མི་༦༢,༡༥༤ ཐོ་བཀོད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རིག་ལྡན་དབང་ཕྱུག་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ འཕྲལ་ཁམས་ཅིག་ཁར་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་མི་ བརྟག་ཞིབ་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ ན་གཞོན་བརྒྱ་ཆ་༦༢ དེ་ཅིག་ ལཱ་གཡོག་ནང་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ཁོང་རའི ་ལཱ་གཡོག་བྱིན་མི་ཚུ་གིས་ ལཱ་གི་གནས་རིམ་དེ་ གཏན་འཇགས་བཟོ་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།
ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་ནང་ མཐར་འཁྱོལ་འབྱུང་ནིའི་དོན་ལས་ ཞུ་ཡིག་བཙུགས་མི་ཚུ་ སྐྱེས་ལོ་༡༨ ལས་༢༩ ཀྱི་བར་ན་འབད་མི་དང་ ཉུང་ཤོས་ར་ སློབ་རིམ་༡༠པའི་ ཤེས་ཚད་དགོཔ་ཨིན་པས།
གཞུང་གིས་ ལཱ་གཡོག་ནང་བཙུགས་མི་ ན་གཞོན་གསརཔ་ཚུ་ ཟླ་རིམ་དངུལ་ཕོགས་ དངུལ་ཀྲམ་༥,༠༠༠དེ་རེ་ སྤྲོད་དོ་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཡང་ ཁོང་གི་ཤེས་ཚད་ལུ་ མ་བལྟ་བར་ཨིནམ་ན་ ལཱ་གཡོག་བྱིན་མི་ཚུ་གིས་ཡང་ དངུལ་ཕོགས་ཐེབས་སྤྲོད་དགོཔ་ཨིན་པས།
རིག་ལྡན་དབང་ཕྱུག་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ནད་ཡམས་ཀོ་བིཌ་-༡༩ འི་སྐབས་ལུ་ ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་གྱི་དོན་ལུ་ ན་གཞོན་བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ ཡར་སེང་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ གནས་སྐབས་ཅིག་གི་དོན་ལུ་ ལོ་ཚད་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཚུ་ མེདཔ་སྦེ་བཟོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ཁོ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ རྒྱལ་ཡོངས་ལས་མིའི་གླ་ཆ་དང་བསྟུན་པའི་ ལམ་སྟོན་ཚུ་ བསྐྱར་ཞིབ་འབད་ཡི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ དུས་མཐུན་གནས་ཚུལ་དེ་ཡང་ ལཱ་གཡོག་བྱིན་མི་ཚུ་གིས་ ལས་བྱེདཔ་ཚུ་ལུ་ གླ་འཐུས་ལེགས་ཤོམ་སྦེ་ བྱིན་མ་ཚུགས་པའི་ སྙན་ཞུ་འབད་བའི་ཤུལ་ལས་ཨིན་པས།
བསྐྱར་ཞིབ་འབད་མི་ ལམ་སྟོན་འོག་ལུ་ གཞུང་གིས་ མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་མཐར་འཁྱོལ་མི་ཚུ་གི་དོན་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་༩,༠༠༠དང་ ལས་སྡེ་ཚུ་གིས་ དངུལ་ཀྲམ་༦,༠༠༠རེ་ སྤྲོད་ནི་ཨིནམ་ད་ ཌིབ་ལོ་མ་དང་ རྒྱལ་ཡོངས་ལག་ཁྱེར་གནས་རིམ་༢ པ་དང་༣ པའི་དོན་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་༨,༠༠༠དང་ ལས་སྡེ་ཚུ་གིས་ དམའ་ཤོས་དངུལ་ཀྲམ་༥,༥༠༠རེ་ སྤྲོད་ནི་ཨིན་པས།
སློབ་རིམ་༡༢ པ་མཐར་འཁྱོལ་མི་དང་ ལག་ཁྱེར་འཆང་མི་ཚུ་གི་དོན་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་༧,༠༠༠དང་ ལས་སྡེ་ཚུ་གིས་ དངུལ་ཀྲམ་༤,༥༠༠རེ་ སྤྲོད་ནི་ཨིནམ་ད་ སློབ་རིམ་༡༠པ་མཐར་འཁྱོལ་མི་ཚུ་གི་དོན་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་༦,༠༠༠དང་ ལས་སྡེ་ཚུ་གིས་ དངུལ་ཀྲམ་༤,༥༠༠རེ་སྤྲོད་ནི་ཨིན་པས།
ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་གྱི་འོག་ལུ་ ལཱ་འབད་མི་ཚུ་གིས་ཡང་ འཚོ་རྟེན་མ་དངུལ་དང་ དགོངས་ཞུའི་ཐོབ་ལམ་ དེ་ལས་ འཐུས་གཞན་ཚུ་ འཐོབ་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་གྱི་ ཁ་སྐོང་ལུ་ ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ སྦྱོང་བརྡར་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་དོན་ལུ་ འཆར་དངུལ་ས་ཡ་༤༥ དང་ དམིགས་བསལ་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་དོན་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༡༨༠བགོ་བཀྲམ་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ ན་གཞོན་༢,༥༠༠དེ་ཅིག་ ལཱ་གཡོག་གི་ གོ་སྐབས་འཐོབ་ནིའི་དོན་ལུ་ ཕྱི་རྒྱལ་ལུ་ གཏང་ནི་གི་ འཆར་གཞི་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རིག་ལྡན་དབང་ཕྱུག་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ལས་རིམ་འདི་ཚུ་གིས་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ ལཱ་གཡོག་གི་ཚད་གཞི་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༩ ལུ་ བརྒྱ་ཆ་༩༧.༥ ལུ་ ལྷོད་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་བསྐྱེད་དོ་ཟེར་ཨིན་པས།
ད་ལྟོ་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ སྤྱིར་བཏང་ལཱ་གཡོག་མ་ཐོབ་མིའི་ ཚད་གཞི་དེ་ བརྒྱ་ཆ་༣.༥ ཨིན་རུང་ ན་གཞོན་ལཱ་གཡོག་མ་ཐོབ་མིའི་ ཚད་གཞི་དེ་ བརྒྱ་ཆ་༡༥.༩ ཨིནམ་ལས་ མཐོ་ཤོས་ཅིག་ཨིནམ་ད་ ཤེས་རིག་དང་རིག་རྩལ་གོང་འཕེལ་ལྷན་ཁག་གིས་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༩ འི་ནང་འཁོད་ལུ་ ལཱ་གཡོག་འཚོལ་མི་༨༣,༠༠༠ལྷགཔ་ཅིག་གིས་ ལཱ་གཡོག་གི་ཚོང་འབྲེལ་ནང་ འཛུལ་ཞུགས་འབད་ནི་མས་ཟེར་ཨིན་པས།
སྤྱི་ལོ་༢༠༠༩ ལུ་ བཟོ་གྲྭ་ཚོང་ལས་དང་ ལཱ་གཡོག་ལྷན་ཁག་གིས་ འགོ་འབྱེད་འབད་མི་ ན་གཞོན་འབྲེལ་འཛིན་དང་ འཚོ་སྐྱོང་ལས་རིམ་དེ་ ལཱ་གཡོག་གི་ གདོང་ལེན་བྱུང་མི་ཚུ་ སེལ་ཐབས་འབད་ནིའི་ དམིགས་ཡུལ་ཨིན་ཟེར་ ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

བཙན་སྐྱོགས་དབང་འདུས།

༉ སྤ་རོ་ལུ་ ཞེ་ཆེན་རབ་འབྱམས་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ ཟླཝ་ཕྱེད་དང་༤ གི་རིང་ རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད་ཀྱི་ དབང་ལུང་ཁྲིད་༣ གནང་མི་དེ་ ཁ་ཙ་ མཇུག་བསྡུ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་༢ ཆ་ར་ལས་ དད་ཅན་སྟོང་ཕྲག་ལས་བཅད་མི་ཚུ་གིས་ རིན་པོ་ཆེ་ལས་ དབང་ལུང་ཁྲིད་ཚུ་ཡོངས་རྫོགས་ཞུ་ཡོདཔ་ད་ པོ་ཏི་༦༣ ཡོད་མི་གཏེར་མ་ཚུ་ དུས་རབས་༡༩ པའི་ནང་ འཇམ་མགོན་ཀོང་སྤྲུལ་བློ་གྲོས་མཐའ་ཡས་དང་ འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་དབང་པོ་གིས་ བསྡུ་བསྒྲིགས་འབད་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

Lhakpa Quendren

Gelephu—As Bhutan embarks on the development of the Gelephu Mindfulness City (GMC) project, the construction industry is gearing up with extensive training nationwide, equipping contractors with essential skills to enhance local capacity.

The Construction Association of Bhutan (CAB), that is organising these trainings, aims to prepare local construction companies to play a crucial role in this transformative project envisioned by His Majesty the King.

According to the CAB’s executive director, Sonam Wangchuk, these training sessions are small steps toward a broader vision. “With significant construction activities outlined in the 13th Plan, including the GMC and several foreign direct investment projects, we are preparing our contractors for these opportunities,” he said.

A key focus of the training is enhancing health and safety standards on construction sites by fostering a culture of occupational health and safety at the workplace. This includes mandatory safety practices and ensuring contractors understand the importance of integrity in construction activities.

“A new requirement is that contractors must secure an integrity vetting certificate from the Anti-Corruption Commission (ACC) to qualify for public contracts,” Sonam Wangchuk said.

The CAB formalised its commitment to reducing corruption with a Memorandum of Understanding with the ACC.

“Our aim is to minimise corruption in the construction sector and demonstrate the discipline of our contractors,” the executive director said.

The owner of Phuentsho Construction based in Samtse, Thinley Tobgay, said that adhering to safety standards is crucial for the well-being of the workers. “I am now planning to build a separate house to store safety gear for the workers, making it more convenient for them to wear it at the workplace,” he said.

A contractor revealed that safety gears are often used only when inspectors from the labour department visit construction sites. “We need a cultural shift towards prioritising worker safety,” he said.

Between 2022 and 2024, the construction sector recorded seven fatalities and 12 injuries—making it one of the major sectors with such a high record of workplace fatalities.

With the GMC positioning Bhutan as a global investment destination, the construction industry aims to support infrastructure development as part of this ambition. “Construction companies are eager to engage in subcontracting, if not major activities associated with the GMC,” the CAB executive director said.

Thinley Tobgay said that the opportunity to participate in the GMC project will not only provide employment opportunities and promote sustainability but also enhance skills within the sector. “However, I wonder if our current skills will meet the requirements of such a large project.”

The training course covers critical areas such as cardiopulmonary resuscitation (CPR), first aid, and a range of occupational health and safety practices. Participants also learn about occupational hazards, risk control hierarchies, general workplace housekeeping, scaffolding and ladder safety, construction safety, risk management, and machinery safety, among others.

The training, which has seen participation of 160 contractors from Paro, Phuentsholing, and Gelephu, is expected to continue in Samdrupjongkhar with about 40 additional participants. Gelephu recorded the highest number of participants at 72.

Post-pandemic, small and medium-sized construction companies have been struggling, with many of their machinery remaining idle. These companies are also not able to meet financial requirements to participate in public tenders.